W dniach 24 maja, 14 i 28 czerwca oraz 5 lipca 2016 roku 2016 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał 9 wyroków w sprawach przeciwko Polsce, w których analizował zasadność zarzutów naruszenia: zakazu poniżającego traktowania i karania określonego w art. 3 Konwencji w kontekście braku efektywności procedury sądowej kontroli
zakwalifikowania osadzonego jako tzw. niebezpiecznego, warunków osadzenia, a także rzetelnego śledztwa w sprawie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Policji, rzetelnego procesu określonego w art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w kontekście uniemożliwienia przesłuchania świadka oskarżenia ? małoletniej ofiary gwałtu oraz odmowy zwolnienia od kosztów sądowych, prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego określonego w art. 8 Konwencji w kontekście efektywności władz krajowych w egzekwowaniu kontaktów z dzieckiem, wolności słowa określonej w art. 10 Konwencji.
PUGŻLYS PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 446/10)
Skarżący jest obywatelem Litwy. W trakcie postępowania karnego, w którym postawiono skarżącemu zarzuty rozboju, porwania oraz kierowania zorganizowaną grupą przestępczą, zakwalifikowano go jako tzw. osadzonego niebezpiecznego. Zastosowane w ramach reżimu środki obejmowały umieszczenie w specjalnym oddziale, konieczność poruszania się w kajdanach zespolonych poza celą, a także rutynowe kontrole osobiste połączone z obowiązkiem rozebrania się. W trakcie rozprawy natomiast skarżący był umieszczony w metalowej klatce, a także skuty w kajdanki bądź kajdany zespolone. Reżim stosowano przez okres prawie 9 lat. W skardze do Trybunału skarżący zarzucił, że zarówno stosowane w ramach reżimu restrykcje, jak również środki bezpieczeństwa zastosowane w trakcie rozprawy, obejmujące umieszczenie w metalowej klatce, stanowiły nieludzie i poniżające, sprzeczne z art. 3 Konwencji traktowanie oraz karanie. Trybunał przychylił się do zarzutów skargi. W odniesieniu do pierwszego z nich wskazał, że konieczność poruszania się przez skarżącego w kajdanach zespolonych każdorazowo po opuszczeniu celi, a także rutynowe kontrole osobiste, powodowały u niego – biorąc pod uwagę inne stosowane w ramach reżimu środki ? poczucie poniżenia i upokorzenia. Tym samym uznał, że środki te stanowiły dolegliwość, której stopień przekroczył poziom nieodłącznie związany z pozbawieniem wolności. Trybunał stwierdził także, że przedłużając stosowanie reżimu, komisje penitencjarne opierały się na tych samych przesłankach, w wyniku których go zastosowano. Procedura przedłużenia stosowanych w ramach reżimu restrykcji była zatem w realiach przedmiotowych spraw wyłącznie formalnością. W odniesieniu do drugiego zarzutu Trybunał podkreślił, że postępowanie toczące się przeciwko skarżącemu trwało 3 lata. W przedmiotowym okresie odbyło się 65 terminów rozprawy, z których każdy trwał kilka godzin. Skarżący był wówczas wystawiony na widok publiczny, co było dla niego upokarzające i powodowało poczucie niższości. W ocenie Trybunału takie poniżające traktowanie mogło mieć zasadniczy wpływ na zdolność koncentracji skarżącego oraz jego czujność psychiczną, niezwykle istotnych w kontekście przedmiotu procesu, jakim była kwestia jego odpowiedzialności karnej. W konsekwencji Trybunał stwierdził naruszenie art. 3 Konwencji w odniesieniu do obydwu podnoszonych zarzutów. Tytułem słusznego zadośćuczynienia przyznał skarżącemu kwotę 20 000 euro.
