Najnowsze informacje
Strona główna / Aktualności / Jaki ma być sąd

Jaki ma być sąd

Jak informowaliśmy, 5 listopada 2009 r. w Warszawie odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa ?Sąd dla obywatela?, która została zorganizowana przez Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia, z inicjatywy zespołu do spraw poprawy funkcjonowania sądownictwa pod kierownictwem Jacka Przyguckiego.

Szerokie sprawozdanie z przebiegu konferencji przygotowała Emilia Rekosz, asystent zarządu SSP Iustitia , z którego przytaczamy najważniejsze fragmenty.
Sędzia J. Przygucki przedstawił najważniejsze założenia dotyczące opracowania, które było przedmiotem konferencji, wskazując że jego celem było między innymi ukazanie, że sędziowie chcą realnie wpływać na usprawnienie sądownictwa, również poprzez proponowanie konkretnych rozwiązań.
Anna Adamska-Gallant przedstawiła najważniejsze propozycje zmian w procedurze karnej, które powstały na skutek analizy dotychczasowych przepisów. Krytycznie oceniła niektóre obecnie obowiązujące przepisy kpk, wskazując na konkretne projekty zmian. Niektóre z postulowanych przez zespół zmian to poszerzenie zasady kontradyktoryjności, ograniczenie działania sędziego z urzędu w sprawach karnych, aby sędzia nie pełnił roli śledczego, a wymierzał sprawiedliwość, usprawnienie postępowania przygotowawczego i odwoławczego, oraz usprawnienie samego procesu, czyli nagrywanie rozpraw i rezygnacja z konieczności czytania aktu oskarżenia.
Anna Fogel omówiła propozycje zmian dotyczące procedury cywilnej, wskazując, że należy doprowadzić do takiego stanu, w którym sędzia będzie odpowiedzialny za wymierzanie sprawiedliwości, a nie za czynności typu urzędniczego. Są sprawy, które należałoby wyłączyć z działalności orzeczniczej sędziego oraz czynności, które mogłyby za sędziego wykonywać inne osoby. Zespół popiera propozycje przeniesienia ustalania kosztów sądowych poza sąd. Obok zmian proceduralnych należy uprawnić kontakty sądów z obywatelami i pełnomocnikami, czemu mogłoby służyć korzystanie z elektronicznych środków łączności. Zespół postuluje organizację tzw. teleinformatorów w sądach, dzięki którym obywatele uzyskaliby łatwiejszy dostęp do informacji na temat toczących się wobec nich spraw, jak i innych potrzebnych informacji.
Dr Marta Rękawek-Pachwicewicz, referendarz sądowy, zaprezentowała zagadnienie dotyczące roli i zadań referendarzy sądowych, będące częścią opracowania zespołu do spraw poprawy funkcjonowania sądownictwa. W swoim wystąpieniu skupiła się na trzech podstawowych zagadnieniach: ochronie praw, roli referendarzy oraz potrzebie wprowadzenia zmian, które pozwolą na odciążenie sędziego. Obywatele oczekują od sądownictwa ochrony prawnej, pełnej informacji oraz szybkiego i sprawnego postępowania w ich sprawie, przy minimalnym poziomie formalizmu. Przedstawiła rolę i zadania referendarzy. Oceniła, że instytucja ta się sprawdziła. Zmiany proponowane w opracowaniu dotyczą poszerzenia kompetencji referendarzy, co miałoby skutkować odciążeniem sędziów. Na tym, że sędziowie będą mogli skupić się tylko na orzekaniu zyskają również sami obywatele. Podsumowując pierwszy panel konferencji, Jacek Przygucki wyraził nadzieję, że jeśli propozycje spotkają się z aprobatą, to będą miały szansę stać się konkretnymi projektami zmian w prawie, czego opracowaniem mógłby się zająć zespół powołany przez Ministra Sprawiedliwości, jeśli tylko taka propozycja spotkała by się z przychylnością Ministerstwa. Przedstawił również postulat, aby sędziowie brali także udział w opracowywaniu projektów zmian w prawie, a nie tylko opiniowali te, które zostały już zaprojektowane. Zaprosił do wszelkich uwag na temat propozycji Zespołu, również krytycznych, które także mogą wpłynąć na dalszą pracę zespołu ds. poprawy funkcjonowania sądownictwa.
Sędzia Stanisław Dąbrowski ocenił, że tytuł konferencji został bardzo celnie dobrany. Wymiar sprawiedliwości powinien służyć ludziom. Sądownictwo jest odpowiedzialne za realizację konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do sądu. Realizacja tego prawa zależy od wielu czynników: prawa materialnego, procesowego oraz od rozwiązań ustrojowych. Odniósł się w swojej wypowiedzi do projektu zmian w Prawie o ustroju sądów powszechnych, przedstawionego przez Ministerstwo Sprawiedliwości, krytycznie oceniając proponowane zmiany, jak i sam proces legislacyjny. Zmiany są potrzebne, ale powinny one doskonalić wymiar sprawiedliwości. Proponowane przez Ministerstwo zmiany są natomiast, w tym dotyczące nadzoru Ministerstwa, likwidacji wydziałów, czy sposobu wyborów do Krajowej Rady Sądownictwa, idą w złym kierunku i mogą spowodować chaos. Pozytywnie ocenił natomiast opinię, jaką do projektu zmian przygotowało Stowarzyszenie Iustitia, podkreślając, że opinia Stowarzyszenia zawiera szereg propozycji, do których Krajowa Rada Sądownictwa się przyłącza. Szczególnie pozytywnie należy ocenić propozycję Stowarzyszenia aby nadzór został przejęty przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. Podziękował Stowarzyszeniu za pracę nad opinią oraz skierował apel do przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości, aby głos ten był słyszany i wzięty pod uwagę.
