PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Totalna porażka rządu RP przed TS UE w Luxemburgu nakazuje przypomnieć, że przed europejskim trybunałem zawisły i inne pytania prejudycjalne. Jedno z nich dotyczy kwestii obsady sądu, a chodzi o to, czy wybrany wbrew prawu sędzia może orzekać.
W postanowieniu z dnia 21 maja 2019 r w sprawie III CZP 25/19 Sąd Najwyższy wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym: czy art. 2, art. 6 ust. 1 i 3 oraz art. 19 ust. 1 drugi akapit Traktatu o Unii Europejskiej w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej i z art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że nie jest sądem niezawisłym, bezstronnym i ustanowionym uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu prawa Unii Europejskiej sąd, w którego jednoosobowym składzie zasiada osoba powołana do pełnienia urzędu sędziego z rażącym naruszeniem reguł prawa Państwa Członkowskiego dotyczących powoływania sędziów, w szczególności polegającym na powołaniu tej osoby do pełnienia urzędu sędziego mimo uprzedniego zaskarżenia do właściwego sądu krajowego (Naczelnego Sądu Administracyjnego) uchwały organu krajowego (Krajowej Rady Sądownictwa) obejmującej wniosek o jej powołanie do pełnienia urzędu sędziego, mimo wstrzymania wykonania tej uchwały zgodnie z prawem krajowym oraz mimo niezakończenia postępowania przed właściwym sądem krajowym (Naczelnym Sądem Administracyjnym) przed doręczeniem aktu powołania?
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że pomimo uprzedniego zaskarżenia w całości uchwały KRS nr 331/2018 do Naczelnego Sąd Administracyjnego, pomimo wstrzymania jej wykonania przez ten Sąd i pomimo niezakończenia postępowania przed tym Sądem, Prezydent RP w dniu 10 października 2018 r. wręczył akty powołania do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych osobom objętym wnioskiem W. Ż. o wyłączenie. A. S. został powołany przez Prezydenta RP do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego z rażącym naruszeniem reguł prawa polskiego dotyczących powoływania sędziów (art. 179 Konstytucji RP).
Konsekwencją tego może być konieczność uznania, że orzeczenia wydawane przez Sąd Najwyższy w składzie złożonym wyłącznie z osób powołanych do tego Sądu w okolicznościach takich, w których powołany został A. S., lub podobnych, są orzeczeniami prawnie nieistniejącymi, gdyż pochodzącymi od osoby niebędącej sędzią lub osób niebędących sędziami.
Stwierdzenie, że powołanie A. S. do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa polskiego, w ocenie Sądu Najwyższego, może uzasadniać wniosek, że udział takiej osoby w składzie orzekającym powoduje, iż nie można mówić o sądzie, który jest ustanowiony zgodnie z prawem w rozumieniu prawa Unii Europejskiej.
Sygn. akt III CZP 25/19
POSTANOWIENIE
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
Dnia 21 maja 2019 r.Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk SSN Jacek Gudowski
SSN Wojciech Katner
SSN Agnieszka Piotrowska
SSN Karol Weitz (sprawozdawca)
SSN Mirosława Wysocka
Protokolant Iwona Budzikprzy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Bożeny Góreckiej
w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 21 maja 2019 r.,
rozpoznając zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Najwyższy
postanowieniem z dnia 20 marca 2019 r., sygn. akt III CO 121/18,
do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu,
w postępowaniu o wyłączenie sędziów Sądu Najwyższego w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych (…)
w sprawie z odwołania W. Ż.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa nr (…)/2018,
„1. Czy postanowienie o odrzuceniu wniesionego do Sądu Najwyższego odwołania od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa, wydane w jednoosobowym składzie, w którym zasiadała osoba powołana do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego mimo uprzedniego zaskarżenia do Naczelnego Sądu Administracyjnego uchwały Krajowej Rady Sądownictwa obejmującej wniosek o powołanie tej osoby do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego i niezakończenia postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym do chwili doręczenia aktu powołania, istnieje w znaczeniu prawnoprocesowym i kończy postępowanie wszczęte wniesieniem tego odwołania?