WOJCIECHOWSKI PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 54511/11)
W skardze do Trybunału skarżący zarzucił naruszenie art. 3 Konwencji w związku z przeludnieniem oraz niewłaściwymi warunkami sanitarno ? technicznymi panującymi w jednostce penitencjarnej, w której przebywał. Trybunał uznał skargę za zasadną opierając się głównie na ustaleniach poczynionych w toku toczącego się przed sądem krajowym postępowania z powództwa skarżącego o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Z ustaleń tych wynikało, że przez okres 309 dni skarżący przebywał w warunkach przeludnienia w Areszcie Śledczym w Koszalinie, w celi, w której kącik sanitarny nie był wystarczająco odgrodzony od części mieszkalnej, z ograniczonym do 4-5 razy w miesiącu dostępem do kąpieli, a także ograniczonym jedynie do godziny dziennie spacerem. W ocenie Trybunału ten kumulatywny efekt osadzenia w warunkach przeludnienia w połączeniu z panującymi tam warunkami sanitarnymi oraz ograniczoną możliwością spędzania czasu poza celą znacznie wykraczał poza stopień dolegliwości nieodłącznie związany z odbywaniem kary pozbawienia wolności. W sprawie tej, pomimo ustalenia na poziomie krajowym, że skarżący przebywał w warunkach przeludnienia, jego roszczenie odszkodowawcze przeciwko Skarbowi Państwa zostało uwzględnione jedynie w niewielkim zakresie. Sąd rozstrzygający w przedmiocie powództwa skarżącego przyznał mu tytułem zadośćuczynienia kwotę 5 000 zł. Jednocześnie skarżący został zobowiązany do uiszczenia na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kwoty 1200 zł tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa procesowego. Ta zbyt niska kwota rekompensaty spowodowała, że skarżący nie utracił statusu ofiary naruszenia Konwencji. W konsekwencji Trybunał stwierdził naruszenie art. 3 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia przyznał skarżącemu kwotę 1 900 euro.
JóZEF WOŚ PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 6058/10)
Skarżący został zatrzymany przez Policję w ramach kontroli drogowej. W trakcie jej trwania, na skutek odmowy podporządkowania się poleceniem funkcjonariuszy użyto w stosunku do niego gazu łzawiącego a następnie zatrzymano w Komisariacie Policji. W skardze do Trybunału skarżący zarzucił naruszenie art. 3 Konwencji w związku z zarzucanym przekroczeniem uprawnień przez funkcjonariuszy oraz brakiem efektywnego śledztwa w tej sprawie. Trybunał nie uznał tych zarzutów za zasadne. W cenie Trybunału zastosowane wobec skarżącego środki stanowiły adekwatną reakcję funkcjonariuszy na stawiany przez niego opór. W wyniku ich zastosowania skarżący nie odniósł żadnych obrażeń z wyjątkiem siniaka na ręce oraz zaczerwienieniem oczu. Także zainicjowane przez skarżącego śledztwo w przedmiocie domniemanego przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Policji Trybunał ocenił jako spełniające konwencyjne wymogi stawiane tego typu postępowaniom. Organy dochodzeniowo ? śledcze przesłuchały bowiem wszystkie osoby biorące udział niezwłocznie po zdarzeniu, postępowanie trwało trzy miesiące, którego to okresu z całą pewnością nie można było uznać za nadmierny, zaś skarżący miał możliwość zakwestionowania wydanego w sprawie rozstrzygnięcia w ramach kontroli instancyjnej. Te okoliczności doprowadziły Trybunał do przekonania, że pomimo umorzenia postępowania w przedmiocie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy Policji prowadzone w tej sprawie postępowanie było rzetelne i zgodne z wymogami art. 3 Konwencji. W konsekwencji nie doszło do naruszenia Konwencji.