Violetta Wysok ? członek Prezydium Okręgowej Izby Radców Prawnych ? dodała,ze zmianami w prawie są zainteresowani nie tylko sędziowie, ale również radcowie i adwokaci. Oceniła, że obecny wymiar sprawiedliwości potrzebuje reform, choćby ze względu na narastający kryzys zaufania społecznego do sądów i biurokratyzację wymiaru sprawiedliwości. Należy zadawać pytania o sposoby usprawnienia sądownictwa i konferencja może pomóc w odnalezieniu na nie odpowiedzi.
Mecenas Maciej Łaszczuk ? przedstawiciel Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie ? podkreślił, że dla niego, jako byłego asesora sądowego, sprawy sądownictwa oraz sędziów, są bardzo bliskie. Adwokaci są pełni uznania dla pracy Stowarzyszenia Iustitia. Stwierdził, że opracowanie przygotowane przez Zespół to źródło cennych postulatów, pod którymi osobiście może się podpisać, zwłaszcza w zakresie zwiększenia znaczenia mediacji.
Profesor Tadeusz Ereciński podkreślił, że sądy to nie tylko trzecia władza, ale również instytucje usługodawcze. Bardzo ważne jest zagadnienie kontaktów sądów z obywatelami, za co odpowiedzialność ponosi również władza wykonawcza. Żadna reforma nie zostanie skutecznie przeprowadzona, jeśli nie będzie odpowiednich do tego środków finansowych. Obok zmian w przepisach prawa potrzebne są również zmiany organizacyjne, których propozycje zawiera opracowanie przedstawione na Konferencji. Należy zmienić kulturę mówienia o sądach, aby zmienić negatywny wizerunek wymiaru sprawiedliwości, budowany często przez polityków. Przedstawił swoje uwagi do propozycji Zespołu, stwierdzając między innymi, że nie do końca jest możliwa zmiana w zakresie kognicji sądów. Odniósł się do propozycji w sprawie mediatorów, wskazując na przykład niemiecki, w którym również sędziowie mogą być mediatorami. Zaproponował przyjrzenie się przepisom o ławnikach, aby ich udział w procesie usprawnić, bo czynnik społeczny jest niewątpliwie potrzebny. Należy przywiązać większą wagę do znalezienia środków na poszerzenie kompetencji referendarzy sądowych, o czym wspomina Zespół w swym opracowaniu.
Profesor Andrzej Marek bardzo wysoko ocenił opracowanie przygotowane przez Zespół Stowarzyszenia, które zawiera dogłębną analizę wymiaru sprawiedliwości. Propozycje są radykalne, ale takie właśnie być powinny. Mogą być one podstawą do dyskusji nad konkretnymi zmianami w przepisach prawa, toczącej się nie tylko w środowisku sędziowskim, ale i w szerszym kontekście społecznym. Procesy polskie wymagają reform, które powinny zmierzać między innymi do odciążenia sędziów. Zgodził się z Zespołem, że sędzia ma rozstrzygać spory a nie prowadzić działalności śledczej. Negatywnie ocenił nagminne uchylanie wyroków z dbałości o ?czystość? wyroków, ale powodujące zbyt duże koszty społeczne. Przedstawił również krytyczne uwagi wobec prawa karnego materialnego, wskazując przykłady przepisów prawa karnego, które powinny ulec zmianie. Stwierdził, że obecna sytuacja nie jest dobra, bo zbyt duży wpływ na nią mają media i populizm, gdzie argumenty merytoryczne zbyt rzadko są brane pod uwagę.
Sędzia Wiesław Kozielewicz zwrócił uwagę, że niektóre postulaty Iustitii mogą być trudne do przeprowadzenia. Odniósł się do wypowiedzi profesora Andrzeja Marka na temat prawdy materialnej w procesach sądowych oraz zwrócił uwagę na konsekwencje wyroku Trybunału Konstytucyjnego na temat art. 148, który spowoduje, że trzysta najpoważniejszych procesów karnych zostanie ponownie rozpatrzonych. Jego zdaniem wskazany przykład jest wyrazem gorączki legislacyjnej władzy ustawodawczej, czego skutki ponosić będzie sądownictwo. Zgodził się z radykalnymi zmianami w kodeksie postępowania karnego co do wymogu odejścia od zasady o dominacji prawdy materialnej. Sędzia Kozielewicz poparł również postulaty likwidacji tzw. ?paternalizmu sądowego? w sprawach karnych. Dobrze ocenił pomysł wprowadzenia instancji poziomych, aby nie angażować w każdej najdrobniejsze sprawie instytucji odwoławczych. Za dyskusyjne określił natomiast sformułowanie dotyczące umorzenia postępowania w przypadku pojednania stron, co w sprawach karnych może nie mieć realnego zastosowania.
Ostatnią częścią spotkania było wystąpienie prof. Johna Marshalla, którego sylwetkę przedstawił sędzia Tomasz Posłuszny. Prezentacja przedstawiona przez gościa zagranicznego dotyczyła kwestii usprawnienia procedur i zarządzania sprawami w sprawach cywilnych. Zostały przedstawione najważniejsze zasady rządzące procesem cywilnym w stanie Teksas i zmiany, jakim podlegały, w zakresie zbierania materiału dowodowego, zeznań, udziału pełnomocników i władzy sędziego. W ocenie prof. Marshalla system prawny w stanie Teksas jest nastawiony na to by odciążyć sędziego od wszystkich czynności, które nie są czynnościami orzeczniczymi. Zmiany, którym to prawo podlegało są również możliwe w Polsce.

Sprawdź także

Nowy Prokurator Krajowy

Premier powołał nowego prokuratora krajowego, pana Dariusza Korneluka w związku z tym, że tym, że …