PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Sąd Najwyższy podtrzymał stanowisko Krajowej Rady Sądownictwa. Sąd Najwyższy rozpoznał sprawę sędzi w stanie spoczynku, wobec której Krajowa Rada Sądownictwa orzekła odmowę przywrócenia do służby sędziowskiej po tym, jak ustały przyczyny zdrowotne przeniesienia w stan spoczynku. Sąd Najwyższy oddalił odwołanie sędzi od decyzji KRS stwierdzając, że sędzia, który został przeniesiony w stan spoczynku z powodu złego stanu zdrowia spowodowanego wypadkiem przy pracy nie może zostać przywrócony do zawodu.
Sprawa dotyczy sędzi, która w 1996 r. uległa wypadkowi przy pracy, tj. wypadkowi drogowemu podczas przewożenia przez służbowego kierowcę na miejsce czynności sądowych. Sędzia doznała poważnych obrażeń, w tym urazu kręgosłupa, jednak po okresie niezbędnego leczenia wróciła do pracy i przez kilka następnych lat pełniła obowiązki sędziego. W wyniku nasilających się z czasem dolegliwości sędzia zmuszona była zaprzestać pracy. W 2004 r. KRS podjęła uchwałę o przeniesieniu sędzi w stan spoczynku wobec stwierdzenia przez lekarza orzecznika ZUS całkowitej i trwałej niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego z powodu choroby. Aktualnie stan zdrowia sędzi uległ znacznej poprawie umożliwiającej wykonywanie obowiązków sędziego, co zostało potwierdzone zaświadczeniem lekarskim. Sędzia zwróciła się zatem do KRS o przywrócenie na poprzednio zajmowane stanowisko. KRS nie uwzględnił jednak wniosku wskazując, że nie ma on podstaw prawnych. Ustawa ustrój sądów powszechnych (dalej ?u.s.p.?) nie przewiduje bowiem takiej możliwości.
Na gruncie ustawy sędzia może być przywrócony na poprzednio zajmowane stanowisko tylko wtedy, gdy przeniesienie w stan spoczynku nastąpiło na skutek zmiany ustrojów sądów lub zmiany granic okręgów sądowych, tj. na skutek zmian o charakterze administracyjnym (art. 74 § 1 u.s.p.). Od powyższej decyzji sędzia wniosła odwołanie do Sąu Najwyższego.
Opinia amicus curiae Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
W sprawie tej Helsińska Fundacji Praw Człowieka (dalej: ?HFPC?) złożyła do Sądu Najwyższego opinię prawną amicus curiae. W swej opinii HFPC wskazała, że biorąc pod uwagę rozwój medycyny, stan utraty zdolności do pracy z przyczyn zdrowotnych nie musi być zawsze stanem nieodwracalnym. Z uwagi na możliwość doprowadzenia do całkowitego wyzdrowienia na skutek prowadzonego leczenia nie sposób znaleźć uzasadnienie dla zakazu powrotu do wykonywania zawodu w przypadku odzyskania zdolności do pełnienia, ze względu na stan zdrowia, obowiązków sędziego, jeżeli sędzia zgłasza taką wolę. Bezpodstawne i niecelowe wydaje się również uniemożliwianie sędziom, często posiadającym wieloletnią praktykę orzeczniczą i bardzo duże doświadczenie w pracy, pełnienia swojego urzędu. Nie dość, że taka sytuacja może przynosić szkodę dla wymiaru sprawiedliwości, to dodatkowo prowadzi do przyznawania osobom zdrowym świadczeń przyznawanych osobom niezdolnym do pracy. Ustawa u.s.p. w obecnym kształcie nie zawiera przepisu bezpośrednio regulującego możliwość powrotu do zawodu sędziego, który został przeniesiony w stan spoczynku wobec orzeczonej trwałej niezdolności do pracy na skutek wypadku przy pracy. Projekt nowelizacji u.s.p. przewiduje już jednak taką możliwość (art. 74 § 1a projektu). Stanowi on obecnie przedmiot dyskusji w Sejmie RP, jednakże ma o tyle istotne znaczenie dla przedmiotowej sprawy, że wskazuje kierunek zmian u.s.p., jak również świadczy o potrzebie nowelizacji anachronicznych przepisów. Zdaniem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka brak możliwości przywrócenia do zawodu sędziego po tym jak ustały przyczyny przeniesienia go w stan spoczynku prowadzi do naruszenia zasady równego traktowania. Różnicowanie sytuacji sędziów z uwagi na naturę przyczyny przejścia w stan spoczynku (zdrowotna lub administracyjna) mogłoby doprowadzić do naruszenia konstytucyjnej zasad niedyskryminacji przez władze publiczne wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Ponadto istotne znaczenie w omawianej sprawie ma Dyrektywa Rady UE 2000/78, która ma na celu powszechne implementowanie zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu ze względu m.in. na niepełnosprawność na każdym ze szczebli prawa oraz w odniesieniu do każdego ze źródeł prawa pracy. Z uwagi na fakt, że termin transpozycji Dyrektywy 2000/78 upłynął, oraz że na gruncie prawa polskiego nie ma żadnych regulacji antydyskryinacyjnych odnoszących się do sędziów przepisy Dyrektywy 2000/78 znajdują bezpośrednie zastosowanie. Ponadto w swej opinii Helsińska Fundacja Praw Człowieka wskazała, że sytuacja, gdy ustała przyczyna zdrowotna przeniesienia sędziego w stan spoczynku, a zgłasza on gotowość do wykonywania swych obowiązków oraz posiada do tego zdolność ze względu na stan zdrowia, prowadzi do sytuacji faktycznego pozbawienia sędziego jego urzędu. Stanowi to zatem naruszenie zasady nieusuwalności sędziów wyrażonej w art. 180 ust. 1 Konstytucji RP będącej fundamentem niezawisłości sędziów.
Wyrok Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy na rozprawie w dniu 20 stycznia 2011 r. oddalił odwołanie sędzi od decyzji KRS. W uzasadnieniu ustnym Sąd Najwyższy wskazał, że droga przewidziana dla możliwości przywrócenia sędziego na poprzednio zajmowane stanowisko została ograniczona wyłącznie do sytuacji przeniesienia w stan spoczynku z przyczyn administracyjnych (art. 74 § 1 u.s.p.). Jak podkreślił Sąd Najwyższy orzecznictwo w tej kwestii jest jednolite. W dwóch wyrokach wydanych w 2006 r. oraz 2010 r. Sąd Najwyższy orzekł, że sędzia przeniesiony w stan spoczynku z powodu złego stanu zdrowia nie ma powrotu na poprzednio zajmowane albo równorzędne stanowisku nawet w przypadku osiągnięcia efektu całkowitego wyleczenia. Odmienne rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy przeczyłoby zatem utrwalonej linii orzeczniczej. Sąd Najwyższy odniósł się również do projektu nowelizacji ustawy u.s.p. i wskazał na przewidziane tam prawo powrotu ze stanu spoczynku na poprzednio zajmowane stanowisko w sytuacji poprawy stanu zdrowia sędziego.