PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Komitet Praw Człowieka ONZ ogłosił rekomendacje z rozpatrzenia VII Sprawozdania okresowego Polski z realizacji postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. Do 5 października 2016 r. Miedzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych ratyfikowało 168 państw, w tym Polska, która ratyfikowała go w roku 1977. Jak powstają rekomendacje Komitetu? Komitet Praw Człowieka monitoruje okresowo, jak państwa-sygnatariusze realizują Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych. Składa się z 18 niezależnych ekspertów, światowej klasy specjalistów z zakresu praw człowieka.
Najpierw rząd składa Komitetowi swój raport. Następnie na tej podstawie Komitet tworzy listę problemów do dyskusji i przedstawia rządowi. W końcu następuje tzw. dialog – spotkanie, w czasie którego członkowie Komitetu wyjaśniają kolejne zagadnienia w rozmowie z delegacją rządu.
Diadlog w sprawie Polski miał miejsce 17 i 18 października – Polska broniła swojego VII Sprawozdania Okresowego Rzeczypospolitej Polskiej z realizacji postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, obejmującego okres od 15 października 2008 r. Na tym posiedzeniu Komitetu Polskę reprezentowała delegacja rządowa z wiceministrem sprawiedliwości panem Łukaszem Piebiakiem na czele. Swoje stanowisko przedstawiły także polskie organizacje pozarządowe zajmujące się prawami człowieka oraz Rzecznik Praw Obywatelskich https://www.rpo.gov.pl/pl/content/przestrzeganie-praw-czlowieka-w-polsce-przedstawiciele-rpo-na-spotkaniu-komitetu-praw-czlowieka-onz). Procedura przewiduje bowiem, że swoje stanowiska powinny też przedstawić Komitetowi instytucje i organizacje zajmujące się w danym kraju prawami człowieka. W czasie dialogu z Polską pytania członków Komitetu dotyczyły m.in. Kryzysu konstytucyjnego, w tym niepublikowania wyroków Trybunału Konstytucyjnego Przyczyn niepowołania 10 sędziów przez Prezydenta RP Prawa kobiet do legalnych aborcji i tego, dlaczego kobiety masowo demonstrują na ulicach polskich miast Odmowy finansowania niektórych organizacji pozarządowych zajmujących się przemocą domową wobec kobiet Braku widocznej reakcji władz na przestępstwa motywowane nienawiścią (cytowany był też komentarz ministra Błaszczaka) Realizacji zasady równego traktowania obywateli Przepisów karzących za pomówienia (art. 212 KK) Brak możliwości udziału w wyborach osób ubezwłasnowolnionych Sytuacji cudzoziemców na przejściach granicznych Praw nieletnich w policyjnych izbach dziecka oraz praw więźniów Brak regulacji przestępstwa tortur w kodeksie karnym
MANDAT KOMITETU
Komitet Praw Człowieka (ang. Human Rights Committee) to organ kontrolny powołany na mocy artykułu 28 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 16 grudnia 1966 roku. Jego celem jest monitorowanie przestrzegania postanowień Paktu oraz jego dwóch Protokołów Fakultatywnych. UWAGA! Komitetu nie należy mylić z Komisją Praw Człowieka ONZ (ang. United Nations Commission on Human Rights), która już nie funkcjonuje, a była organem pomocniczym Organizacji Narodów Zjednoczonych, powołanym w 1946 roku. Od 2006 roku jej miejsce zajęła Rada Praw Człowieka ONZ. Komisja Praw Człowieka była podstawowym forum ONZ zajmującym się ochroną i promowaniem praw człowieka. Składała się z przedstawicieli państw – podczas gdy Komitet Praw Człowieka to grono ekspertów, którzy musza wykazać się dorobkiem w dziedzinie praw człowieka. Zgodnie z art. 40 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (dalej MPPOiP): Państwa-Strony Paktu zobowiązują się do przedkładania sprawozdań na temat środków przedsięwziętych przez nie w celu realizacji praw uznanych w niniejszym Pakcie oraz postępu dokonanego w