PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
16 lutego br. Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 105/16, podjął uchwałę następującej treści: Doręczenie w sposób przewidziany w art. 139 § 1 k.p.c. może być uznane za dokonane wtedy, gdy przesyłka sądowa została wysłana pod aktualnym adresem oraz imieniem i nazwiskiem odbiorcy. Powyższa
uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Rejonowy w Grudziądzu postanowieniem z dnia 11 października 2016 r., sygn. akt I Nc 3390/15: ?Czy warunkiem uznania za skuteczne doręczenia zastępczego w trybie art. 139 § 1 k.p.c. jest wysłanie przesyłki sądowej na aktualne nazwisko adresata?? W niniejszej sprawie referendarz sądowy na podstawie art 139 § 1 k.p.c. uznał korespondencję zaadresowaną do pozwanej na jej nazwisko panieńskie za doręczoną, w związku z tym nadano klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty.
Sąd Najwyższy stwierdził, że tzw. doręczenie zastępcze, czyli fikcja prawna doręczenia w istocie niedokonanego, jest instytucją prawa procesowego pozostającą na granicy konstytucyjnych gwarancji prawa do sądu. Z tego względu była przedmiotem kontroli konstytucyjnej; Trybunał w wyroku z dnia 15 października 2002 r., SK 6/02 (OTK-A 2002, nr 5, poz. 65), uznał dopuszczalność doręczenia zastępczego, ale obwarował je wieloma zabezpieczeniami. Art. 139 § 1 k.p.c., dopuszczając domniemanie skuteczności doręczenia zastępczego, ma na względzie ochronę powoda i jego prawa do realnej egzekucji orzeczeń, a więc jego prawo do sądu (art. 45 Konstytucji). Sąd Najwyższy podkreślił, że należy jednak pamiętać także o pozwanym, którego prawo do sądu nie może być pomijane lub deprecjonowane. Muszą istnieć gwarancje, że osoba, przeciwko której jest wytaczana akcja sądowa, ma rzeczywistą możliwość podjęcia obrony, a to nie jest możliwe bez zapewnienia możliwości zapoznania się z treścią kierowanych do niej pism.
Z tego względu w przypadku stosowania doręczenia zastępczego sądy muszą wykazywać daleko posuniętą ostrożność, ze szczególnym uwzględnieniem tego, czy adresat mógł liczyć się z nadejściem pisma sądowego i odebrania go. Jedną z gwarancji doręczenia zastępczego ? obok prawidłowego, aktualnego adresu ? jest także jednoznaczne, niebudzące wątpliwości oznaczenie adresata. Zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (jedn. tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 2064) nazwisko i imię jest jedną z podstawowych cech identyfikujących człowieka, a zgodnie z art. 3 tego Prawa akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych. Także w obrocie pocztowym wyznacznikiem identyfikującym osobę fizyczną – adresata czy też nadawcę – jest imię i nazwisko, oczywiście aktualne, figurujące w akcie stanu cywilnego. W kontaktach urzędowych z obywatelem sąd musi posługiwać się aktualnym nazwiskiem, nawet wtedy, gdy inne określenia ? pseudonimy, nicki, dawne nazwiska (panieńskie lub zmienione) ? albo inne opisy pozwalały na jednoznaczną identyfikację