PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Automatyczne uznawanie, że każdy nosiciel wirusa HIV, osoba chora na nabyte upośledzenie odporności (AIDS) lub przewlekłe zapalenie wątroby jest całkowicie niezdolna do służby w Policji lub Państwowej Straży Pożarnej na jakimkolwiek stanowisku bez względu na stan zdrowia, jest niezgodne z konstytucją. 10 grudnia 2013 r. Trybunał Konstytucyjny…
….rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący zwolnienia ze służby funkcjonariusza Policji, strażaka z powodu zachorowania na przewlekłe zapalenie wątroby lub zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: – § 44 pkt 6 oraz § 57 pkt 5 załącznika nr 2 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych w zakresie, w jakim powodują uznanie policjanta za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby z powodu zachorowania na przewlekłe zapalenie wątroby albo zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) bez względu na stan zdrowia, są niezgodne z art. 60 w związku z art. 30 i art. 31 ust. 3 konstytucji. – § 44 pkt 6 oraz § 57 pkt 4 i 5 załącznika nr 3 do powyższego rozporządzenia w zakresie, w jakim powodują uznanie strażaka za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby z powodu nosicielstwa wirusa HIV, zachorowania na przewlekłe zapalenie wątroby albo zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) bez względu na stan zdrowia, są niezgodne z art. 60 w związku z art. 30 i art. 31 ust. 3 konstytucji.
Zaskarżone przepisy powodują, że stwierdzenie u strażaka nosicielstwa wirusa HIV oraz stwierdzenie, że policjant lub strażak jest chory na zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) lub przewlekłe zapalenie wątroby, jest równoznaczne z uznaniem danego funkcjonariusza za całkowicie niezdolnego do pełnienia służby (kategoria zdrowia D) i jego zwolnieniem z Policji lub Państwowej Straży Pożarnej. Komisje lekarskie nie mają natomiast możliwości przyznania takim osobom kategorii zdrowia C (zdolny do służby z ograniczeniem, np. na niektórych stanowiskach).
Nie ulega wątpliwości, że ze względu na zadania Policji i Państwowej Straży Pożarnej od ich funkcjonariuszy można wymagać szczególnej sprawności psychofizycznej. Ocena ich stanu zdrowia pod kątem przydatności do służby powinna jednak być dokonywana przez komisje lekarskie, z uwzględnieniem zarówno aktualnego stanu zdrowia danego funkcjonariusza, jak i zakresu czynności związanych ze stanowiskiem, na którym do tej pory pełnił służbę. Nie może być ograniczona przez zaskarżone przepisy, które – bez względu na okoliczności konkretnego wypadku – zakładają automatyczne uznanie każdą osobę będącą nosicielem wirusa HIV, chorą na nabyte upośledzenie odporności (AIDS) lub przewlekłe zapalenie wątroby za całkowicie niezdolną do służby w Policji lub Państwowej Straży Pożarnej. Takie orzeczenia są bowiem często niezgodne z wiedzą medyczną, a dodatkowo naruszają godność tych funkcjonariuszy, których stan zdrowia ucierpiał na skutek i w związku z pełnionymi obowiązkami.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zaskarżone rozwiązania stanowią nieproporcjonalne ograniczenie prawa dostępu do służby publicznej w Policji i Państwowej Straży Pożarnej. Dążenie do minimalizacji ryzyka zarażenia wirusem HIV, Hbs i HCV znajduje uzasadnienie w takich wartościach konstytucyjnych, jak ochrona zdrowia oraz wolności i praw innych osób. Cel ten można jednak osiągnąć mniej radykalnymi środkami, np. przeniesieniem policjanta na inne stanowisko służbowe. Osoby objęte zaskarżonymi przepisami nie powinny pracować w służbie patrolowo-interwencyjnej lub ratowniczej, gdzie stosunkowo duże jest ryzyko urazu i kontaktu z zakażoną krwią, nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby pracowały w administracji, szkolnictwie, pionach analitycznych czy laboratoriach policyjnych lub strażackich.
Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił wniosku Ministra Spraw Wewnętrznych o odroczenie utraty mocy obowiązującej zaskarżonych przepisów ze względu na prowadzone w resorcie prace legislacyjne. Rozwiązanie takie nie gwarantowałoby bowiem w należyty sposób ochrony praw chorych policjantów i strażaków. Świadczy o tym m.in. nierealizowanie przez Ministra Spraw Wewnętrznych wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 listopada 2009 r., o sygn. P 61/08, dotyczącego policjantów-nosicieli wirusa HIV, mimo upływu ponad czterech lat od wejścia w życie tego wyroku. Równocześnie Trybunał Konstytucyjny podkreśla konieczność dokonania pilnych zmian w zaskarżonym rozporządzeniu, które jest sprzeczne z aktualną wiedzą medyczną i standardami prawnymi, tak aby zawarte w nim rozwiązania mogły obowiązywać do uchwalenia ewentualnej ustawy.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Zbigniew Cieślak, sprawozdawcą był sędzia TK Wojciech Hermeliński. Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.