PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w sprawie powszechnych wyborów korespondencyjnych
Przedłożona Sejmowi Rzeczpospolitej Polskiej przez grupę posłów Prawa i Sprawiedliwości autopoprawka do poselskiego projektu ustawy w sprawie szczególnych zasad przeprowadzania głosowania korespondencyjnego w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. stanowi przykład bezwzględnego wykorzystania procesu stanowienia prawa dla realizacji bieżących celów politycznych.
Zaproponowany w niej tryb organizacji wyborów Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej oparty na powszechnym głosowaniu korespondencyjnym ma być uchwalony za pośrednictwem regulacji pisanych w sposób pospieszny i nieprzemyślany. Nie tylko nie licują one z powagą wyborów głowy Polskiego Państwa, ale wręcz z jego demokratycznym charakterem.
Wybory zorganizowane w sposób przewidziany przez projekt ustawy nieść będą w sobie potencjał naruszenia niemal każdego z wyborczych przymiotników ujętych w art. 127 ust. 1 Konstytucji RP. Nie będą ani powszechne, ani równe, ani tajne. Proponowany sposób ich zabezpieczenia (czy też jego brak) nie gwarantuje zaś, że głos, który znajdzie się finalnie w urnie wyborczej, będzie faktycznie pochodził od uprawnionego wyborcy.
Proponowane zmiany w istocie oznaczają, że przewidziane na maj 2020 r. wybory prezydenckie zorganizuje rządząca partia polityczna, w sposób przez siebie przewidziany, niezgodnie z zasadami przewidzianymi w Konstytucji i Kodeksie wyborczym. Tak zorganizowane wybory, z pełną marginalizacją Państwowej Komisji Wyborczej, faktycznym wyłączeniem kontroli społecznej i międzynarodowej, siłą rzeczy nie będą mogły być uznane za uczciwe.
Tymczasem wyzwania, przed którymi staje obecnie Rzeczpospolita Polska, wymagają skupienia uwagi w innych obszarach. Domagają się pełnej mobilizacji, współpracy i koncentracji na rzeczach najistotniejszych – ograniczeniu zdrowotnych skutków epidemii i złagodzeniu jej konsekwencji gospodarczych. Wydaje się, że ostatnią rzeczą, której potrzebuje w takiej sytuacji system gospodarczy Rzeczpospolitej Polskiej, jest uznanie przez międzynarodową społeczność, że przeprowadzone w Polsce wybory prezydenckie nie były uczciwe.
Dlatego też Helsińska Fundacja Praw Człowieka apeluje do rządzącej większości parlamentarnej o nietworzenie nowych problemów i nieotwieranie kolejnych frontów wojny polsko–polskiej, lecz skupienie uwagi na już zaistniałych wyzwaniach. W tym celu bezwzględne konieczne jest wprowadzenie stanu klęski żywiołowej. To jedyna w pełni legalna i zarazem najkrótsza droga do przełożenia nadchodzących wyborów prezydenckich.
Zmiany w prawie wyborczym: trwała recepta na podważanie wyników wyborów – opinia HFPC do projektu ustawy o szczególnych zasadach przeprowadzenia wyborów prezydenckich
Przeprowadzenie wyborów prezydenckich w stanie epidemii, w następstwie zmian ustawowych przyjętych zaledwie na kilkadziesiąt dni przed samymi wyborami, trwale podważy legitymację wybranego kandydata do sprawowania urzędu Prezydenta RP. Pociągnie za sobą, niezależnie od sposobu przeprowadzenia wyborów, znaczne ryzyko rozprzestrzeniania się epidemii wirusa COVID-19 i pogłębi negatywne konsekwencje dla gospodarki Rzeczpospolitej Polskiej – to główne wnioski z opinii HFPC do poselskiego projektu ustawy o szczególnych zasadach przeprowadzenia wyborów prezydenckich.
W swojej opinii HFPC analizuje unormowania ustawy pod kątem możliwości wprowadzenia powszechnego głosowania korespondencyjnego w wyborach prezydenckich jako głównego sposobu oddania głosów. Zwraca przy tym uwagę na konstytucyjne wątpliwości wokół takiego sposobu zmiany prawa wyborczego.
„Zarówno Trybunał Konstytucyjny jak i Komisja Wenecka, wskazują na konieczność zachowania określonego okresu pomiędzy samym aktem wyborczym a zmianami prawa wyborczego. Zmiany te powinno, zdaniem TK, dzielić co najmniej pół roku od pierwszych czynności kalendarza wyborczego” – wskazuje Marcin Wolny, prawnik HFPC.Dodatkowo HFPC wskazuje, że proponowane rozwiązania spowodują faktycznie delegowanie kompetencji do uregulowania sposobu powoływania obwodowych komisji wyborczych z poziomu Parlamentu, na poziom Państwowej Komisji Wyborczej.
„Tymczasem materia tego rodzaju ma charakter ustawowy i nie może być regulowana na poziomie aktu podustawowego, a co dopiero aktem prawa wewnętrznego” – tłumaczy Marcin Wolny.HFPC podaje również w wątpliwość logistyczną możliwość przeprowadzenia powszechnego głosowania korespondencyjnego w tak krótkim czasie, przy zachowaniu konieczności zagwarantowania bezpieczeństwa samych wyborów.
„Obawiamy się, czy organy wyborcze, a także podmioty trzecie zaangażowane w przygotowanie i dystrybucję pakietów wyborczych (drukarnie, Poczta Polska), będą w stanie podołać przygotowaniu pakietów wyborczych, w taki krótkim czasie. Próba przyjęcia tak logistycznie angażujących zmian na 40 dni przed wyborami wystawia Rzeczpospolitą Polską na wyborczą kompromitację” – dodaje M. Wolny.Wreszcie, wprowadzenie powszechnego systemu głosowania korespondencyjnego, wcale nie będzie oznaczało zminimalizowania ryzyk związanych z powiększaniem skali trwającej epidemii. W dalszym ciągu konieczne będzie ukonstytuowanie się obwodowych komisji wyborczych, przeszkolenie ich członków, przygotowanie lokali wyborczych dla osób głosujących osobiście. Wszystkie te elementy wymagać będą zgrupowania większej liczby osób na małej przestrzeni. Wiązać się to będzie zatem ze zwiększonym ryzykiem przenoszenia patogenów. Wbrew deklaracjom projektodawców, wolny od takiego ryzyka nie będzie również proces głosowania korespondencyjnego. Zmianie ulegną jedynie sposoby, w jakich przenoszą się patogeny.
Proponowane zmiany w równym stopniu co panujący de facto stan klęski żywiołowej zagrażają ważności wyborów prezydenckich zaplanowanych na 10 maja 2020 r. Zdaniem HFPC, próba ich wprowadzenia na 40 dni przed wyborami musi być odebrana jako nierokujący nadziei eksperyment lub sposób odwrócenia uwagi od realnych problemów trapiących obecnie Rzeczpospolitą Polską
