Pomocnictwo konstytucyjne

Jarosław J. został uznany za winnego przestępstwa pomocnictwa do zabójstwa dwóch osób i usiłowania zabójstwa siedmiu osób. W uzasadnieniu wyroku sąd przyjął, iż przyjazd Jarosława J. na miejsce przestępstwa ze sprawcą, przebywanie w samochodzie w oczekiwaniu na wyjście pokrzywdzonych, a następnie obserwowanie jak sprawca oddaje strzały, było solidaryzowaniem się z zamiarem sprawcy i ułatwiło popełnienie przestępstwa przez udzielenie sprawcy psychicznego wsparcia.

Sprawa trafiła do Trybunału Konstytucyjnego. Zakwestionowano przepis stanowiący, że za pomocnictwo odpowiada ten, kto chcąc aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, albo godząc się na to, dostarcza jej środków, udziela jej rady i informacji lub też w inny podobny sposób ułatwia popełnienie tego czynu. W ocenie orzekających w sprawie sądów zachowanie skarżącego w „inny podobny sposób” ułatwiło popełnienie przestępstwa. Zdaniem skarżącego narusza to art. 42 ust. 1 konstytucji poprzez pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej za czyn, który nie został należycie stypizowany w ustawie karnej, jako czyn zabroniony. Uznanie, że pomocnictwem do czynu zabronionego jest zachowanie opisane jako „w inny podobny sposób ułatwia czyn zabroniony” jest wieloznaczne i nieprecyzyjne. Takie określenie nie czyni zadość wymaganiom przewidywalności. Kwestionowany przepis zawierając sformułowania prowadzące do dowolności w stosowaniu prawa karnego, burzy zasadę stabilności i bezpieczeństwa sytuacji prawnych – twierdzi skarżący.
Po rozpoznaniu sprawy 22 czerwca, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 18 § 2 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny jest zgodny z art. 42 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji. W pozostałym zakresie TK umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zaskarżony art. 18 § 2 ustawy z 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (dawny kodeks karny d.k.k.) spełnia konstytucyjny wymóg dopuszczalności pojęć i zwrotów niedookreślonych w prawie karnym. Analiza orzecznictwa sądów, dotycząca pomocnictwa psychicznego, polegającego na całkowitym solidaryzowaniu się „pomocnika”, manifestowanym w sposób szczególnie sugestywny, z zamiarem bezpośrednim sprawcy, wykazała, że określony wyżej sposób pomocnictwa psychicznego, został w ciągu kilkudziesięciu lat utrwalony w orzecznictwie sądów. Sądy orzekające, w zgodzie z wieloletnią linią orzeczniczą ustaliły, na podstawie stanu faktycznego sprawy, że skarżący popełnił, określone przestępstwo pomocnictwa psychicznego do przestępstw popełnionych przez bezpośredniego sprawcę, określonych w części szczególnej d.k.k.
Trybunał zwrócił ponadto uwagę, że skarżący skorzystał z wszystkich gwarancji proceduralnych w sferze stosowania prawa, także z nadzwyczajnego środka kontroli orzeczeń sądowych (kasacja do Sądu Najwyższego). Zawarta w art. 42 ust. 1 konstytucji zasada określoności czynów zabronionych, stanowiąca główny wzorzec kontroli konstytucyjnej zaskarżonego przepisu, jest uszczegółowieniem ogólnej zasady określoności wynikającej z art. 2 konstytucji.
Dlatego Trybunał orzekł, że zaskarżony art. 18 § 2 d.k.k. jest zgodny z art. 42 ust. 1 w związku z art. 2 konstytucji. Trybunał w fazie wstępnego rozpoznania nie znalazł podstaw, aby przychylić się do wniosku skarżącego o zawieszenie wykonania kary orzeczonej przez sąd. Merytoryczne rozpoznanie niniejszej skargi potwierdziło trafność takiej oceny Trybunału.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Mirosław Granat, a sprawozdawcą był sędzia TK Adam Jamróz. Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw