PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Wbrew zapowiedziom Sejm w czwartek nie głosował nad uchwaleniem nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz Prawa o ustroju sądów powszechnych. Oba punkty spadły z porządku wieczornych glosowań. Szef sejmowej komisji sprawiedliwości Stanisław Piotrowicz (PiS) powiedział, że wnioskodawcy poczekają na rozstrzygnięcieTrybunału Konstytucyjnego w sprawie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. – Od tego będzie zależeć ostateczny kształt projektu o KRS, a być może także w części ustawy o sądach – dodał. Głos zabrał doktor Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich. Powiedziła: – Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia praw i wolności obywateli, bo trudno wyobrazić sobie ich ochronę jeśli nie będziemy mieli gwarancji niezależnego sądu.
Posłowie obradowali nad sprawozdaniem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw. Rzecznik przypomniał, że przedstawił dwie opinie dotyczące tego projektu, a reprezentant RPO wziął też udział w posiedzeniu Komisji, podczas którego wiele organizacji i instytucji przedstawiało swoje zastrzeżenia do proponowanych zmian. ? To, co jest jednym z postulatów ustawy, to skrócenie kadencji członków KRS. Powiem szczerze, jak przeczytałem projekt ustawy to nie byłem w stanie uwierzyć, że ustawodawca jest w ogóle w stanie coś takiego zaproponować, że przewiduje się zmiany dotyczące funkcjonowania organów konstytucyjnych, jednocześnie zakładając, że zostanie skrócona kadencja zaraz po tym, jak te zmiany zostaną przyjęte ? zaznaczył Adam Bodnar
. Rzecznik wskazywał, że takie rozwiązania są niezgodne z zasadami sztuki parlamentarnej i demokratycznego państwa prawnego. – Jeżeli jakiekolwiek zmiany są przeprowadzane, to one powinny być poprzedzone głęboką refleksją, a następnie powinny być przyjęte i odnosić się już do ewentualnych przyszłych kadencji. To standard państwa demokratycznego ? przypomniał Adam Bodnar w trakcie II czytania projektu zmian w KRS. – Wymiar sprawiedliwości wymaga zmiany, widzę to chociażby w skargach, które są kierowane do Biura RPO, wiem to z mojej wieloletniej praktyki zawodowej. Powstaje tylko pytanie, czy rozwiązania ustrojowe, które są proponowane to właściwa droga ? zaznaczył rzecznik.
Jak dodał, zaproponowana zmiana ustrojowa podważa gwarancje niezawisłości sędziów oraz niezależności sądownictwa. – Przyjęcie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa i spowodowanie, że to politycy będą mieli decydujący wpływ na obsadę KRS, a nie sami sędziowie, doprowadzi do tego, że zostanie złamany kręgosłup polskiego sądownictwa w Polsce, nastąpi zerwanie z naszą tradycją ustrojową ? przestrzegał rzecznik praw obywatelskich. Adam Bodnar podkreślał, że ustawa w obecnym kształcie nie powinna być przyjęta. Jego wystąpienie na stronie RPO
NIEZALEŻNOŚĆ WŁADZY SĄDOWNICZEJ MALEJE
Projekt obniża wiek emerytalny sędziów, pozwala Ministrowi Sprawiedliwości na odwołanie wszystkich prezesów sądów z zajmowanych stanowisk, a następnie arbitralne powołanie nowych prezesów bez potrzeby przeprowadzenia jakichkolwiek konsultacji z sędziami danego sądu. Łącznie z poprzednimi zmianami w sądach, ustawodawca niebezpiecznie przybliża sądy do władzy wykonawczej – uważa Helsińska Fundacja Praw Człowieka
PREZES SĄDU Z NADANIA MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI
Projekt jest przedstawiany jako element reformy sądów powszechnych i wprowadza kilka zmian organizacyjnych, np. powołanie koordynatorów ds. współpracy międzynarodowej i praw człowieka. Jednak najważniejsze zmiany zawarte w projekcie dotyczą przeprowadzenia zmian kadrowych w sądach. Nowelizacja przepisów przede wszystkim umożliwia powołanie prezesów sądów przez Ministra Sprawiedliwości bez obowiązku zasięgania opinii przedstawicieli sędziów w danym sądzie. Takie rozwiązanie stoi w sprzeczności z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, który ocenił, że Minister Sprawiedliwości, ?jako administrator wszystkich sądów, musi mieć istotny udział także w procesie powoływania prezesów sądów, ale jego głos nie może być jednak dominujący?. Projektowane rozwiązanie pozbawia sędziów możliwości oceny kandydatury na prezesa sądu, a tym samym skontrolowania działań Ministra Sprawiedliwości.
UPROSZCZONE ODWOŁANIE PREZESA
Minister uzyska też nowe kompetencje w zakresie odwołania prezesa sądu: będzie mógł powołać się na nową przesłankę ? ?stwierdzenia szczególnie niskiej efektywności działań w zakresie pełnionego nadzoru administracyjnego lub organizacji pracy w sądzie lub sądach niższych?. Ponadto opinia Krajowej Rady Sądownictwa w tej kwestii będzie dla Ministra wiążąca jedynie jeśli zostanie podjęta większością kwalifikowaną 2/3 głosów. Jednak w ciągu 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy Minister Sprawiedliwości będzie posiadał znacznie szersze kompetencje. Wtedy będzie mógł odwołać wszystkich prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych ani bez konieczności występowania o opinię Krajowej Rady Sądownictwa, ani bez podawania przyczyny. WCZEŚNIEJSZA EMERYTURA
Projekt obniża również wiek emerytalny sędziów i różnicuje go przy tym dla kobiet i mężczyzn (odpowiednio 60 i 65 lat). Dalsze pełnienie funkcji sędziego będzie zależało od zgody Ministra Sprawiedliwości. Obecnie sędzia może oświadczyć Ministrowi Sprawiedliwości wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawić zaświadczenie, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego. Nowa regulacja jest niezgodna z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 1998 r. Wtedy wskazał on, że ?byłoby to oczywiście niedopuszczalne, gdyby ? jak w okresie PRL ? zgodę na przedłużenie sprawowania urzędu sędziowskiego wydawał organ polityczny (Minister Sprawiedliwości) postawiony poza systemem organizacyjnym władzy sądowniczej?.
SĄDOWNICTWO CORAZ BARDZIEJ PODPORZĄDKOWANE INNYM WŁADZOM
Nowelizacja Prawa o ustroju sądów powszechnych jest kolejną zmianą w ciągu ostatnich miesięcy dotyczącą sądownictwa. Dotychczas reformy objęły: całkowite podporządkowanie dyrektorów sądów Ministrowi Sprawiedliwości ? będą oni powoływani bez otwartych konkursów oraz odwoływani zależnie od woli Ministra (opinia Sądu Najwyższego); asesorzy będą mianowani przez Ministra Sprawiedliwości (przy możliwości sprzeciwu ze strony KRS wyrażonego w ciągu miesiąca); sędziowie do Krajowej Rady Sądownictwa będą powoływani przez Sejm, zaś sama Rada będzie pracować w dwóch zgromadzeniach (pierwsze złożone w większości z polityków, drugie ? z sędziów) ? drugie czytanie projektu również odbędzie się na najbliższym posiedzeniu Sejmu. ***
W związku z toczącymi się w Sejmie pracami nad projektem nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz projektem zmiany ustawy ? Prawo o ustroju sądów powszechnych resort przedstawia folder informacyjny z najważniejszymi założeniami reformy sądownictwa.
Źródło: HFPC, TVN24.p;l Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji Ministerstwo Sprawiedliwości
