PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Sądy i prokuratorzy wciąż stosują zbyt mało nieizolacyjnych środków zapobiegawczych ? wynika z raportu przygotowanego wspólnie przez Helsińską Fundację Praw Człowieka, Forum Obywatelskiego Rozwoju ? FOR oraz Polską Radę Biznesu w ramach wspólnego projektu ?Lepszy Wymiar Sprawiedliwości?. Poręczniea osobiste, społeczne lub majątkowe to instytucje martwe.
Raport ?Nieizolacyjne środki zapobiegawcze? jest analizą praktyki orzekania w postępowaniu karnym takich środków jak np. poręczenie, dozór policyjny, zakaz opuszczania kraju czy zawieszenie w czynnościach służbowych. Autorzy skonfrontowali orzekanie o tych środkach z praktyką stosowania tymczasowego aresztowania. Zdaniem autorów raportu, mimo zachodzących zmian, organy krajowe zbyt często stosują w instrumentalny sposób tymczasowe aresztowania. ?Największy spadek liczby tymczasowo aresztowanych odnotowano na przełomie 2007 i 2008 r.? ? mówi Katarzyna Wiśniewska, współautorka raportu ? ?Jednak od 2008 r. liczba osób tymczasowo aresztowanych utrzymuje się na tym samym poziomie i wynosi średnio około 9.000 osób?. Autorzy uważają, że wykorzystanie tymczasowego aresztowania powinno być zgodne z zaleceniami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Trybunał wielokrotnie w polskich sprawach podkreślał, że organy krajowe w pierwszej kolejności powinny rozważyć zastosowanie jednego z środków nieizolacyjnych, przed podjęciem decyzji o zastosowaniu tymczasowego aresztowania. Przykładowo, w 2010 r. sądy rejonowe wydały prawie 19.000 postanowień o zastosowaniu tymczasowego aresztowania. W tym samym czasie sądy rejonowe wydały 7.000 postanowień o zastosowaniu poręczenia majątkowego, zaledwie 66 postanowień o zastosowaniu poręczenia osobistego i tylko 2 postanowienia o zastosowaniu poręczenia społecznego. Większość ankietowanych w toku przygotowywania raportu adwokatów wskazywała, że niska liczba orzekanych poręczeń społecznych i osobistych wynika z braku zaufania organów postępowania do obywateli oraz braku istnienia ugruntowanych więzi społecznych. Odrębną kwestią jest różna praktyka stosowania tych środków.
W pierwszej połowie 2010 r. w okręgu kieleckim sądy rejonowe zastosowały 735 poręczeń majątkowych, podczas gdy w okręgu zamojskim zastosowano tylko jedno poręczenie majątkowe. Autorzy rekomendują zmianę przepisów kodeksu postępowania karnego, w tym zakresie, który obecnie umożliwia zastosowanie tymczasowego aresztowania ze względu na grożącą surową karę. ?Naszym zdaniem nowelizacja tego przepisu wymusiłaby na sądach i prokuraturze częstsze stosowanie nieizolacyjnych środków zapobiegawczych? ? mówi dr Adam Bodnar. ?Jednocześnie postulujemy upowszechnienie praktyki łącznego stosowania nieizolacyjnych środków zapobiegawczych? ? mówi Dominika Gmerek, współautorka raportu. Jej zdaniem, efektem takiej praktyki byłoby większe zabezpieczenie toku postępowania bez konieczności stosowania tymczasowego aresztowania.
