PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Irena Lipowicz zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego przepisy kodeksu postępowania karnego uniemożliwiające w tej chwili zaskarżenie zarządzenia prezesa sądu w sprawie odmowy w przedmiocie wyznaczenia obrońcy z urzędu i skargi na na zarządzenie o cofnięciu pozwolenia na wyznaczenie obrońcy z urzędu. Oto fragmenty pisma RPO: Wnoszę o stwierdzenie niezgodności:
1. Artykułu 81 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) w zakresie, w jakim nie przewiduje zaskarżenia zarządzenia prezesa sądu w przedmiocie odmowy wyznaczenia obrońcy z urzędu przez stronę, która złożyła wniosek w trybie art. 78 § 1 Kodeksu postępowania karnego – z art. 45 ust. 1 w związku z art. 42 ust. 2 Konstytucji RP i z art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji RP.
2. Artykułu 78 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) w zakresie, w jakim nie przewiduje zaskarżenia postanowienia sądu w przedmiocie cofnięcia wyznaczenia obrońcy z urzędu – z art. 45 ust. 1 w związku z art. 42 ust. 2 Konstytucji RP i z art. 78 w związku z art. 176 ust. 1 Konstytucji RP.
Uzasadnienie: Na tle badanych w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich spraw ujawnił się ogólny problem dotyczący braku regulacji dotyczących możliwości złożenia zażalenia na zarządzenie prezesa sądu w przedmiocie odmowy wyznaczenia obrońcy z urzędu stronie, która złożyła wniosek w trybie art. 78 § 1 Kodeksu postępowania karnego oraz na postanowienie sądu w przedmiocie cofnięcia wyznaczenia obrońcy z urzędu. I Zgodnie z art. 78 § 1 K.p.k. ?oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.” Przepis art. 78 § 1 K.p.k. odnosi się nie tylko do ustanawiania obrońcy w postępowaniu dla całego procesu czy też jego stadium, ale także do powoływania go ad hoc dla dokonywania określonej czynności objętej tzw. przymusem adwokackim, np. sporządzenia kasacji, zażalenia na odmowę jej przyjęcia, wniosku o wznowienie i zażalenia na odmowę jego przyjęcia, bądź Obrońcę z urzędu wyznacza prezes sądu rozpatrującego sprawę lub dla właściwego danej czynności (złożenia kasacji, wniosku czy zażalenia). Prezes sądu nie uwzględni wniosku złożonego w trybie art. 78 § 1 K.p.k., jeśli oskarżony nie wykaże należycie, iż nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Co ważne, ustawa nie określa sposobu, w jakim oskarżony powinien wykazać niemożność poniesienia kosztów obrony. W zależności od realiów danej sprawy mogą to być różnego rodzaju świadczenia zawierające dane o jego zarobkach, o wysokości renty lub emerytury, o posiadanym majątku, stanie rodzinnym, jak również o stanie zdrowia (własnym lub członków rodziny) powodującym zwiększone wydatki.
Należy przytoczyć stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z którym Trybunał nie ma kompetencji do orzekania o zaniechaniach ustawodawcy, polegających na niewydaniu aktu ustawodawczego, choćby obowiązek jego wydania wynikał z norm konstytucyjnych. W przypadku natomiast aktu ustawodawczego wydanego i obowiązującego Trybunał Konstytucyjny ma kompetencję do oceny jego konstytucyjności również z tego punktu widzenia, czy w jego przepisach nie brakuje unormowań, bez których, ze względu na naturę objętej aktem regulacji, może on budzić wątpliwości natury konstytucyjnej. Odnosząc powyższy pogląd Trybunału Konstytucyjnego do realiów niniejszej sprawy, uznać należy, iż wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczy tzw. pominięcia prawodawczego i w tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny posiada kompetencje do orzekania w przedmiocie omawianego wniosku