PRZYDZIAŁ PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 15487/08)
Skarżący został oskarżony w związku z przestępstwem zbiorowego gwałtu na osobie małoletniej. Obowiązujące wówczas przepisy dopuszczały przesłuchanie ofiary gwałtu jedynie raz, zaś powtórzenie tej czynności było możliwe w sytuacji, gdyby wyszły na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymagałoby ponownego przesłuchania bądź w sytuacji, gdyby zażądał tego oskarżony, który nie miał obrońcy podczas pierwszego przesłuchania. Pokrzywdzona została przesłuchana na etapie postępowania przygotowawczego w dniu 12 i 23 marca 2004 roku, a także w dniu 26 maja 2004 roku w klinice psychiatrycznej. Powołani w sprawie biegli rekomendowali całkowite wyłączenie jej od udziału w postępowaniu z uwagi na stan psychiczny stanowiący konsekwencję przebytego urazu, w tym możliwość podejmowania prób samobójczych. Obrońca skarżącego nie brał udziału w przesłuchaniach z uwagi na to, że w trakcie pierwszego i drugiego przesłuchania nie był jeszcze ustanowiony, natomiast o trzecim przesłuchaniu nie został powiadomiony. Skarżący został skazany przez sąd I instancji na karę 8 lat pozbawienia wolności. Sąd odwoławczy, nie zmieniając ustaleń faktycznych, zmienił zaskarżony wyrok jedynie w zakresie orzeczonej kary zmniejszając jej wymiar do 5 lat pozbawienia wolności. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej z uwagi na jej oczywistą bezzasadność. Z uwagi na stan zdrowia pokrzywdzona nie brała udziału w procesie, zaś sąd odczytał jej zeznania złożone na etapie postępowania przygotowawczego. Podstawę ustaleń faktycznych w sprawie stanowiły – poza tymi zeznaniami – inne zebrane w sprawie dowody, między innymi zeznania świadków oraz wyjaśnienia współoskarżonych. W skardze do Trybunału skarżący zarzucił, że jego prawo do rzetelnego procesu zostało naruszone z uwagi na to, że nie miał możliwości przesłuchania pokrzywdzonej, świadka oskarżenia, której zeznania stanowiły zgodnie z twierdzeniami skargi podstawę skazania w jego sprawie. Trybunał nie przychylił się do tych zarzutów. Wskazał, że postępowanie karne dotyczące przestępstw seksualnych ma szczególny charakter, tym bardziej, gdy ich ofiarą jest osoba małoletnia. W tego typu sprawach konieczne jest uwzględnienie prawa domniemanej ofiary do poszanowania jej życia prywatnego, w związku z czym środki podejmowane w celu ochrony ofiary są dopuszczalne pod warunkiem, że można je pogodzić ze skutecznym wykonywaniem prawa do obrony. Trybunał podkreślił, że w realiach niniejszej sprawy sąd I instancji dokonał szczegółowej analizy wszystkich zebranych w sprawie dowodów i na tej podstawie ustalił stan faktyczny, zaaprobowany następnie przez sąd odwoławczy, a także Sąd Najwyższy, który wniesioną w sprawie skargę kasacyjną uznał za oczywiście bezzasadną. Mając na uwadze powyższe, a także fakt, że skazanie skarżącego nie było oparte wyłącznie na zeznaniach pokrzywdzonej, ale zostało poparte także innymi dowodami, które nie zostały zakwestionowane w postępowaniu przed Trybunałem, prawo skarżącego do rzetelnego procesu sądowego nie zostało naruszone. Tym samym nie doszło do naruszenia zarzucanego przepisu Konwencji.
