PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
W grudniu tego roku upływa kadencja na trzech stanowiskach sędziów TK. Dlatego, na początku czerwca Marszałek Sejmu Szymon Hołownia skierował do organizacji pozarządowych zaproszenie do przedstawienia rekomendacji w zakresie procesu wyłaniania kandydatów na sędziego TK.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka oraz Forum Obywatelskiego Rozwoju podzielają przekonanie o szczególnej roli sędziego Trybunału i wyjątkowej specyfice sprawowania tej funkcji. Poniżej przedstawiamy wspólne stanowisko obu organizacji w przedmiotowym zakresie.
Wyłonienie kandydata a wybór sędziego TK
Procedura wyłonienia kandydatów, względem całego procesu wyboru nowego sędziego Trybunału, stanowi swoistą „preselekcję”. Jej celem jest wyłonienie osób, które następnie zostaną zgłoszone jako kandydaci na sędziego TK przez uprawniony podmiot – w tym przypadku Prezydium Sejmu – w oparciu o rzetelne, równe i otwarte postępowanie. Ujęcie w klarowne ramy prawne tej jakże istotnej z perspektywy interesu publicznego materii, ma skutkować zwiększeniem efektywności całej procedury wyboru, a finalnie przyczynić się do zagwarantowania odpowiedniej jakości oraz sprawności Trybunału. Uprawniony podmiot – w tym przypadku Prezydium Sejmu – będzie mógł bowiem zgłosić na kandydata osobę, której kompetencje do pełnienia funkcji sędziego TK zostały już odpowiednio zweryfikowane, „dostarczając” w ten sposób jakościowych kandydatów spośród których Sejm będzie wybierał nowego sędziego Trybunału. W ten sposób niejako zagwarantowane zostaje, iż niezależnie od wyboru dokonanego następnie przez niższą izbę polskiego parlamentu, do pełnienia funkcji sędziego TK zostanie wybrana osoba posiadająca odpowiednie kompetencje do zapewnienia właściwego działania tego organu.
Na ten moment kwestia wyboru zgłaszanych kandydatów pozostaje nieuregulowana, co pozwala uprawnionym podmiotom na podejmowanie tej decyzji niemal całkowicie w oparciu o dowolne przesłanki. W konsekwencji, nie tylko społeczeństwo zostaje pozbawione jakiejkolwiek możliwości nadzoru nad kluczowym etapem całego postępowania w przedmiocie wyboru nowego sędziego TK, ale również istotnie wzrasta ryzyko dokonania wyboru kandydata w oparciu o przesłanki inne niż merytoryczne. To z kolei może doprowadzić do wyboru na nowego sędziego Trybunału osoby podatnej na bezprawne naciski, w tym w szczególności te o charakterze politycznym.
Analogiczne postępowanie – w przedmiocie wyłonienia kandydatów na sędziego Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – zostało na nowo uregulowane w marcu tego roku. Przyjęte tam rozwiązania, które zostały wypracowane dzięki współpracy Ministerstwa Spraw Zagranicznych z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, stanowią wzór dla modelu zaproponowanego we wspólnym stanowisku FOR i HFPC.
