PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Trwają prace nad nowelizacją ustawy o prokuraturze. Projekt zmian przewiduje m.in. zniesienie odrębnej prokuratury wojskowej oraz wprowadzenie uprawnienia dla Rządu do przyjmowania corocznych ?zasadniczych kierunków polityki karnej?. W ocenie HFPC prace nad tym projektem powinny zostać zaniechane. Projekt przyznaje Radzie Ministrów uprawnienia:
do przyjmowania ?zasadniczych kierunków polityki karnej?, gdzie określone zostaną ?bieżące problemy ścigania przestępstw, przepisy prawa, których stosowanie uznaje za szczególnie istotne dla realizacji polityki karnej oraz poszanowania praw i wolności człowieka i obywatela, a także przepisy prawa karnego, których stosowanie wymaga oceny?.
?Oceniamy negatywnie takie rozwiązanie? ? mówi Barbara Grabowska, prawniczka HFPC. ?Projektowany przepis nie definiuje, jaką formę prawną posiadać będą ?zasadnicze kierunki polityki karnej?. Nie mają mocy wiążącej, a są jedynie dokumentem politycznym lub programowym rządu. Sytuacja, w której działalność prokuratury miałaby być projektowana przy pomocy dokumentu politycznego, stoi w rażącej sprzeczności z generalną zasadą niezależności prokuratury? ? tłumaczy Barbara Grabowska.
W projekcie zaproponowano zdefiniowanie poszczególnych typów instrumentów nadzoru, takich jak np. zarządzenia, wytyczne i polecenia. Przy czym polecenia będą mogły dotyczyć istoty prowadzonych spraw, tj. podjęcia określonych czynności dowodowych w konkretnej sprawie oraz terminów wykonania czynności procesowych. Nie wprowadzono jednak mechanizmów, które przeciwdziałałyby przypadkom odbierania prokuratorom prowadzonych spraw i przekazywania ich do innych jednostek prokuratury. Jednym z głośniejszych przykładów takiej sytuacji jest postępowanie w sprawie domniemanych więzień CIA na terenie Polski. Postępowanie po ponad trzech latach prowadzenia (od sierpnia 2008 r.) przez Prokuraturę Apelacyjną w Warszawie zostanie przekazane Prokuraturze Apelacyjnej w Krakowie, bez wskazania jakichkolwiek motywów takiego przeniesienia.
Projekt przewiduje zniesienie odrębnych wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz utworzenie nowej kategorii prokuratorów ? prokuratorów wojskowych. W świetle projektu byliby to prokuratorzy będący oficerami i wykonujący czynności prokuratury w sprawach należących do zakresu działania sądów wojskowych lub innych organów wojskowych oraz w stosunku do żołnierzy. Jednak Prokurator Generalny zostałby całkowicie pozbawiony wpływu na powoływanie prokuratorów wojskowych, wyznaczałby ich Minister Obrony Narodowej na wniosek Naczelnego Prokuratora Wojskowego. Trudno w takich warunkach mówić o zlikwidowaniu wojskowych jednostek prokuratury, a raczej, jak wskazał Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP, o ?wtłoczeniu? tych jednostek do jednostek powszechnych prokuratury przy zachowaniu większości odrębności związanych z ich funkcjonowaniem.
Projekt reguluje również kwestię tego, czy prokurator może pełnić inne funkcje publiczne. W świetle projektowanej regulacji sytuacja np. mianowania do pełnienia funkcji publicznej wiązać się będzie z obligatoryjnym zrzeczeniem się przez prokuratora (także prokuratora w stanie spoczynku) swojego stanowiska. Nowością jest jednak dodanie ust. 2a, który umożliwia powrót na poprzednio zajmowane stanowisko z jednoczesnym przejściem w stan spoczynku. Zdaniem HFPC takie rozwiązanie należy ocenić pozytywnie, głównie z tego względu, że poprzednia regulacja i wynikająca z niej interpretacja Sądu Najwyższego mogła prowadzić do sprzeczności z Konstytucją, jak i do naruszenia postanowień Europejskiej Konwencji Praw Człowieka związanych z prawem do wolnych wyborów. Nowelizacja przewiduje również zmiany w zakresie postępowania dyscyplinarnego prokuratorów.
Projekt zakłada przyznanie istotnych uprawnień Ministrowi Sprawiedliwości, m.in. w zakresie inicjowania postępowań dyscyplinarnych. ?Niestety projekt nowelizacji ustawy o prokuraturze nie odpowiada na większość przedstawianych dotychczas postulatów, takich jak np. zniesienie niejawności postępowania dyscyplinarnego prokuratorów?.
Źródło: Helsińska Fundacja Praw Człowieka