BUCZEK PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 31667/12)
Skarżący wystąpił w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności z powództwem odszkodowawczym przeciwko Skarbowi Państwa w związku z zarzucanym naruszeniem dóbr osobistych przez funkcjonariuszy służby więziennej. Do pozwu dołączył wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, który został uwzględniony częściowo. Skarżący został zwolniony od kosztów sądowych powyżej kwoty 500 zł. W wyniku zaskarżenia przedmiotowego orzeczenia sąd odwoławczy zmienił rozstrzygnięcie sądu I instancji w ten sposób, że zwolnił skarżącego od kosztów sądowych powyżej kwoty 150 zł. Po bezskutecznym wezwaniu skarżącego do uiszczenia opłaty pozew zwrócono. W skardze do Trybunału skarżący zarzucił, że odmowa zwolnienia go od kosztów sądowych stanowiła ograniczenie jego prawa do sądu. Trybunał nie uwzględnił zarzutu. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie wskazał, że kwota dochodzonego roszczenia, wynosząca 60 000 zł była zawyżona i nierozsądna zaś osoba zgłaszająca roszczenie w nadmiernej wysokości musi liczyć się w takiej sytuacji z odmową. Jednocześnie Trybunał podkreślił, że w realiach niniejszej sprawy skarżący został ostatecznie zwolniony od kosztów sądowych powyżej kwoty 150 zł, która stanowiła zaledwie niewielki procent dochodzonej pozwem kwoty. W związku z powyższym nie doszło do naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji. MALEC PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 28623/12) Skarżący jest ojcem nastoletniej dziewczynki. Małżeństwo skarżącego i matki małoletniej rozwiązano w 2012 roku, natomiast od 2008 roku strony żyły w separacji. Początkowo kontakty skarżącego z czteroletnią wówczas córką były uregulowane w zawartym z małżonką porozumieniu. Następnie w trakcie postępowania rozwodowego oraz po jego zakończeniu podstawę kontaktów stanowiło zarządzenie tymczasowe oraz sądowe ustalenie kontaktów. Do kontaktów skarżącego z córką nie dochodziło bądź dochodziło bardzo nieregularnie z uwagi na konflikt stron i utrudnianie tych kontaktów przez matkę dziecka. Skarżący próbował bezskutecznie wyegzekwować kontakty sądownie. Matka małoletniej została wówczas zobowiązania do przestrzegania porozumienia w przedmiocie kontaktów, a także dwukrotnie ukarana karą grzywny. W skardze do Trybunału skarżący zarzucił naruszenie art. 8 Konwencji z uwagi na brak skuteczności władz krajowych w zapewnieniu mu realizacji kontaktów z córką. Trybunał uznał zarzut za zasadny. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie wskazał, że w sprawach o kontakty z dzieckiem skuteczność władz krajowych musi być oceniana przede wszystkim z uwzględnieniem czynnika czasu. Jakkolwiek bowiem zwłoka może mieć nieodwracalne skutki dla relacji dziecka z rodzicem. W tym kontekście Trybunał zauważył, że kolejne wnioski skarżącego były rozpoznawane przez okres roku oraz dwóch i pół roku, co bez wątpienia nie uwzględnia wymogu szybkości działania. W konsekwencji Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia przyznał skarżącemu kwotę 7 000 euro oraz kwotę 5 000 euro tytułem zwrotu kosztów poniesionych w postępowaniu krajowym oraz przed Trybunałem.
