PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Rada Ministrów przyjęła dwa przygotowane w Ministerstwie Sprawiedliwości dokumenty: projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich i ustawy ? Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz projekt ustawy o zmianie ustawy ? kodeks postępowania karnego, ustawy – kodeks karny i niektórych innych ustaw. Przyjęte przepisy nowelizujące procedurę karną mają na celu przede wszystkim:
Usprawnienie i przyspieszenie postępowania karnego m.in. poprzez: wzmocnienie kontradyktoryjności procesu karnego polegające na wprowadzeniu instytucji mających na celu aktywizację stron procesowych przy jednoczesnym ograniczeniu inicjatywy dowodowej sądu, bez wyeliminowania zasady prawdy materialnej z procesu karnego oraz z zachowaniem zasady in dubio pro reo, w kształcie, który umożliwia rozstrzyganie na korzyść oskarżonego tych wątpliwości, których w postępowaniu nie usunięto;
– szersze wykorzystanie konsensualnych sposobów zakończenia postępowania karnego;
– wprowadzenie zmian na etapie postępowania przygotowawczego i jurysdykcyjnego mających na celu koncentrację materiału dowodowego oraz pozwalających na planowanie przebiegu rozprawy np. przekazywanie do sądu dowodów związanych z przedmiotem oskarżenia oraz organizowanie posiedzeń organizacyjnych dotyczących przebiegu rozprawy;
– zmianę w zakresie postępowania odwoławczego, dopuszczającą w szerszym zakresie możliwość przeprowadzania dowodów przez sąd II instancji oraz ograniczającą podstawy zaskarżenia w przypadkach wyroków wydanych w trybie konsensualnym; zmiany w zakresie składu sądu oraz dopuszczenie do udziału w postępowaniu karnym referendarzy.
Ukształtowanie na nowo podstaw stosowania środków przymusu, w tym środków zapobiegawczych, w sposób zapobiegający ich nadmiernemu wykorzystywaniu w praktyce procesowej, a zarazem lepiej gwarantujący osiągnięcie podstawowego ich celu, jakim jest zabezpieczenie prawidłowego przebiegu postępowania;
– wprowadzenie możliwości dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę także w przypadku środków karnych i nie izolacyjnych środków zapobiegawczych;
– wprowadzenie zmian na etapie postępowania przygotowawczego i jurysdykcyjnego umożliwiających obniżenie kosztów postępowania poprzez ułatwienie przepadku przedmiotów stanowiących dowód rzeczowy;
– zmniejszenie liczby spraw karnych do rozpoznania w procesie karnym, w szczególności: w sprawach o nieznacznej szkodliwości społecznej ? tzw. sprawach błahych, między innymi poprzez wprowadzenie podstaw do odmowy wszczęcia lub umorzenia postępowania ze względu na niecelowość ścigania, w szczególności z uwagi na naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem oraz poprzez modyfikację penalizacji w zakresie przestępstw przeciwko mieniu oraz przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.
Główne rozwiązania projektu zakładają: Zmiany w zakresie prawa karnego procesowego: ograniczenie inicjatywy dowodowej sądu na rzecz zaktywizowania stron (kontradyktoryjność procesu), wprowadzenie obligatoryjnego posiedzenie organizacyjnego do rozprawy w przypadku spraw skomplikowanych, ograniczenie możliwości zwrotu sprawy prokuratorowi, zmniejszenie katalogu spraw, w których prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe, ograniczenie możliwości odczytywania materiałów podczas rozprawy, rozszerzenie możliwości przeprowadzania dowodów przez sąd odwoławczy, rozszerzenie stosowania trybów konsensualnych, zmiany w zakresie podstaw stosowania tymczasowego aresztowania i innych środków zapobiegawczych, wprowadzenie odszkodowania z tytułu niesłusznego stosowania: środków zapobiegawczych innych niż tymczasowe aresztowanie i zabezpieczenia majątkowego, dopuszczenie referendarzy do postępowania karnego (także na etapie postępowania wykonawczego), wprowadzenie prawa do żądania wyznaczenia obrońcy (oraz pełnomocnika) na etapie postępowania karnego, wprowadzenie możliwości reprezentowania oskarżonych przez radców prawnych.
Zmiany w zakresie prawa karnego materialnego: przeniesienie odpowiedzialności za prowadzenie w stanie nietrzeźwości pojazdu innego niż mechaniczny na poziom kodeksu wykroczeń, podniesienie progu kwotowego między przestępstwami a wykroczeniami przeciwko mieniu do kwoty 1000 zł (kradzież, przywłaszczenie, zniszczenie rzeczy) i 300 zł w przypadku (zaboru drzewa w lesie), wprowadzenie umorzenia (na wniosek pokrzywdzonego) w przypadku pojednania sprawcy z oskarżonym i naprawienia szkody lub zadośćuczynienia krzywdzie.
Przyjęta nowelizacja procedury karnej to efekt dwuletnich prac Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego pod kierunkiem prof. Andrzeja Zolla i Piotra Hofmańskiego.
Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich i ustawy ? Prawo o ustroju sądów powszechnych: Istotą przyjęte projektu są niezbędne zmiany w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich, dostosowujące tę ustawę do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego oraz regulacji i zaleceń prawnomiędzynarodowych, w tym Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Projektowane regulacje zakładają: zmiana przepisu upn regulującego obserwację psychiatryczną nieletniego na wzór art. 203 § 1 i 2 kpk (w oparciu o wyrok TK); oznaczenie(5 dni) maksymalnego dopuszczalnego czasu pobytu w policyjnej izbie dziecka (obecnie po ogłoszeniu nieletniemu postanowienia o umieszczeniu tymczasowym w schronisku dla nieletnich lub MOW praktycznie brak jest ograniczenia w tym zakresie); wykonanie orzeczenia ETPCz z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie Adamkiewicz przeciwko Polsce przez wprowadzenie nowego, zunifikowanego modelu postępowania, prowadzonego przez sąd rodzinny; przeniesienie z rozporządzenia do ustawy kwestii zasad stosowania nagród i środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w Zakładach Poprawczych i Schroniskach dla Nieletnich (w dniu 2 października 2012 r. TK orzekł niekonstytucyjność przepisów w rozporządzeniu wykonawczym) oraz stosowania środków przymusu bezpośredniego wobec nieletnich (aktualnie odnośnie do przepisów wykonawczych postępowanie przed TK nie zostało zakończone); doprecyzowanie treści jednego z upoważnień ustawowych (wykonywanie nadzoru nad nieletnimi ? rozporządzenie z 2011 r. wykracza poza obecnie mało precyzyjne upoważnienie); uchylenie art. 83 § 3 upn ? w konsekwencji zmian z ustawy o Policji i wydania nowego rozporządzenia, obejmującego materię, o jakiej mowa w art. 83 § 3 upn (dot. organizacji policyjnych izb dziecka). Wydział Komunikacji Społecznej i Promocji Ministerstwa Sprawiedliwości
