Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa stwierdza, że przedłożony do zaopiniowania Radzie przez Marszałka Sejmu RP poselski projekt ustawy ? o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druk sejmowy nr 122) diametralnie różni się od projektu ustawy procedowanego następnie przez Sejm, co może skutkować wadliwością całego procesulegislacyjnego. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z 7 listopada 2013 r. (sygnatura akt K 31/12) podkreślił, że przebieg procedury ustawodawczej, w której zgłoszona na dalszym etapie procedowania poprawka nie mieści się w zakresie pierwotnej treści projektu może stanowić podstawę do uznania niezgodności ustawy z Konstytucją. Krajowa Rada Sądownictwa sprzeciwia się wprowadzaniu tak radykalnych zmian w treści projektu ustawy w odniesieniu do projektu przedłożonego Radzie w celu zaopiniowania, bez ponownego przedstawienia zmienionego projektu. Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa podtrzymuje w całości opinię Krajowej Radzie Sądownictwa z dnia 18 grudnia 2015 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy ? o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druk sejmowy nr 122). Odnosząc się natomiast do nowych rozwiązań wprowadzonych do projektu ustawy przez Komisję Ustawodawczą Sejmu w dniu 21 grudnia 2015 r. (uchwalonej przez Sejm w dniu 22 grudnia 2015 r.) , a nie przedłożonych uprzednio Radzie, Prezydium zgłasza następujące uwagi: 1. Zmiana art. 1 ustawy z 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (dalej ?ustawa o TK?), w zakresie w jakim ogranicza zadania Trybunału jedynie do wykonywania kompetencji określonych w Konstytucji, pozostaje w sprzeczności z przepisami Konstytucji, która nie przewiduje ograniczeń w tej materii. Skoro ustawa o TK kompleksowo określa ustrój, kompetencje oraz funkcjonowanie Trybunału, zasadnym jest pozostawienie w niej przepisu art. 1 w dotychczasowym brzmieniu, zwłaszcza, że projektodawca w żaden sposób nie uzasadnił potrzeby wprowadzanej zmiany. 2. Niedopuszczalne w demokratycznym państwie prawnym w świetle zasady podziału władz jest przekazanie organowi władzy ustawodawczej (Sejmowi) kompetencji w zakresie decydowania o złożeniu sędziego Trybunału z urzędu i to niezależnie od tego jaki organ będzie uprawniony do wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie tej procedury. W projekcie ustawy nie określono zasad według jakich będzie prowadzone postępowanie poprzedzające wystąpienie z wnioskiem dotyczącym złożenia sędziego z urzędu. Projektowane rozwiązanie doprowadzi do przejęcia kompetencji władzy sądowniczej przez władzę ustawodawczą. 3. Rozwiązanie polegające na wyznaczaniu przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego terminów rozpraw albo posiedzeń niejawnych wyłącznie według kolejności wpływu pozbawia Prezesa Trybunału instrumentu umożliwiającego racjonalne i efektywne kierowanie pracami Trybunału Konstytucyjnego. 4. Projektodawca nie uzasadnił celowości wprowadzenia znacznie dłuższych niż przewidziane w ustawie (trzy i sześciomiesięcznych) terminów, jakie muszą upłynąć pomiędzy zawiadomieniem uczestnika postępowania o terminie rozprawy a terminem wyznaczonej rozprawy. Zmiana ta może doprowadzić do przewlekłości postępowań prowadzonych przed Trybunałem, co będzie miało negatywne skutki dla funkcjonowania władzy sądowniczej i ochrony praw obywatelskich. 5. Negatywnie należy odnieść się także do usunięcia z ustawy o TK rozdziału 10 normującego postępowanie w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Konstytucja przekazuje w art. 131 do właściwości Trybunału Konstytucyjnego sprawy dotyczące stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta, nie regulując kwestii proceduralnych w tym zakresie. Tryb postępowania w tego rodzaju sprawach, z uwagi na przedmiot rozstrzygnięcia oraz jego fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania państwa, powinien być uregulowany w akcie prawnym rangi ustawowej, albowiem tylko w ten sposób zapewnione zostaną niezbędne gwarancje proceduralne oraz transparentność postępowania. 6. Zasadą jest, że postępowania wszczęte przed wejściem w życie nowych przepisów toczą się na podstawie przepisów dotychczasowych, dlatego negatywnie należy ocenić rozciągnięcie wprowadzanych regulacji w całości na wszystkie postępowania wszczęte przed dniem wejścia ustawy w życie. Spowoduje to zwłokę w rozpoznaniu spraw wszczętych już przed Trybunałem. 7. Zdecydowanie negatywnie należy ocenić brak vacatio legis. Wprowadzane zmiany mają charakter ustrojowy, a ich waga dla sprawnego działania Sądu Konstytucyjnego oraz skutki dla obywateli są na tyle istotne, że obowiązkiem ustawodawcy jest wprowadzenie odpowiedniego terminu vacatio legis. W związku z poważnymi wątpliwościami co do sposobu procedowania nad ustawa uchwaloną w dniu 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy a dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym oraz poważnymi zastrzeżeniami co do konstytucyjności części uchwalonych przepisów zgłaszanymi także przez środowiska prawnicze i organizacje pozarządowe – Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa zwraca się do Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o rozważenie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem.