dziedzinie korzystania z tych praw. Wszystkie Państwa-Strony są zobowiązane do składania regularnych sprawozdań do Komitetu, w jaki sposób prawa są realizowane, Komitet bada każdy raport i przedstawia zalecenia dla państwa w tzw. „uwagach końcowych”. Wynika to z art. 40 MPPOiP. Pakt zobowiązuje Państwa-Strony do zapewnienia praw obywatelskich i politycznych takich jak m.in.: prawo do życia, wolność religii i swoboda wyznania, wolność słowa i zgromadzeń, prawo uczestniczenia w wyborze władzy, równość wobec prawa. Do 5 października 2016 r. Pakt ratyfikowało 168 państw, w tym Polska, która ratyfikowała go w roku 1977. MPPOiP wchodzi, wraz z Międzynarodowym Paktem Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych oraz Powszechną Deklaracją Praw Człowieka, w skład międzynarodowych regulacji w dziedzinie ochrony praw człowieka. Skład Komitetu Praw Człowieka ONZ Komitet Praw Człowieka składa się z 18 niezależnych ekspertów, którzy są osobami o wysokim poziomie moralnym i uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka. Członkowie są wybierani na okres czterech lat przez Państwa-Strony zgodnie z artykułami 28 i 39 Paktu. Członkowie działają we własnym imieniu i mogą być wybrani ponownie. W latach 1998?2000 i 2003?2006 zasiadał w tym Komitecie Praw Człowieka ONZ, w tym jako jego wiceprzewodniczący w okresie 2003?2004 wybitny polski prawnik prof. Roman Wieruszewski.
ONZ ZATROSKANE SYTUACJA W POLSCE
Komitet Praw Człowieka ONZ jest zaniepokojony m.in. sporem wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce, dostępnością do legalnej aborcji, przestrzeganiem wolności słowa w kontekście sytuacji mediów publicznych oraz polityką migracyjną – wynika z przyjętego dokumentu. „Końcowe obserwacje do siódmego raportu okresowego w sprawie Polski” są jednym z dokumentów przyjętych na zakończonej w piątek 118. sesji Komitetu Praw Człowieka ONZ w Genewie. To reakcja na przedstawiony przez polski rząd w październiku raport o stanie przestrzegania Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, którego Polska jest sygnatariuszem. Takie przekrojowe raporty kraje składają co pięć lat. Rzecznik rządu Rafał Bochenek, odnosząc się do pisma Komitetu Praw Człowieka ONZ, powiedział, że gdy Trybunał Konstytucyjny zacznie wydawać wyroki, będą one publikowane; stoimy na gruncie prawa; będziemy przestrzegali konstytucji – zapewnił.
Komitet Komitetu Praw Człowieka ONZ wyraził zaniepokojenie negatywnym wpływem zmian w prawie, uchwalonych w listopadzie i grudniu ub. roku oraz w czerwcu br., na funkcjonowanie i niezależność Trybunału Konstytucyjnego. Jest też zaniepokojony m.in. odmową publikacji w Dzienniku Ustaw orzeczeń TK z marca (dotyczących grudniowej noweli ustawy w sprawie TK – PAP) i sierpnia br. (w sprawie lipcowej ustawy o TK – PAP), jak również „wysiłkami rządu, by zmienić skład TK w taki sposób, który zdaniem TK jest niekonstytucyjny”. Polski rząd został wezwany do natychmiastowej publikacji wszystkich wyroków TK i zapewnienia ich wdrożenia, a także do powstrzymania się od stosowania środków, które szkodzą skutecznemu funkcjonowaniu TK. Wezwano także do „wyłaniania kolejnych sędziów w sposób transparentny i bezstronny”. Komitet zauważa, że polskie prawo nie zapewnia ochrony przed dyskryminacją we wszystkich obszarach, włączając w to orientację seksualną, niepełnosprawność, wyznanie, wiek i przekonania polityczne. Komitet wzywa do zapewnienia niedyskryminacji ze wszystkich powodów i we wszystkich sferach, jak – na przykład – edukacja czy opieka zdrowotna, a także zapobiegania przypadkom rasizmu, ksenofobii, islamofobii, antysemityzmu i homofobii oraz ich ścigania. Komitet ubolewa nad „ograniczonym udziałem kobiet w życiu publicznym i politycznym, a także sektorze