PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Edukacja obywatelska. Tworzenie prawa wspólnie z ekspertami. I wymaganie od rządzących, żeby go przestrzegali. Tak Waszym zdaniem trzeba dbać o praworządność.
Skąd to wiemy? Przez ponad dwa lata rozmawialiśmy z Wami na spotkaniach w ramach projektu #RządyPrawaWspólnaSprawa.
Opowiedzieliście nam, jakich sądów i sędziów potrzebujecie. Co należy naprawić. Wasze pomysły wykorzystaliśmy tworząc społeczne projekty #pakiet5ustaw. Ustawy przywracają rządy prawa. Otwierają sądy dla obywateli i zamykają przed politykami. To projekty o Was i dla Was.
Projekty ustaw zmian w sądownictwie gotowe do uchwalenia
Wymiar sprawiedliwości znajduje się w głębokim i strukturalnym kryzysie. Lata 2015-2023 to zapaść sądownictwa. Przed 2015 r. było przeciętnie, w 2023 r. jest tragicznie. Postępowania sądowe trwają coraz dłużej – latami czeka się na uregulowanie spraw majątkowych, rozwód, przyznanie opieki nad dziećmi, podział majątku – w sądach rejonowych sprawy cywilne nieprocesowe trwają nawet 80% dłużej w stosunku do 2015 r. Sprawa gospodarcza w SO trwała w 2015 r. przeciętnie 14, a w 2023 r. 20 miesięcy. Sądy funkcjonują w archaicznym otoczeniu. Podczas gdy na świecie wdraża się rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji, w Polsce akta sądowe są nadal wyłącznie papierowe, a wnoszenie pism w formie elektronicznej jest niemożliwe. Obywatele, którzy muszą komunikować się z sądem według przestarzałych zasad, tracą czas i pieniądze. System jest oderwany od potrzeb obywateli, utrudnia działalność gospodarczą, uporządkowanie ważnych spraw rodzinnych i majątkowych. To narusza ich podstawowe prawo do rozpoznania sprawy przez niezwisły i bezstronny sąd, w rozsądnym terminie.
Politycznie wybierana Krajowa Rada Sądownictwa, polityczna kontrola nad stanowiskami prezesów sądów, upolitycznienie postępowań nominacyjnych, prokuratury i Trybunału Konstytucyjnego przyniosły katastrofalne skutki. Postępowania trwają coraz dłużej, a wydane w nich orzeczenia narażone są na niestabilność, obywatele nie mają zaufania do instytucji sądowych i prawa, pojawia się zjawisko prawnego dualizmu. Naruszane są zobowiązania międzynarodowe Polski wynikające z Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz członkostwa w Unii Europejskiej oraz Rady Europy. Rodzi to dotkliwe skutki finansowe, które obciążają wszystkich Polaków: odszkodowania za przewlekłe postępowania, zablokowanie środków unijnych, odszkodowania zasądzane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka.
Szeroka koalicja organizacji pozarządowych oraz prawników połączyła siły i stworzyła wspólną koncepcję tego, jak zbudować nowoczesne sądownictwo i prokuraturę. Jest to pakiet ustaw i rekomendacji towarzyszących, które rozwiązują kluczowe problemy systemu.
Projekty nie są projektami jakiejkolwiek opcji politycznej, to projekty społeczne, które powstały w ramach działań obywatelskich. Są wkładem środowisk prawniczych skupiających osoby świadome odpowiedzialności za losy kraju w budowanie nowoczesnego państwa prawa stojącego na staży wolności i praw wszystkich swoich obywateli. W ten sposób realizujemy wyzwanie, że rządy prawa to wszystkich sprawa.
Wstępne wersje projektów zostały zaprezentowane podczas Kongresu Prawników Polskich w Gdańsku 24 czerwca 2023r..
Prace zakończyły się. Poniżej przedstawiamy treść projektów z uzasadnieniami (pdf do pobrania). Projekty dostępne są również na stronie: https://www.profinfo.pl/spoleczne-projekty-ustaw
„Rządy Prawa..” to inicjatywa finansowana z programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy” przez Islandię, Lichtenstein i Norwegię w ramach funduszy norweskich i EOG. Operatorem programu Aktywni Obywatele jest konsorcjum podmiotów: Fundacja im. Batorego, Fundacja Stocznia i Fundacja Akademia Organizacji Obywatelskich (FAOO).
