PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Jest to jedna z kluczowych zasad naczelnych ustroju (zwanych czasami zasadami konstytucyjnymi), będąca rozwiązaniem antynomicznym wobec monteskiuszowskiej zasady trójpodziału. Opiera się na założeniu, iż kluczowym elementem rozwiązań ustrojowych jest skoncentrowanie funkcji władczych (związanych z wykonywaniem władzy) w ręku jednej osoby bądź jednej instytucji. W rozwiązaniach praktycznych prowadzi to do tego, iż jeden z naczelnych organów władzy pełni funkcję zwierzchnią wobec pozostałych.Rozpatrując sprawę z punktu widzenia historycznego zjawisko takie występowało we wszelkich despocjach i monarchiach absolutnych. Jednak, choć wydaje się to naturalne dla władzy skupionej w jednym ręku, jednolitość władzy to rozwiązanie znane także w ustrojach odmiennych.
Alternatywna bowiem postać takiego rozwiązania panowała w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej podczas rządów jakobinów (1793 ? 1795), kiedy to miało miejsce tzw. komitetowe ludowładztwo. Pełnia rządów należała do organu przedstawicielskiego wybieranego przez lud i poddanego jego woli. Inne tego typu rozwiązania miały miejsce w czasie Komuny Paryskiej (1871) oraz w Rosji Radzieckiej i w Związku Radzieckim za czasów konstytucji z 1918 i 1924. Organem dzierżącym władzę był ówcześnie Ogólnorosyjski i Ogólnozwiązkowy Zjazd Rad. Zresztą oficjalnie podobny model realizowany był także w innych wcieleniach ?realnego socjalizmu?, gdzie władza miała należeć do parlamentu. W rzeczywistości jego rola wyrażana w konstytucjach (czy to Związku Radzieckiego, czy też innych państw komunistycznych) miała charakter czysto fasadowy i w pejzażu politycznym nie stanowiła żadnej znaczącej siły.
Realna władza należała do wąskiego grona aparatu partyjnego partii komunistycznych bądź też do jednej osoby (Nikita Chruszczow w Związku Radzieckim, Nicolae Ceauşescu w Rumunii czy Erich Honecker w Niemieckiej Republice Demokratycznej). Przykładami jednolitości władzy (jednowładztwa) były także systemy stworzone w przez Benito Mussoliniego w faszystowskich Włoszech oraz przez Adolfa Hitlera w nazistowskich Niemczech. Cechował je kompletny brak szacunku dla prawa (prawem była wola wodza) oraz praw i wolności jednostki. Zgodnie z maksymą wypowiedzianą przez brytyjskiego filozofa Lorda Actona: ?Władza deprawuje, władza absolutna deprawuje absolutnie?, zakres władzy w tych państwach podnosił poczucie bezkarności rządzących, co w konsekwencji doprowadziło we Włoszech do stworzenia silnie autorytarnego systemu, a w Niemczech do najstraszniejszego i najbardziej ludobójczego w historii (obok Związku Radzieckiego) reżimu totalitarnego,
