PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła opinię przyjaciela sądu do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Remuszko przeciwko Polsce. Skarga S. Remuszko dotyczy naruszenia przez Polskę art. 10 EKPC (wolność słowa) oraz 14 EKPC (zakaz dyskryminacji) w związku z odmową opublikowania ogłoszenia (reklamy) w prasie. Stanisław Remuszko jest dziennikarzem. W 1999 r. napisał książkę ?Gazeta Wyborcza. Początki i okolice?, która przedstawia w niekorzystnym świetle początki powstawania Gazety Wyborczej. W 2003 r. ukazało się drugie wydanie książki, a w prasie nie ukazały się żadne recenzje tej książki. S. Remuszko chciał opublikować w siedmiu gazetach codziennych oraz tygodnikach identyczne płatne reklamy książki. Wszystkie gazety, do których się zwrócił (Nasz Dziennik, Wprost, Metropol, Newsweek, Polityka, Rzeczpospolita, Gazeta Polska) odmówiły opublikowania reklamy.
S. Remuszko skierował do Sądu Okręgowego w Warszawie siedem powództw, w których domagał się nakazania przez sąd opublikowania ogłoszenia i argumentował, że nie zachodziła żadna z okoliczności usprawiedliwiających odmowę publikacji wskazanych w ustawie o prawie prasowym.
W sprawach przeciwko ?Naszemu Dziennikowi?, ?Wprost?, ?Metropol?, ?Newsweek?, ?Polityce? powództwa oddalono. S. Remuszko złożył apelacje. Sąd Apelacyjny w Warszawie uwzględnił apelacje przeciwko ?Naszemu Dziennikowi?, ?Wprost? oraz ?Metropol? i nakazał opublikowanie reklamy. Apelacja w sprawie ?Newsweek? została odrzucona, przeciwko ?Polityce? została oddalona. W sprawie przeciwko ?Rzeczpospolitej? Sąd Okręgowy w Warszawie w marcu 2004 r. oddalił powództwo argumentując, że płatne reklamy muszą spełniać nie tylko wymogi z art. 36 Prawa prasowego, ale również muszą być zgodne z zasadami współżycia społecznego. Zdaniem Sądu Okręgowego wydawcy ?Rzeczpospolitej? znając zawartość książki byli świadomi, że opublikowanie jej reklamy mogłoby oznaczać podpisanie się pod jej zawartością, co z kolei mogło naruszyć prawa osób trzecich i pociągać za sobą odpowiedzialność cywilną wydawcy. W związku z tym zdaniem sądu wydawca miał nie tylko prawo, ale także obowiązek odmówić opublikowania takiej reklamy. S. Remuszko złożył apelację.
Sąd Apelacyjny uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. W 2007 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo S. Remuszko. Uznał, że reklama była niezgodna z profilem gazety, a jej opublikowanie mogło rodzić podejrzenie, że ?Rzeczpospolita? stara się oczernić swojego konkurenta na rynku. Zdaniem Sądu Okręgowego wydawcy nie są zobligowani przez prawo do rozpowszechniania poglądów i stwierdzeń, których nie podzielają. Sąd Okręgowy uznał, że reklama nie spełniała wymogów wynikających z prawa prasowego. Skarga kasacyjna w sprawie S. Remuszko przeciwko ?Rzeczpospolitej? została oddalona przez Sąd Najwyższy w marcu 2009 r. Sąd Najwyższy uznał, że rynek prasy rządzi się zasadami wolności rynkowej i wydawcy nie mogą być zmuszani do publikowania wszystkich reklam, które są do nich kierowane. W grudniu 2009 r. S. Remuszko skierował skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu zarzucając naruszenie przez Polskę art. 10 (wolność słowa) oraz 14 (zakaz dyskryminacji) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
W maju 2011 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka zakomunikował sprawę Rządowi RP. W opinii przyjaciela sądu Helsińska Fundacja Praw Człowieka zwróciła uwagę, że sprawa Remuszko przeciwko Polsce stanowi przykład ograniczenia wolności słowa w aspekcie horyzontalnym, to jest na poziomie relacji między indywidualnymi podmiotami i osobami fizycznymi. HFPC zauważyła, że zagadnienia związane z horyzontalnym stosowaniem praw człowieka mogą pojawić się przykładowo w kontekście rynku reklamy lub dystrybucji prasy ? prowadzonych zwykle właśnie przez podmioty prywatne.
Zdaniem HFPC sprawa Remuszko przeciwko Polsce wskazuje na konieczność ustanowienia jasnych kryteriów dotyczących zrównoważenia swobody umów i prawa do komunikowania się (reklamy) poglądów lub produktów. Zwłaszcza, jeśli takie poglądy lub produkty mają na celu sprowokowanie publicznej dyskusji na ich temat.