PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Ograniczenie w czasie składania wniosku o przyznanie uprawnień kombatanckich jest niezgodne z konstytucją oświadczył 10 stycznia 2012 r. o godz. 13.00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznający pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu dotyczące ograniczenia w czasie składania wniosku o przyznanie uprawnień kombatanckich. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach i niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego w zakresie, w jakim określa termin do złożenia do Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (dalej Kierownika UdsKOR) wniosku o przyznanie uprawnień z tytułu określonego art. 2 pkt 7 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 konstytucji. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przed 31 lipca 1997 r. nie było ograniczeń terminowych na składanie wniosków o potwierdzenie uprawnień kombatanckich. Wprowadzone w art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach ograniczenie spowodowało, że osoba która spełniała przesłanki z tytułu art. 2 pkt 7 tej ustawy do uzyskania uprawnień wynikających z ustawy o kombatantach, a nie złożyła wniosku do 1999 r. lub złożyła go nieskutecznie, nie dysponuje procedurą, aby uprawnienia takie uzyskać. Po terminie określonym w art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach procedura wydania decyzji Kierownika UdsKOR potwierdzającej uprawnienia z tytułu określonego w art. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach jest nieskuteczna.
Uprawnienie z ustawy o kombatantach z tytułu wskazanego w art. 2 pkt 7 ma zatem charakter pozorny. Wprowadzona przez ustawodawcę regulacja narusza zasadę ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ustawodawca ustanowił ograniczenie dla jednej z grup osób, które prowadziły działalność zrównaną z działalnością kombatancką. W wyniku tego, w obrocie prawnym powstały dwie kategorie podmiotów: osoby z uprawnieniami wynikającymi z ustawy o kombatantach oraz osoby spełniające przesłanki uzyskania statusu kombatanta albo prowadzące działalność uznaną za równorzędną z działalnością kombatancką, ale ze względu na to, że w pewnym momencie ustawodawca ograniczył im termin na złożenie wniosku o potwierdzenie uprawnień do Kierownika UdsKOR, nie posiadające uprawnień. Regulacja taka narusza zasadę bezpieczeństwa prawnego, ponieważ w chwili uchwalenia ustawy, a następnie w momencie jej wejścia w życie, każda osoba, która spełniała wymogi wynikające z art. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach była przeświadczona, że po przedłożeniu Kierownikowi UdsKOR odpowiednich dowodów, uzyska uprawnienia kombatanckie. Zatem działanie ustawodawcy było dla adresatów normy zaskoczeniem. Skutek nowej regulacji nie został w dostateczny sposób złagodzony tym, że ustawodawca zakreślił na składanie wniosków około 1,5 roku (od 24 marca 1998 r. do 31 grudnia 1999 r.). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, ustawodawca nie stworzył wystarczających regulacji osłonowych, które zabezpieczyłyby kombatantów spełniających przesłanki z tytułu określonego w art. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach przed negatywnym dla nich skutkiem działalności prawodawcy.
Preambuła ustawy o kombatantach wskazuje, że ustawę tę uchwalono celem wyrażenia głębokiego szacunku kombatantom oraz ofiarom represji ze strony wszystkich rodaków oraz szczególnej troski i opieki ze strony instytucji państwowych, samorządów terytorialnych i organizacji społecznych. Trybunał stwierdził, że ustawodawca, wprowadzając w art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach termin ograniczający składanie wniosku o stwierdzenie uprawnień kombatanckich z tytułu określonego w art. 2 pkt 7 tej ustawy naruszył zasadę równości przez co powstała sytuacja, w której osoba, która nie złożyła wniosku o stwierdzenie uprawnień w odpowiednim czasie, nie może skorzystać z uprawnień kombatanckich.
Trybunał Konstytucyjny w niniejszym wyroku orzekał w trybie kontroli konkretnej o normie wynikającej z art. 22 ust. 4 ustawy o kombatantach, w zakresie zgodności z konstytucją czasowego ograniczenia możliwości potwierdzenia uprawnień z tytułu poniesienia śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na czas powyżej siedmiu dni w grudniu 1970 r. na Wybrzeżu wskutek działania wojska lub milicji podczas wystąpień wolnościowych (ar.t 2 pkt 7 u.k.). W związku z tym, że po wyroku w niniejszej sprawie w ustawie o kombatantach pozostała norma, dotycząca osób, które swój tytuł uzyskują na podstawie art. 1 ust. 2 pkt 7 ustawy o kombatantach, konieczne jest dokonanie zmian legislacyjnych w art. 22 ust. 4 w związku z art. 1 ust. 2 pkt 7 tej ustawy, czyli w zakresie nieobjętym niniejszym wyrokiem. W porządku prawnym pozostaje bowiem norma dyskryminująca określoną grupę osób, które mogą dochodzić potwierdzenia uprawnień wynikających z ustawy o kombatantach.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą był sędzia TK Mirosław Granat. Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.