Pozostanie tylko tajemnica spowiedzi

Zmiana, która ułatwi śledczym pozyskiwanie objętych nią informacji, znajdzie się w zapowiedzianej przez Ministerstwo Sprawiedliwości dużej nowelizacji kodeksu postępowania karnego. DGP dotarł do szczegółów tego projektu. Łatwiej w śledztwie Propozycja newralgiczna dla osób wykonujących zawody zaufania publicznego dotyczy art. 180 par. 2 k.p.k. Obecnie zakłada on, że w trakcie postępowania przygotowawczego zgodę na zwolnienie z tajemnicy profesjonalnego prawnika, lekarza czy dziennikarza na potrzeby przesłuchania musi wyrazić sąd. Co więcej, zmuszanie ich do przekazania poufnych informacji jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy prokuratura nie jest w stanie ustalić ważnych dla sprawy faktów na podstawie innych dowodów oraz ze względu na – ogólnikowo ujęte „dobro wymiaru sprawiedliwości”

? Przytłaczająca większość przypadków zwolnień z tajemnicy adwokackiej dotyczy postępowania przygotowawczego, nie sądowego ? zaznacza mec. Radosław Baszuk, adwokat. Teraz ministerstwo planuje udogodnić prokuratorom pozyskiwanie informacji od adwokatów i innych przedstawicieli zawodów zaufania publicznego. Zgodnie z jego propozycją śledczy samodzielnie będzie mógł decydować o uchyleniu tajemnicy w trakcie śledztwa.

  -Takie rozwiązanie przyspieszy postępowanie, zmniejszy obciążenie sądów, a jednocześnie zachowa pełne gwarancje zarówno dla stron, jak i depozytariusza tajemnicy –  przekonuje wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł, główny architekt zapowiadanej nowelizacji kodeksu. Takie tłumaczenia brzmią jednak mało wiarygodnie dla samych zainteresowanych.

– To koniec tajemnicy adwokackiej –  uważa mec. Jerzy Naumann, adwokat. Przyznaje jednak, że tajemnica zawodowa zbyt często bywa dziś wykorzystywana jako parasol ochronny dla przestępczych działań podejmowanych przez profesjonalnych prawników i ich klientów, to jednocześnie podkreśla, że rozwiązanie, które forsuje resort, uderzy we wszystkich uczciwych adwokatów.  Pomysł, aby to prokurator w sposób oczywisty zainteresowany konkretnym wynikiem postępowania przygotowawczego  decydował o zwolnieniu adwokata z obowiązku nieujawnienia poufnych informacji, zaprzecza podstawowym zasadom, na jakich powinien być oparty wymiar sprawiedliwości i roli adwokatury w jego sprawowaniu wierdzi mec. Baszuk.

Prawnicy podkreślają też, że planowana zmiana poważnie nadwątli gwarancyjną funkcję sądu. ? Postępowanie w sprawie zwolnienia z tajemnicy zawodowej przestanie być de facto dwuinstancyjne  zauważa dr Grzyb. Rola sądu ma się bowiem ograniczać do rozpoznania zażalenia na decyzję prokuratora o zawieszeniu tajemnicy.

W odpowiedzi na zarzuty środowiska wiceminister Warchoł przywołuje istniejący od lat w procedurze karnej przepis, zgodnie z którym to prokurator decyduje o wykorzystaniu jako dowodów w śledztwie dokumentów zawierających dane objęte tajemnicą lekarską (art. 226 k.p.k).

– Tajemnica to nie przywilej jej depozytariusza, ale jego obowiązek wyznaczany troską o interes publiczny. A prokurator jest właśnie takim rzecznikiem interesu publicznego –zaznacza wiceminister Warchoł. Dla porządku trzeba dodać, że wyjątek, który już dziś pozwala prokuratorom żądać od lekarzy dokumentacji z wrażliwymi informacjami o chorym, nie jest przyjmowany bezkrytycznie ? zarówno przez sądy, jak i środowisko medyczne. W zeszłym roku rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar zwrócił się zresztą do resortu sprawiedliwości z postulatem usunięcia tego przepisu z kodeksu postępowania karnego, uważając, że słabsza ochrona informacji o stanie zdrowia pacjentów może podważać ich zaufanie do lekarzy.

Porozumienia samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych dotyczące ochrony tajemnicy zawodowej
Porozumienie samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych w związku z pracami legislacyjnymi prowadzonymi przez Ministra Sprawiedliwości, które dotyczą zmian w zakresie zasad zwalniania z tajemnicy zawodowej w postępowaniu karnym (m.in. adwokackiej, dziennikarskiej, lekarskiej, radcy prawnego) przypomina, że tajemnica zawodowa ma charakter gwarancyjny, a jej beneficjentami są obywatele. Ochrona wynikająca z przestrzegania tajemnicy zawodowej gwarantuje między innymi prawo do rzetelnego procesu oraz prawo do prywatności, które chronione są nie tylko na gruncie Konstytucji RP, ale także na podstawie norm prawa międzynarodowego.
Porozumienie samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych wskazuje, że praktyki organów Państwa, których skutkiem jest zagrożenie lub naruszenie tajemnicy zawodowej, w tym poprzez inicjowanie zmian ustawodawczych zmierzających do przekazania decyzji o uchyleniu tajemnicy zawodowej prokuratorowi, w miejsce niezawisłych sądów, godzą w zaufanie obywateli do państwa, prowadzą do utraty poczucia bezpieczeństwa, podważając wiarygodność oraz legitymację wymiaru sprawiedliwości. Takie postępowanie godzi w podstawowe zasady państwa prawa, prowadząc jednocześnie do erozji tych zasad.
Porozumienie samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych wyraża zdecydowany sprzeciw wobec inicjatyw legislacyjnych zmierzających do obniżenia standardów ochrony tajemnicy zawodowej.
PRZEWODNICZĄCY POROZUMIENIA
SEKRETARZ POROZUMIENIA
Adwokat Jacek Trela
Adwokat Przemysław Rosati
Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej
Członek Naczelnej Rady Adwokackiej