PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła opinię przyjaciela sądu w sprawie Wojciechowski przeciwko Polsce (skarga nr 54511/11). Skarżący w swojej skardze do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu podnosił, że jako tymczasowo aresztowany miał ograniczone prawo do uczestnictwa w mszach świętych, co może być dolegliwe dla wielu więźniów.
W opinii HFPC została opisana specyfika polskiego społeczeństwa, które na tle innych krajów deklaruje duże przywiązanie do wyznawanej religii. Badanie CBOS z kwietnia 2012 r. potwierdza, że zdecydowana większość dorosłych Polaków (93%) niezmiennie uznaje się za katolików; wyznawcy innych religii ? według własnych deklaracji − stanowią jedynie 1,8% ogółu badanych. W ciągu ostatnich trzech lat wzrósł natomiast dwukrotnie (z 2,1% do 4,2%) odsetek osób, które zaliczają się do grona bezwyznaniowych, ateistów lub agnostyków. ?W naszej opinii dane te dowodzą, że ograniczenie dostępu do praktyk religijnych w związku z pozbawieniem wolności może być dolegliwe dla dużej części populacji więziennej? ? mówi Irmina Pacho, prawniczka HFPC. ?Zaznaczyliśmy, że zgodnie z Europejskimi Regułami Więziennymi rygor więzienny na tyle, na ile to możliwe, jest zorganizowany w sposób, który pozwala więźniom na praktykowanie ich religii i wiary? ? dodaje Irmina Pacho.
Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego wykonawczego osoby tymczasowo aresztowane lub osadzeni mają prawo do bezpośredniego uczestnictwa w nabożeństwach. ?Dodatkowo kodeks wprowadza konieczność wyposażenia miejsc przeznaczonych do odprawiania nabożeństw w odpowiednie zabezpieczenia techniczne, umożliwiające osadzonym uczestnictwo w mszy i nabożeństwach religijnych? ? tłumaczy Katarzyna Wiśniewska, prawniczka HFPC.
Z informacji Centralnego Zarządu Służby Więziennej wynika, że obecnie na terenie zakładów karnych i aresztów tymczasowych regularną działalność prowadzą przedstawiciele 12 kościołów i związków wyznaniowych, w tym m.in. Kościoła Rzymskokatolickiego, Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w RP i Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP. Co więcej, Raporty Krajowego Mechanizmu Prewencji wskazują na podstawowe problemy w zakresie wolności religijnej w zakładach karnych i potwierdzają zarzuty zwarte w skardze. Co do zasady w wizytowanych przez KMP placówkach stworzone zostały dla skazanych odpowiednie możliwości do wykonywania praktyk i korzystania z posług religijnych. Jednak np. w Zakładzie Karnym w Wadowicach tymczasowo aresztowani, jak i osadzeni posiadający status więźnia niebezpiecznego nie mieli możliwości uczestnictwa w mszy świętej (mogli jedynie słuchać transmisji radiowej). Z kolei w Zakładzie Karnym nr 2 w Łodzi odebrano pojedyncze uwagi dotyczące pokrywania się godzin mszy świętej z wyjściami na spacer. ?Ograniczając praktykowanie przez więźnia religii, administracja więzienna musi ważyć jego podstawowe prawa i wolności oraz inne wartości, w przypadku więźniów niebezpiecznych ? bezpieczeństwo innych osób, oraz realia życia więziennego, np. trudności praktyczne, organizacyjne itd.? ? mówi dr Maria Niełaczna. ?Na tej podstawie i tylko z tych względów początkowo może ograniczać także udział w obrzędach religijnych. Jednak nie może przyjąć zasady, że sam pobyt w oddziale dla niebezpiecznych wyklucza skazanego z udziału w obrzędach religijnych? ? dodaje dr Maria Niełaczna. Zgodnie z wytycznymi ONZ w tym zakresie każdemu więźniowi zezwala się, na ile jest to możliwe, na zaspokojenie jego potrzeb życia religijnego poprzez uczestnictwo w nabożeństwach prowadzonych w zakładach karnych. ?Naszym zdaniem pożądane jest stworzenie przez Trybunał nowych gwarancji uczestnictwa osób pozbawionych wolności w uroczystościach religijnych i określenie nowych obowiązków władz w tym zakresie? ? mówi Katarzyna Wiśniewska.