KONIUSZEWSKI PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 619/12)
Skarżący jest dziennikarzem tygodnika Auto ? Świat, na łamach którego opublikował serię krytycznych artykułów dotyczących jakości paliw na stacjach benzynowych i ich wpływu na silniki samochodowe. Przygotowując publikacje skarżący opierał się na raporcie rządowym opisującym nieprawidłowości na poszczególnych stacjach benzynowych sprzedających paliwo odbiegające od dopuszczalnych norm. Przedmiotowe publikacje stały się przyczyną skazania skarżącego w postępowaniu karnym, w którym oskarżono go o pomówienie i skazano na karę grzywny w wysokości 2 000 zł oraz nawiązkę w wysokości 500 zł, a także zasądzenia na drodze cywilnej kwoty 10 000 zł w związku z naruszeniem dóbr osobistych właściciela jednej ze stacji benzynowych. W skardze do Trybunału skarżący zarzucił, że zastosowane w stosunku do niego sankcje stanowiły naruszenie gwarantowanej art. 10 Konwencji swobody wypowiedzi. Oceniając przedmiotową skargę Trybunał stwierdził, że ingerencja w gwarantowaną skarżącemu wolność słowa była zgodna z prawem, a także służyła uzasadnionemu prawnie celowi, jakim jest ochrona dobrego imienia osób trzecich. Nie była jednak proporcjonalna. Trybunał zwrócił uwagę, że przygotowując sporne publikacje skarżący opierał się na wynikach oficjalnego, rządowego raportu, stwierdzającego nieprawidłowości w jakości paliw dostępnych na różnych stacjach benzynowych. W ocenie Trybunału fakt ten zwalniał skarżącego z obowiązku przeprowadzenia niezależnego śledztwa dziennikarskiego, które miałoby potwierdzić bądź wykluczyć prawdziwość zawartych w raporcie danych. Za brakiem proporcjonalności ingerencji w swobodę wypowiedzi skarżącego przemawia również charakter zastosowanych w stosunku do niego sankcji. Skarżący został jednocześnie skazany w procesie karnym oraz zasądzono od niego odszkodowanie w procesie cywilnym. W konsekwencji doszło do naruszenia art. 10 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienie Trybunał przyznał skarżącemu kwotę 5 000 euro.
KURSKI PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 26115/10)
W stosunku do skarżącego Jacka Kurskiego, jednego z czołowych polskich polityków, orzeczono obowiązek publikacji przeprosin oraz zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny w związku z zarzucanym mu pomówieniem dziennika Gazeta Wyborcza. Skarżący w jednym z programów telewizyjnych zarzucił gazecie ataki mające na celu dyskredytowanie opozycyjnej wówczas partii Prawo i Sprawiedliwość, a także powiązania z firmą J&S S.A. import_ującą paliwa do Polski. Uwzględniając powództwo sądy krajowe stanęły na stanowisku, iż skarżący nie udowodnił prawdziwości czynionych pod adresem dziennika zarzutów, w związku z czym jego działanie było bezprawne. W skardze do Trybunału skarżący zarzucił, że rozstrzygnięcia sądów krajowych stanowiły naruszenie gwarantowanej mu w art. 10 Konwencji wolności słowa. Trybunał uznał skargę za zasadną. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie wskazał, że czyniąc zarzuty pod adresem Gazety Wyborczej skarżący brał udział w debacie publicznej o istotnym znaczeniu. Do takich bowiem należała podniesiona przez niego kwestia niezależności mediów w demokratycznym społeczeństwie. W związku z powyższym nie był on zobowiązany do udowodnienia prawdziwości podnoszonych w ramach swojej wypowiedzi zarzutów, a jedynie do zachowania należytej staranności. Trybunał zwrócił również uwagę na nieproporcjonalność zastosowanych w stosunku do skarżącego sankcji obejmujących obowiązek publikacji przeprosin oraz zapłaty kwoty 10 000 zł na cel społeczny, co łącznie stanowiło równowartość osiemnastokrotnego średniego miesięcznego wynagrodzenia. W ocenie Trybunału sankcja ta była nadmierna. W konsekwencji Trybunał doszedł do przekonania, że w sprawie naruszono art. 10 Konwencji, przy czym poprzestał na samym stwierdzeniu naruszenia wskazanego przepisu Konwencji stwierdzając, że będzie to stanowiło wystarczające zadośćuczynienie poniesionych przez skarżącego szkód niemajątkowych. Jednocześnie Trybunał przyznał skarżącemu tytułem odszkodowania w związku z poniesionymi przez niego w postępowaniu krajowym kosztami kwotę 12 450 euro. W sprawie zgłoszono zdanie odrębne, w którym sędzia Kuris opowiedział się za zasadnością przyznania skarżącemu także słusznego zadośćuczynienia. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że w działaniach skarżącego nie było nic niewłaściwego czy nagannego. Przeciwnie, Trybunał przyznał, że skarżący działał zgodnie z prawem, a także należytą starannością. W związku z powyższym brak było podstaw do pozbawienia skarżącego słusznego zadośćuczynienia w związku z naruszeniem Konwencji.
