Najnowsze informacje
Strona główna / Korporacje prawnicze i trybunały / Obiecanki, cacanki i realia

Obiecanki, cacanki i realia

Iustitia największe stowarzyszenie sędziowskie, opracowało raport na temat sprawności postepowania sądowego „Obietnice a rzeczywistość. Statystyki sądów rejonowych po pięciu latach reform. 2015-2020”. Raport jest wynikiem pracy zespołu interdyscyplinarnego, składającego się z sędziów oraz niezależnego eksperta.

„Potrzeba opracowania raportu  powstała, gdyż Ministerstwo  Sprawiedliwości przez prawie  dwa lata nie przedstawiało danych statycznych dotyczących sytuacji w sądach, a przedstawione później dane były cząstkowe i nie pozwalały na rzetelną i rzeczywistą ocenę sytuacji w sądownictwie.” – podaje Sędzia Urszula Żółtak koordynująca prace Zespołu.

Co wynika z raportu?

Obywatel dłużej czeka na rozpoznanie sprawy przez  sąd. 

W sprawie cywilnej procesowej czas trwania postępowania sądowego wzrósł  z 10,3 miesiąca w 2015 r. do 14,8 miesięcy w 2020 r.  (o ok. 44%), w sprawie cywilnej nieprocesowej z 5,5 miesiąca w 2015 r. do 10,5 miesięcy w 2020 r.  (o ok. 91%), w sprawie z prawa pracy z 8,4 miesiąca w 2015 r. do 10,7 miesięcy w 2020 r.  (o ok. 28%), w sprawie rodzinnej z 5,8 miesiąca w 2015 r. do 8,0  miesięcy w 2020 r.  (o ok. 38%), w sprawie  gospodarczej z 13,5 miesiąca w 2015 r. do 17,6 miesięcy w 2020 r.  (o ok. 30%).

„W okresie 2015-2020  spadła ogólna liczba sędziów. Obecnie w Polsce jest  ok. 10 000 sędziów, natomiast pod koniec 2020 r. liczba wakatów sędziowskich wynosiła ok. 1 000, czyli prawie 10%.  Jest to spowodowane  wadliwą polityką kadrową ministra sprawiedliwości (zamrożeniem od 2016 r. wolnych etatów sędziowskich, delegacji do MS i KSSiP), zmianami  legislacyjnymi dotyczących wymiaru sprawiedliwości (powoływaniami na stanowiska sędziowskie  przez neokrs, ograniczeniem możliwości pracy przez sędziów po osiągnięciu stanu spoczynku) oraz zmniejszeniem prestiżu i zainteresowaniem KSSiP.” – podaje sędzia Urszula Żółtak.  W raporcie czytamy, że systematycznie wzrasta liczba spraw wpływających do sądów z  około 14 mln w  2015 r.  do prawie  17 mln w  2019 r.

 „Zbyt niska liczba sędziów względem liczby spraw wpływających do sądów, powoduje,  że  zwiększa się obciążenie pracą sędziów.  Dodatkowo do  sądów trafiają sprawy wymagające większego nakładu pracy (np. sprawy dotyczące kredytów frankowych).  Przy dużym wpływie spraw do sądów nie ma możliwości, aby sędzia wszystkie sprawy kończył na bieżąco.  Sprawy niezakończone w jednym roku,  przechodzą na kolejny rok.  W ten sposób powstają  zaległości. Jeżeli taki stan trwa kilka lat, zaległości te systematycznie, co roku wzrastają.”  – wyjaśnia  sędzia Urszula Żółtak. 

Przykładowo:  W sądach cywilnych (repertorium C) w latach 2015–2016 liczba załatwionych spraw była nieznacznie niższa od wpływu spraw, co przełożyło się na opanowanie wpływu na poziomie 97% i 98%. W latach 2017–2018 miało miejsce pogorszenie sytuacji, spowodowane głównie radykalnym wzrostem wpływu. Jeden sędzia w latach 2015–2016 otrzymywał do załatwienia ok. 350 spraw rocznie, w 2017 r. – 431 spraw rocznie, a w 2018 r. – 415.  W  latach 2015–2019 systematycznie rosła wielkość referatów sędziów cywilnych (tj. prowadzonych jednocześnie spraw). W 2015 r. w przeliczeniu na obsadę sędzia kończył rok z referatem liczącym 195 spraw, a w 2019 r. – już z referatem 250 spraw, tj. o ponad 1/4 większym.  – czytamy w raporcie.

„Zapaść wymiaru sprawiedliwości spowodowana jest to wadliwą polityką kadrową ministra sprawiedliwości,  niewłaściwą  organizacją pracy sądów oraz niestabilności i nieefektywność zmian  przepisów prawa.” – wymienia  przyczyny sędzia Urszula Żółtak.

Raport wskazuje, że poprawa sytuacji  w sądownictwie  możliwa jest poprzez odciążenie pracą sędziów – zmniejszenie liczby spraw przypadających na jednego sędziego, unowocześnienie postępowania sądowego, promowanie alternatywnych sposobów rozwiązywania sporów oraz uregulowanie kwestii wadliwości powołań na stanowiska sędziowskie.

***

Raport SSP Iustitia  powstał na postawie „Informacji rocznych o działalności sądów” za poszczególne lata 2015-2020, uzyskanych w trybie dostępu do informacji publicznej.

Ogranicza się do  przedstawienia sytuacji w sądach rejonowych, czyli sądach, do których wpływa najwięcej spraw i, w których rozpoznawane są sprawy najważniejsze i najbliższe dla Obywateli.  Opracowano dane statystyczne o wpływie, załatwieniach i pozostałości w latach 2015-2020. Skupiono  się na zbadaniu tzw. zasadniczych repertoriów, najistotniejszych  z punktu widzenia obywateli: sprawy cywilne procesowe (C) (np. roszczenia o zapłatę, odszkodowanie, zadośćuczynienie), nieprocesowe (Ns) (np. stwierdzenia nabycia spadku), sprawy karne (K), sprawy gospodarcze procesowe (GC), sprawy z zakresu prawa pracy (P), sprawy zakresu ubezpieczeń społecznych (U),  sprawy rodzinne (Rc), sprawy opiekuńcze (Nsm).

całość raportu dostępna jest na stronie SSP IUSTITIA (pdf)

Sprawdź także

Sędzia źle powołany

Seminarium „Status sędziów wadliwie powołanych w latach 2018–2024” z udziałem Ministra Sprawiedliwości Mierzymy się z …