Czy znaczenie dla rozstrzygnięcia zagadnienia określonego w punkcie 1 ma okoliczność, że Naczelny Sąd Administracyjny przed doręczeniem aktu powołania do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego wstrzymał wykonanie uchwały Krajowej Rady Sądownictwa na podstawie art. 388 § 1 w związku z art. 39821 k.p.c. i z art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 11 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (jedn. tekst: Dz.U. z 2019 r., poz. 84)?"
na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zwraca się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z następującym pytaniem prawnym:czy art. 2, art. 6 ust. 1 i 3 oraz art. 19 ust. 1 drugi akapit Traktatu o Unii Europejskiej w związku z art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej i z art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że nie jest sądem niezawisłym, bezstronnym i ustanowionym uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu prawa Unii Europejskiej sąd, w którego jednoosobowym składzie zasiada osoba powołana do pełnienia urzędu sędziego z rażącym naruszeniem reguł prawa Państwa Członkowskiego dotyczących powoływania sędziów, w szczególności polegającym na powołaniu tej osoby do pełnienia urzędu sędziego mimo uprzedniego zaskarżenia do właściwego sądu krajowego (Naczelnego Sądu Administracyjnego) uchwały organu krajowego (Krajowej Rady Sądownictwa) obejmującej wniosek o jej powołanie do pełnienia urzędu sędziego, mimo wstrzymania wykonania tej uchwały zgodnie z prawem krajowym oraz mimo niezakończenia postępowania przed właściwym sądem krajowym (Naczelnym Sądem Administracyjnym) przed doręczeniem aktu powołania?
Z uzasadnienia:
Pomimo uprzedniego zaskarżenia w całości uchwały KRS nr 331/2018 do Naczelnego Sąd Administracyjnego (pkt 3), pomimo wstrzymania jej wykonania przez ten Sąd (pkt 4) i pomimo niezakończenia postępowania przed tym Sądem, Prezydent RP w dniu 10 października 2018 r. wręczył akty powołania do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych osobom objętym wnioskiem W. Ż. o wyłączenie.
Sąd Najwyższego – przyjął, że A. S. został powołany przez Prezydenta RP do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego z rażącym naruszeniem reguł prawa polskiego dotyczących powoływania sędziów (został naruszony art. 179 Konstytucji RP w dwojaki sposób). Według Sądu Najwyższego każde z przedstawionych naruszeń stanowiło samo w sobie złamanie najważniejszych zasad rządzących postępowaniem nominacyjnym sędziów w Polsce – w tym wypadku w odniesieniu do sędziów Sądu Najwyższego. Naruszenia te są przy tym tylko jednym z elementów wskazujących na to, że postępowanie nominacyjne A. S. dotknięte było fundamentalnymi wadami prawnymi.
O rażącym charakterze naruszeń reguł prawa polskiego odnoszących się do powoływania sędziów, rozpatrywanych w niniejszej sprawie, świadczy nie tylko to, że naruszenia te dotykają fundamentalnych, mających walor konstytucyjny, zasad kształtowania składu osobowego władzy sądowniczej, lecz również to, że są to naruszenia intencjonalne, tj. podjęte z zamiarem unicestwienia skutków kontroli sądowej uchwały KRS nr 331/2018 przez Naczelny Sąd Administracyjny.
Konsekwencją tego może być konieczność uznania, że orzeczenia wydawane przez Sąd Najwyższy w składzie złożonym wyłącznie z osób powołanych do tego Sądu w okolicznościach takich, w których powołany został A. S., lub podobnych, są orzeczeniami prawnie nieistniejącymi, gdyż pochodzącymi od osoby niebędącej sędzią lub osób niebędących sędziami.
Sąd mający ustawową podstawę prawną (art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE), a tym samym ustanowiony uprzednio na mocy ustawy (art. 47 akapit drugi KPP), to sąd, do którego sędziów powołuje się zgodnie z właściwymi przepisami zawartymi w prawie krajowym. Z wymagania tego wynika zasada, że sędzia musi być mianowany zgodnie z prawem (wyrok z dnia 23 stycznia 2018 r., T-639/16 P, FV p. Radzie Unii Europejskiej, pkt 68, i powołane w tym wyroku orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, dalej jako: „ETPCz”, wydane na tle art. 6 ust. 1 EKPCz).
Sposób powoływania sędziów i przestrzeganie ustanowionych w tym zakresie reguł prawa ma fundamentalne znaczenie z punktu widzenia gwarancji niezawisłości sądu, w tym wobec władzy wykonawczej (por. dodatkowo wyrok z dnia 13 grudnia 2012 r., T-199/11 P, Guido Strack p. Komisji Europejskiej, pkt 22), i jego bezstronności. W razie naruszenia reguł powoływania sędziów gwarancje te zostają podważone.
Stwierdzenie, że powołanie A. S. do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego nastąpiło z – przedstawionych powyżej przyczyn – z rażącym naruszeniem prawa polskiego, w ocenie Sądu Najwyższego, może uzasadniać wniosek, że udział takiej osoby w składzie orzekającym powoduje, iż nie można mówić o sądzie, który jest ustanowiony zgodnie z prawem w rozumieniu prawa Unii Europejskiej (por. wydany na tle art. 6 ust. 1 EKPCz wyrok ETPCz z dnia 12 marca 2019 r., Guđmundur Andri Ástráđsson p. Islandii, skarga nr 26374/18).