ZIEMBIŃKI PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 1799/07)
Skarżący jest właścicielem i redaktorem lokalnego tygodnika, na łamach którego wypowiadał się krytycznie na temat lokalnych władz, między innymi burmistrza miasta oraz zatrudnionych w powiecie urzędników. Publikacje te stały się przyczyną skierowania przeciwko skarżącemu prywatnego aktu oskarżenia. Sąd rozpoznający sprawę uznał skarżącego winnym popełnienia zarzucanego mu występku znieważenia i skazał go na karę grzywny w wysokości 10 000 zł. W skardze do Trybunału skarżący zarzucił, że rozstrzygnięcie sądów krajowych naruszało gwarantowaną mu wolność słowa. Trybunał uznał zarzut za zasadny. Oceniając przedmiotową skargę stwierdził, że w sprawie skarżącego istotnie doszło do ingerencji w jego swobodę wypowiedzi. Wskazał następnie, że ingerencja była przewidziana w przepisach prawa krajowego, mianowicie w art. 216 Kodeksu karnego, a także służyła uzasadnionemu prawnie celowi, jakim jest ochrona dobrego imienia osób trzecich. Niemniej jednak w ocenie Trybunału ingerencja była nieproporcjonalna z uwagi na surowość zastosowanej w stosunku do skarżącego sankcji. W tym zakresie Trybunał podniósł, że sięgnięcie w tego typu sprawach po sankcje karne nie stanowi samo w sobie naruszenia konwencyjnego standardu. Niemniej jednak charakter i surowość nałożonych kar nie może zniechęcać prasy lub innych osób zaangażowanych w debatę publiczną do zabierania głosu w dyskusji. Tymczasem wobec skarżącego orzeczono grzywnę w wysokości 10 000 zł, a także był on zmuszony do poniesienia dodatkowych kosztów w kwocie 755 euro. Trybunał podkreślił jednocześnie, że granice dopuszczalnej krytyki w odniesieniu do osób pełniących funkcje publiczne ? a takie osoby zostały znieważone przez skarżącego ? są przesunięte, czego sądy krajowe nie wzięły pod uwagę przy wydawaniu rozstrzygnięcia. W konsekwencji Trybunał stwierdził, że ingerencja w swobodę wypowiedzi skarżącego była nieproporcjonalna oraz nie była konieczna w społeczeństwie demokratycznym. Tytułem odszkodowania przyznał skarżącemu kwotę 3 385 euro natomiast tytułem słusznego zadośćuczynienia kwotę 1000 euro. W sprawie zgłoszono zdanie odrębne, w którym sędziowie Wojtyczek i Kuris opowiedzieli się za brakiem naruszenia Konwencji. Podnieśli oni, że wolność słowa nie jest nieograniczona i nie może być używana do obrażania innych osób bez względu na wagę stawianych tym osobom zarzutów. Skarżący natomiast użył między innymi zwrotów ?palant? i ?przygłupawy urzędnik?, które to zwroty zawierają w sobie bardzo negatywny ładunek emocjonalny. W ocenie sędziów niniejszy wyrok przyczyni się do brutalizacji wypowiedzi politycznych oraz spadku poziomu debaty publicznej. W dniach 17 maja oraz 16 czerwca 2016 roku Trybunał wydał 2 wyroki, w których w ramach tzw. procedury repetitive cases, analizował wielokrotnie już stwierdzony na kanwie spraw polskich problem niewłaściwych warunków osadzenia, w szczególności panującego w polskich jednostkach penitencjarnych przeludnienia oraz problem przewlekłości postępowań sądowych.