X X X
Prezydium Krajowej Rady Sądownictwa z najwyższym zaniepokojeniem przyjęło wypowiedzi niektórych posłów VIII kadencji na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, prezentowane w czasie obrad Komisji Ustawodawczej Sejmu w dniu 21 grudnia 2015 r., dotyczące nowelizacji ustawy z 25 czerwca 2015r. o Trybunale Konstytucyjnym, kwestionujące zagwarantowane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa do zaopiniowania tego aktu prawnego. Prezydium Rady stanowczo zwraca uwagę, że opinia Rady z dnia 18 grudnia 2015 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy ? o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (druk sejmowy nr 122) została przedstawiona na wniosek Marszałka Sejmu zawarty w piśmie z 16 grudnia 2015 r. (GMS-WP-173-282/15). Nie może być zatem mowy o ?samowolnym? opiniowaniu przedłożonego projektu aktu prawnego przez Krajową Radę Sądownictwa. Wypowiedzi zawierające tego rodzaju sugestie stanowią nadużycie i są nieprawdziwe. Podkreślenia wymaga, że Krajowa Rada Sądownictwa posiada kompetencje do opiniowania wszelkich aktów prawnych dotyczących niezależności sądów i niezawisłości sędziów, w tym także niezależności Trybunału Konstytucyjnego i niezawisłości Jego sędziów. Żaden inny organ nie został wyposażony przez ustrojodawcę w tego rodzaju kompetencje. Wagę tych kompetencji potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 9 grudnia 2015 r. (sygnatura akt K 35/15). Z jego uzasadnienia wynika, że Krajowa Rada Sądownictwa posiada kompetencje do ?inicjowania kontroli konstytucyjności aktów normatywnych w takim zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Skoro niezależność Trybunału Konstytucyjnego i niezawisłość jego sędziów mają przełożenie na niezależność sądów i niezawisłość sędziów, to KRS na mocy art. 186 ust. 2 Konstytucji może inicjować kontrolę konstytucyjności zarówno aktów normatywnych dotyczących tej pierwszej, jak i drugiej materii?. Odnosząc się natomiast do kompetencji opiniodawczych Rady, Trybunał stwierdził, że ?kompetencja KRS do opiniowania aktów normatywnych nie została (…) expressis verbis wyrażona w Konstytucji, lecz w art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o KRS. W zakresie, w jakim odnosi się do aktów normatywnych dotyczących niezależności sądów w rozumieniu art. 175 ust.1 Konstytucji, tj. Sądu Najwyższego, sądów powszechych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych oraz niezawisłości sędziów tych sądów, ma swoje umocowanie konstytucyjne w postaci art. 186 ust.1 Konstytucji. W zakresie, w jakim ta sama kompetencja odnosi się jednak do aktów normatywnych dotyczących niezawisłości sędziów Trybunału, jedyną jej podstawą prawną jest ustawa. Gwarantuje ona KRS prawo opiniowania aktów normatywnych dotyczących wszystkich sędziów, a zatem także sędziów TK, a to z uwagi na związek tej materii z niezależnością sądów i niezawisłością sędziów?.
Sprawdź także
Bez narzędzi ani rusz
Dbajmy lepiej o prawa człowieka: apel Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka o ratyfikację instrumentów prawa międzynarodowego …