PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Od 2016 r. śledztwa trwają dłużej. „Spóźnione wymierzanie sprawiedliwości wcale już nią nie jest” – Adam Bodnar alarmuje MS
Po wejściu w życie w 2016 r. nowego Prawa o prokuraturze nastąpił systemowy spadek sprawności prokuratorskich postępowań przygotowawczych
Od tego czasu długotrwałych śledztw jest nawet czterokrotnie więcej niż przedtem
Znacząco wydłużył się też czas pobytu osób podejrzanych w aresztach
Zagraża to konstytucyjnemu prawu zarówno osób podejrzanych, jak i pokrzywdzonych, do rozpatrzenia ich spraw w rozsądnym terminieO przyczyny tej alarmującej sytuacji Rzecznik Praw Obywatelskich pyta ministra sprawiedliwości-prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobrę.
Zgodnie z art. 2 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania karnego jedynym z celów postępowania karnego jest takie jego ukształtowanie, aby rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie. Wymóg rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie pozostaje w ścisłym związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Nie dotyczy on wyłącznie postępowania sądowego, lecz obejmuje także postępowanie przygotowawcze (śledztwo).
Szybki proces wymagany jest ze względu na gwarancje procesowe stron, w tym zwłaszcza najpierw podejrzanego, a potem oskarżonego. Przewlekłe pozostawanie w stanie podejrzenia i oskarżenia ingeruje w sferę swobód obywatelskich. Osobie niewinnie podejrzanej zależy na jak najszybszym zakończeniu postępowania i oczyszczeniu z zarzutów. Także rzeczywistemu sprawcy przestępstwa często zależy na zakończeniu postępowania. Możliwie szybki proces istotny jest też z punktu widzenia interesów pokrzywdzonego.
Przedstawiając projekt ustawy Prawo o prokuraturze (druk nr 162 Sejmu VIII kadencji), uzasadniano go tym, że prokuratura utraciła instrumenty prawne umożliwiające zachęcenie prokuratorów do wytężonej i energicznej pracy. Twierdzono, że „powrót do unii personalnej Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego doprowadzi do odzyskania przez osobę kierującą prokuraturą silnej pozycji, zarówno wobec podległych prokuratorów jak i organów zewnętrznych, co stanowi niezbędny element właściwej realizacji zadań nałożonych przez ustawodawcę na tę instytucję.”
Po pięciu latach od wejścia w życie ustawy Prawo o prokuraturze z 28 stycznia 2016 r. warto na podstawie danych samej prokuratury zweryfikować, czy w nowym kształcie organizacyjnym lepiej zapewnia ona, aby jej postępowania kończyły się w rozsądnym terminie, z zachowaniem gwarancji z art. 6 ust. 1 EKPC i art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Wydłużył się czas śledztw
Dane te jednoznacznie wskazują, że od 2016 r. nastąpił znaczny wzrost liczby postępowań długotrwałych. Ze sprawozdania z działalności prokuratury za rok 2015 wynika, że postępowań przygotowawczych, których czas trwa:
od 3 do 6 miesięcy, było 16 805,
powyżej 6 miesięcy do roku – 6351,
powyżej roku do 2 lat – 1016,
powyżej 2 lat do 5 lat – 604,
ponad 5 lat – 106.Natomiast w roku 2020 postępowań przygotowawczych, których czas trwa:
powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy, było 27 882,
powyżej 6 miesięcy do roku – 15 184,
powyżej roku do 2 lat – 5474,
powyżej 2 lat do 5 lat – 2900,
ponad 5 lat – 467.- Statystyki te są wręcz dramatyczne i wskazują, że w niektórych przedziałach czasowych ponad czterokrotnie wzrosła liczba spraw, w których prowadzone są długotrwałe postępowania przygotowawcze – podkreśla Adam Bodnar.
Dłużej trwają także areszty
Równie alarmujące są statystyki dotyczące stosowania tymczasowego aresztowania w toku postępowania przygotowawczego. Ze sprawozdania za rok 2015 r. wynika, że aresztowanie trwające:
powyżej 3 do 6 miesięcy - stosowano w 2982 przypadkach,
powyżej 6 do 12 miesięcy - 1432 przypadkach,
powyżej 12 miesięcy do 2 lat - w 157 przypadkach,
powyżej 2 lat - w 11 przypadkach.Tymczasem w 2020 r. r. tymczasowe aresztowanie trwające:
powyżej 3 do 6 miesięcy - stosowano w 5604 przypadkach,
powyżej 6 do 12 miesięcy - w 2920 przypadkach,
powyżej 12 miesięcy do 2 lat - w 697 przypadkach,
powyżej 2 lat - w 90 przypadkach.Więcej na stronie biurorpo.pl