OJCZYK PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 66850/12)
Z treści wyroku wynika, że skarżący przebywał w warunkach przeludnienia w okresie od 17 sierpnia 2005 do 13 sierpnia 2009 roku. Trybunał ? z uwagi na nieprzedłożenie przez Rząd całościowych danych – ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o oficjalne dane statystyczne Centralnego Zarządu Służby Więziennej dotyczące przeludnienia jakie występowało w tamtym okresie w polskich jednostkach penitencjarnych. Skarżący wystąpił z powództwem odszkodowawczym przeciwko Skarbowi Państwa jednakże jego roszczenie zostało uwzględnione na poziomie krajowym jedynie w niewielkim zakresie, to jest w kwocie 6 000 zł. Stwierdzając naruszenie art. 3 Konwencji Trybunał zasądził na rzecz skarżącego tytułem słusznego zadośćuczynienia kwotę 6 000 euro oraz kwotę 250 euro tytułem zwrotu kosztów poniesionych w związku z postępowaniem przed sądami krajowymi.
WASIAK PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 7258/12)
W skardze do Trybunału skarżący zarzucił przewlekłość postępowania w przedmiocie ustalenia kontaktów z dzieckiem, które w realiach przedmiotowej sprawy trwało od czerwca 2007 roku do października 2011 roku, to jest ponad 4 lata. Trybunał uwzględnił skargę. Uzasadniając rozstrzygnięcie odniósł się do kilkakrotnego przekazywania sprawy do rozpoznania innym sądom, co było spowodowane wyłączaniem się sędziów z uwagi na znajomość z uczestniczką postępowania. Nie kwestionując konieczności zapewnienia przez władze krajowe bezstronności sądów Trybunał podkreślił, że są one jednocześnie zobowiązane do takiego zorganizowania systemu prawnego, aby zagwarantować stronie prawo do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie. Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy każdorazowe przekazanie sprawy do rozpoznania innemu sądowi powodowało kilkumiesięczną zwłokę. Trybunał zauważył także, że sprawa nie należała do skomplikowanych zaś skarżący nie przyczynił się do jej przewlekłości. Reasumując Trybunał stwierdził, że długość postępowania w przedmiotowej sprawie, której przedmiotem było ustalenie kontaktów z dzieckiem nie uwzględniała konieczności nadania priorytetu tego typu sprawom i nie mogła być uznana za rozsądną w rozumieniu art. 6 ust. 1 Konwencji. Tytułem słusznego zadośćuczynienia Trybunał przyznał skarżącemu kwotę 2 000 euro.
STEFANIAK PRZECIWKO POLSCE (SKARGA NR 56941/11)
Skarżąca odbywała od 2003 roku karę pozbawienia wolności, której zakończenie przewidziane jest w 2030 roku. W 2010 roku przeszła w ramach zakładu karnego konsultację laryngologiczną, a następnie badanie audiogramem, w trakcie których stwierdzono wadę słuchu i zalecono korzystanie z aparatu słuchowego. Pierwsza prośba skarżącej o zakup aparatu słuchowego została przez władze jednostki penitencjarnej oddalona w grudniu 2010 roku. Uzasadniając odmowę wskazano, że brak aparatu nie utrudniał skarżącej codziennej egzystencji w zakładzie karnym. Odwoływano się także do braku funduszy umożliwiających zakup aparatu. W latach 2011 ? 2014 skarżąca przeszła kolejne konsultacje lekarskie, które potwierdziły konieczność korzystania z aparatu słuchowego. Ostatecznie, aparat słuchowy dla skarżącej zakupił w 2014 roku Areszt Śledczy w Chojnicach. W skardze do Trybunału skarżąca zarzuciła, że niezapewnienie jej niezwłocznie i bezpłatnie aparatu słuchowego stanowiło poniżające i nieludzkie, sprzeczne z art. 3 Konwencji traktowanie. Trybunał, odwołując się do swojego ugruntowanego orzecznictwa w zakresie minimalnego stopnia dolegliwości, jaki musi osiągnąć dane działanie aby można je było uznać za sprzeczne z art. 3 Konwencji, nie przychylił się do zarzutów skargi. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że badania przeprowadzone przez jednostki penitencjarne, w których przebywała skarżąca, nie wykazały konieczności korzystania z aparatu słuchowego a jedynie rekomendowały taką potrzebę. Jednocześnie odmowa zakupu aparatu słuchowego podyktowana była wyłącznie brakiem środków finansowych na ten cel. Trybunał odwołał się także do stwierdzenia Rządu, z którego wynikało, że krajowy system ubezpieczeń przewiduje jedynie częściową refundację zakupu aparatów słuchowych dla osób tego potrzebujących, dlatego też pozycja skarżącej, której władze jednostki penitencjarnej ostatecznie zakupiły taki aparat, była korzystniejsza niż ogółu społeczeństwa. Reasumując Trybunał podkreślił, że zwłoka w zakupie aparatu słuchowego sfinansowanego w całości ze środków publicznych, przy jednoczesnym braku jakichkolwiek dowodów wskazujących na to, że z powodu swoich dolegliwości skarżąca spotkała się z poniżającym bądź nieludzkim traktowaniem ze strony współosadzonych, personelu medycznego, strażników czy innych władz jednostki penitencjarnej, nie może być uznane za sprzeczne z art. 3 Konwencji.
SMOLIK PRZECIWKO POLSCE (NR 24144/14)
Skarga dotyczyła osadzenia skarżącego, który był osobą upośledzoną umysłowo, w zwykłych celach. Trybunał uznał skargę za częściowo niedopuszczalną. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie odniósł się między innymi do utraty przez skarżącego statusu ofiary z uwagi na niewykorzystanie środków krajowych, a także złożenie skargi po upływie przewidzianego w Konwencji sześciomiesięcznego terminu w odniesieniu do części okresu objętego zarzutem. W zakresie natomiast części skargi uznanej za dopuszczalną Trybunał stwierdził, że skarżący przebywał na więziennym oddziale psychiatrycznym, a więc w warunkach dostosowanych do jego stanu zdrowia. W zwykłych celach przebywał łącznie jedynie przez 23 dni, co było okresem na tyle krótkim, że niedogodności z tym związane nie osiągnęły poziomu, który można by uznać za naruszający art. 3 Konwencji. Ta część skargi została wobec tego uznana za oczywiście bezzasadną.
W dniach 19 maja, 2, 9 oraz 23 czerwca 2016 roku Trybunał wydał 5 decyzji zatwierdzających ugody bądź jednostronne deklaracje Rządu, w sprawach dotyczących: niewłaściwych warunków osadzenia, w szczególności panującego w polskich jednostkach penitencjarnych przeludnienia przez co doszło do naruszenia art. 3 Konwencji (Stecki przeciwko Polsce, skarga nr 30738/15, Szustak przeciwko Polsce, skarga nr 7084/15, Śliwka przeciwko Polsce skarga nr 37508/13), przewlekłości postępowania oraz zbyt długiego stosowania środka zapobiegawczego w postaci zakazu opuszczania kraju przez co doszło do naruszenia 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz przewidzianego w art. 2 Protokołu nr 4 do Konwencji prawa do swobodnego poruszania się (Załuska przeciwko Polsce, skarga nr 65709/09), tajemnicy korespondencji osadzonego w czasie pobytu w jednostce penitencjarnej przez co doszło do naruszenia art. 8 Konwencji (Tomczak przeciwko Polsce, skarga nr 80690/12). W sprawach tych Rząd zobowiązał się zapłacić na rzecz skarżących kwoty 18 000 zł, 15 000 zł, 17 000 zł, 50 000 zł oraz 2 000 zł.
Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości
PoPrawny Poznański serwis prawny
