PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
W dniach 1, 22 oraz 24 lipca 2014 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wydał cztery wyroki w sprawach przeciwko Polsce (Ruszkowska przeciwko Polsce, skarga nr 6717/0, Waldemar Nowakowski przeciwko Polsce, skarga nr 55167/11, a także Husajn (Abu Zubaydah) przeciwko Polsce, skarga nr 7511/13oraz Al Nashiri przeciwko Polsce, skarga nr 28761/11). O tych dwóch ostatnich wyrokach ETPCz pisaliśmy już na łamach :poprawnego” Ruszkowska przeciwko Polsce
W sprawie skarżącej Marzeny Ruszkowskiej Trybunał analizował zasadność skargi pod kątem naruszenia określonego w przepisie art. 14 Konwencji zakazu dyskryminacji. Skarżąca wraz z nieżyjącym małżonkiem posiadali dwójkę dzieci biologicznych, a także stanowili rodzinę zastępczą dla następnej siódemki dzieci. Rodzina skarżącej liczyła wówczas dziewięcioro dzieci. Po śmierci męża skarżącej, zarówno jej dzieciom biologicznym, jak i tym, dla których stanowili rodzinę zastępczą przyznano rentę. Następnie, siedmioro dzieci, dla których skarżąca stanowiła rodzinę zastępczą umieszczono bądź w innych rodzinach bądź, w odniesieniu do dwójki, oddano je pod opiekę ich biologicznych rodziców. Zachowały one jednak prawo do renty po zmarłym mężu skarżącej, co powodowało, iż należną po nim rentę dzielono w częściach równych pomiędzy dzieci biologiczne i te, którymi skarżąca wraz ze swoim mężem opiekowała się w ramach rodziny zastępczej. W skardze do Trybunału skarżąca zarzuciła, iż taki sposób podziału renty po jej zmarłym małżonku stawiał jej biologiczne dzieci w sytuacji dużo mniej korzystnej w stosunku do dzieci, którymi opiekowała się poprzednio w ramach rodziny zastępczej a które przebywały już w innych rodzinach, łożących na ich utrzymanie, a także otrzymujących z tego tytułu dofinansowanie od państwa. Trybunał rozpoznał skargę w oparciu o zarzut naruszenia prawa własności w połączeniu z zakazem dyskryminacji i nie uwzględnił zarzutu. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie wskazał, iż skarżąca wraz ze swoim małżonkiem podjęli się sprawowania opieki nad dziećmi w ramach rodziny zastępczej dobrowolnie, będąc świadomymi obowiązujących w tym zakresie przepisów. Decyzja ustawodawcy o przyznaniu prawa do renty dzieciom wychowywanym w ramach rodziny zastępczej podyktowana była koniecznością zabezpieczenia ich praw także na wypadek śmierci jednego z rodziców zastępczych. Nie sposób zatem przyjąć, aby takie rozstrzygnięcie ustawodawcy stanowiło nadmierną ingerencję w prawo własności skarżącej.
Waldemar Nowakowski przeciwko Polsce
Przedmiotem rozstrzygnięcia w omawianej sprawie była kwestia naprawienia szkody materialnej w związku z wcześniejszym wyrokiem Trybunału w sprawie skarżącego z dnia 24 lipca 2012 roku, stwierdzającym naruszenie przepisu art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego. Skarżący był weteranem II wojny świtowej oraz oficerem Wojska Polskiego w stanie spoczynku, posiadał od przeszło 50 lat kolekcję zabytkowej broni. W rezultacie przeszukania mieszkania oraz domku letniskowego skarżącego, Policja zatrzymała kolekcję, zaś przeciwko skarżącemu wszczęto postępowanie karne o występek z art. 263 § 2 Kodeksu karnego (nielegalne posiadanie broni). Postanowieniem z dnia 18 listopada 2010 roku, z uwagi na znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu, umorzono postępowanie karne, natomiast w odniesieniu do części kolekcji, na podstawie przepisu art. 100 Kodeksu karnego, orzeczono przepadek. Oceniając ingerencję władz publicznych w przedmiotowej sprawie Trybunał zauważył, że przewidziana w art. 100 Kodeksu karnego możliwość orzeczenia przepadku mienia tytułem środka karnego nie ma charakteru obligatoryjnego, zatem dla oceny jej zasadności koniecznym jest przeanalizowanie przyczyn, dla których zdecydowano się z niego skorzystać. W tym kontekście Trybunał zauważył, że władze krajowe, będąc świadome wieku skarżącego (77 lat), tego, iż był on weteranem wojennym, uczestnikiem Powstania Warszawskiego, emerytowanym oficerem Wojska Polskiego, przestrzegającym prawo, osobą dotychczas nie karaną, jak również faktu, iż brak było ryzyka niezgodnego z prawem wykorzystania posiadanej przez niego kolekcji broni, zdecydowały się mimo wszystko skorzystać z instytucji przepadku. Jednocześnie sądy krajowe nie wzięły pod uwagę osobistego stosunku skarżącego do kolekcji, zarówno w wymiarze sentymentalnym, jak i w kontekście jej wartości rynkowej, a także tego, że skarżący gromadził ją od przeszło 50 lat. Nie rozważono przy tym zastosowania innych, mniej dotkliwych dla skarżącego środków. Mając na uwadze powyższe Trybunał stwierdził, iż w sprawie doszło do naruszenia przepisu art. 1 Pierwszego Protokołu Dodatkowego do Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia, Trybunał przyznał skarżącemu kwotę 4.000 euro. Orzekając o naruszeniu Konwencji Trybunał zastrzegł stanowisko w kwestii rozstrzygnięcia w zakresie naprawienia szkody materialnej wyznaczając stronom termin trzech miesięcy na przedłożenie pisemnych uwag, ewentualnie zawarcie ugody. W rezultacie przedmiotowego rozstrzygnięcia w sprawie wznowiono postępowanie karne, w toku którego Rząd przedłożył na korzyść skarżącego opinię amicus curiae. Sąd rozpoznający sprawę uchylił swój wcześniejszy wyrok, w ramach którego orzeczono przepadek kolekcji skarżącego, natomiast skarżący dopełnił wszelkich formalności w celu zarejestrowania broni. Kolekcja została ostatecznie zwrócona skarżącemu, który otrzymał jednocześnie zgodę od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na otwarcie prywatnego muzeum. Mając na uwadze osiągnięte pomiędzy stronami porozumienie, Trybunał skreślił sprawę z listy skarg.
Orzeczenia są dostępne w języku angielskim i francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału (www.echr.coe).