Najnowsze informacje

16 Protokół Dodatkowy

Z dniem 1 sierpnia 2018 roku, po uzyskaniu wymaganych 10 ratyfikacji, wejdzie w życie Protokół nr 16 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Protokół ten pozwala najwyższym sądom i trybunałom państw-stron na zwrócenie się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka o wydanie opinii doradczej w kwestiach zasadniczychzwiązanych z interpretacją lub praktycznym zastosowaniem praw i wolności określonych w Konwencji lub jej protokołach. Do tej pory, od dnia 2 października 2013 roku, Protokół nr 16 został podpisany przez 20 państw, z czego 10 zakończyło z sukcesem proces ratyfikacyjny: Albania, Armenia, Estonia, Finlandia, Gruzja, Litwa, San Marino, Słowenia, Ukraina, a ostatnio ? w dniu 12 kwietnia 2018 roku ? Francja. Polska na chwilę obecną nie podpisała Protokołu. Protokół nr 16 składa się z Preambuły oraz 11 Artykułów, z których pierwsze 5 zawiera główne elementy nowej procedury, a pozostałe dotyczą w większości kwestii organizacyjnych. Cel Protokołu, jakim jest umożliwienie dialogu między najwyższymi sądami krajowymi a ETPCz, został uwzględniony w trzecim akapicie Preambuły, który odnosi się do wzmocnienia współpracy między Trybunałem a władzami krajowymi, oraz do skuteczniejszego wdrożenia Konwencji w zgodzie z zasadą subsydiarności. Zgodnie z art. 1 § 1 jedynie „najwyższe sądy i trybunały” wskazane przez państwa-strony zgodnie z art. 10 są upoważnione do zasięgania opinii ETPCz. W zdecydowanej większości sygnatariusze Protokołu w deklaracjach wynikających z art. 10 wyznaczyli krajowy Sąd Najwyższy lub Kasacyjny oraz Trybunał Konstytucyjny. W niektórych przypadkach (np. Estonia, San Marino, Ukraina) tylko jeden sąd został przez państwo upoważniony do zasięgania opinii ETPCz. Odmienne podejście przyjęła natomiast Rumunia, która oprócz Wysokiego Trybunału Kasacyjnego i Sprawiedliwości oraz Trybunału Konstytucyjnego postanowiła zgłosić również wszystkie sądy apelacyjne. Art. 1 mówi również, że wskazany sąd lub trybunał może zwrócić się o opinię wyłącznie w związku ze sprawą przed nim zawisłą, oraz że musi uzasadnić swoją prośbę, a także przedstawić wszelkie istotne informacje dotyczące prawnego i faktycznego kontekstu danej sprawy. Zgodnie z art. 2 panel pięciu sędziów Wielkiej Izby będzie miał swobodę decydowania, czy prośbę o wydanie opinii przyjąć. Jednocześnie treść artykułu wymaga od Trybunału uzasadnienia odrzucenia takiej prośby, a jeżeli zostanie ona przyjęta, zobowiązuje Wielką Izbę ETPCz do wydania opinii doradczej. Art. 3 przewiduje możliwość uczestniczenia w postępowaniu Komisarza Praw Człowieka Rady Europy oraz przedstawicieli rządu państwa, z którego wywodzi się sąd lub trybunał proszący o opinię. Prezes Trybunału, w sytuacji gdy wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwości, może również zaprosić inne państwa-strony lub inne osoby do złożenia uwag pisemnych lub do wzięcia udziału w posiedzeniu. Zgodnie z art. 4 do opinii doradczych sporządzane jest uzasadnienie. Poszczególni sędziowie mają przy tym możliwość wydawania odrębnych stanowisk, chociaż dotychczasowa praktyka Trybunału wskazuje, że przy wydawaniu opinii ETPCz stara się raczej zachowywać jednomyślność. Art. 5 stanowi natomiast, że opinie doradcze nie są wiążące. Jest to szczególnie istotne zarówno z punktu widzenia zachowania atmosfery dialogu z sądami krajowymi, jak i z uwagi na fakt, że strony będą mogły w przyszłości złożyć skargę do ETPCz po wydaniu ostatecznej decyzji na szczeblu krajowym. Jako że Polska nie podpisała ani nie ratyfikowała Protokołu nr 16, fakt jego wejścia w życie nie spowoduje żadnych skutków dla polskich sądów. Niemniej, przystąpienie do protokołu jest możliwe również w późniejszym terminie i pozostaje dla Polski otwarte.

Sprawdź także

Apel do sumień prokuratorów

List otwarty Prokuratora Krajowego Dariusza Korneluka do Prokuratorów, Asesorów, Asystentów, Urzędników i Pracowników Prokuratury W …