prywatnym” W dokumencie znalazło się wezwanie do „zrewidowania prawnego statusu par i rodziców tej samej płci”, jak również wezwanie do przywrócenia rozwiązanej w kwietniu br. Rady ds. Przeciwdziałania Dyskryminacji Rasowej i Ksenofobii. Odnotowano „wysoką liczbę kobiet, które są ofiarami przemocy domowej” w Polsce. Komitet wzywa rząd do całościowej strategii zapobiegania takim przypadkom, m.in. poprzez ich należyte ściganie i karanie oraz zwiększenie liczby ośrodków, w których kobiety mogą znaleźć schronienie. Odnosząc się do praw kobiet, Komitet ubolewa nad „ograniczonym udziałem kobiet w życiu publicznym i politycznym, a także sektorze prywatnym”, jak również różnicą płac między mężczyznami a kobietami. Komitet wyraża zaniepokojenie „wysoką liczbą nielegalnych aborcji, które mogą zagrażać życiu i zdrowiu kobiet”. Autorów niepokoją również „proceduralne i praktyczne przeszkody, jakim stawiają czoło kobiety w dostępie do bezpiecznej legalnej aborcji”, co zmusza je do podróżowania na długie odległości albo za granicę, by przeprowadzić bezpieczną i legalną aborcję. Z niepokojem Komitet odnotowuje m.in. „niewłaściwe” powoływanie się na klauzulę sumienia przez lekarzy „co skutkuje tym, że nie ma dostępu do legalnej aborcji w całej instytucji albo regionie kraju”. „Komitet jest dodatkowo zaniepokojony ostatnimi inicjatywami dalszego ograniczenia” prawa do aborcji w Polsce – napisano.
Komitet wyraża zaniepokojenie sytuacją mediów publicznych. W dokumencie znalazło się wiele zaleceń związanych z aborcją, w tym przede wszystkim apel o powstrzymanie się od przyjęcia nowelizacji, która ograniczy „i tak już restrykcyjne prawo o dostępie kobiet do bezpiecznej i legalnej aborcji”. Ponadto wzywa się do lepszej edukacji o prawach seksualno-reprodukcyjnych, jak również ułatwienia dostępu do antykoncepcji. Jest też apel do rządu o zapewnienie, że polska legislacja nie będzie skłaniała kobiet do uciekania się do nielegalnych aborcji. Odnośnie do migrantów, Komitet krytykuje „dużą liczbę osób poszukujących azylu oraz migrantów, w tym dzieci, przetrzymywanych w strzeżonych ośrodkach”. Zdaniem Komitetu, rząd powinien ograniczyć przypadki pozbawiania migrantów, a zwłaszcza dzieci, wolności. „Komitet jest zawiedziony oświadczeniami władz odmawiającymi przyjęcia uchodźców wyznania muzułmańskiego” – dodano. W dokumencie znalazł się apel o nieograniczanie prawa do azylu w zależności od religii. Odnotowano również „trudności ze złożeniem wniosku o azyl” przez osoby na polsko-białoruskim przejściu granicznym w Terespolu, „gdzie nie ma odpowiedniego systemu identyfikacji osób potrzebujących ochrony międzynarodowej”. W kontekście przestrzegania wolności słowa, Komitet wyraża zaniepokojenie sytuacją mediów publicznych, która – jego zdaniem – pogorszyła się, jeśli chodzi o niezależność Telewizji Polskiej i Polskiego Radia. Komitet wzywa do zapewnienia im niezależności działania i swobody redakcyjnej. W tym samym miejscu Komitet krytykuje artykuł kodeksu karnego przewidujący rok pozbawienia wolności za zniesławienie w środkach masowego przekazu oraz zaleca zmianę prawa o znieważeniu symboli narodowych, przedstawicieli władz albo uczuć religijnych. W dokumencie skrytykowano ponadto zbyt szeroki – zdaniem autorów – zakres inwigilacji, na jaką pozwalają bez zgody sądu nowe przepisy o walce z terroryzmem i policji. Ponadto znalazły się tam zalecenia z zakresu m.in. wymiaru sprawiedliwości w odniesieniu do nieletnich, ograniczenia stosowania aresztu tymczasowego, przeciwdziałania torturom i innemu poniżającemu traktowaniu lub karaniu czy zakresu definicji terroryzmu w polskim prawie karnym. Komitet zwrócił się do Polski o udzielenie w ciągu roku odpowiedzi na powyższe zalecenia. (PAP)
