PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Prokurator Generalny Andrzej Seremet skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP przepisów, które m.in. nakazują posiadaczowi pojazdu zadenuncjowanie osoby nim kierującej. W szczególności, regulacje takie powinny eliminować uznaniowości ze strony służb zwalczających omawiane wykroczenia. Chodzi o zbadanie zgodności z konstytucją:
1. przepisów art. 96 § 3 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zmianami) w związku z art. 78 ust. 4 [1] ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 ze zmianami) – z art. 2, jak również z art. 42 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej ;
2. przepisów art. 96 § 3 w związku z art. 92 § 1 oraz z art. 92a ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zmianami) w zakresie, w jakim obwarowują sankcją uchylenie się przez właściciela lub posiadacza pojazdu od obowiązku wskazania, komu powierzył on ten pojazd do kierowania lub używania w czasie, w którym urządzenie rejestrujące ujawniło wykroczenie popełnione przez kierującego tym pojazdem – z art. 42 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
3. przepisu art. 97 ustawy, o której mowa w pkt 2 z art. 2 oraz z art. 42 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Postępowanie w sprawach o wykroczenia jest postępowaniem najbardziej zbliżonym do postępowania karnego spośród występujących w polskim systemie prawnym postępowań o charakterze represyjnym. Tym samym unormowania statuujące odpowiedzialność za popełnienie wykroczenia muszą w szczególnie rygorystyczny sposób spełniać stosowne wymogi konstytucyjne w omawianym w niniejszym wniosku zakresie. W szczególności, regulacje takie powinny eliminować, a przynajmniej ograniczać możliwość uznaniowości ze strony służb zwalczających omawiane wykroczenia. Odnośnie pkt 1 i 2 Prokurator generalny uważa, że zakwestionowane regulacje godzą w zasadę demokratycznego państwa prawnego, naruszając zaufanie do tego państwa i tworzonego przez to państwo prawa, zastawiającego swoiste pułapki prawne na obywateli, jak również ustanawiając nadmiernie represyjną sankcję, naruszając wymóg dochowania konieczności, proporcjonalności oraz adekwatności takiej sankcji za zachowanie polegające na uchyleniu się przez właścicieli i posiadaczy pojazdów od realizacji obowiązku denuncjacji osób, które w danym czasie kierowały lub używały tych pojazdów. Tym samym, przepisy art. 96 § 3 Kodeksu wykroczeń w związku z art. 78 ust. 4 Prawa o ruchu drogowym są niezgodne z art. 2 oraz z art. 42 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 ustawy zasadniczej. Ponadto zdaniem Prokuratora Generalnego również przepis art. 97 Kodeksu wykroczeń nie spełnia wymogu określoności prawa, obligującego podmiot tworzący normę prawną do redagowania jej w sposób precyzyjny, klarowny, jednoznaczny i zrozumiały dla adresatów tejże normy. Przepis ten nie realizuje również zasady nullum crimen sine lege, a tym samym nie wyznacza wyraźnej granicy między tym, co jest dozwolone, a tym, co jest zabronione pod groźbą kary, stwarzając niebezpieczeństwo dowolności w działaniach służb stosujących postępowanie w sprawach o wykroczenia (w tym postępowanie mandatowe), czyli postępowanie o charakterze represyjnym. Odesłanie to ma charakter całkowicie ogólnikowy, gdyż ustawodawca nie wskazał w nim ani konkretnych przepisów Prawa o mchu drogowym, ani konkretnych rozporządzeń, wydanych na podstawie tej ustawy (nie mówiąc już o konkretnych przepisach tychże rozporządzeń).
Oto zakwestionowane przepisy:
[1] Art. 78. 4. Właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec.
[2] Art. 96 [Nielegalne dopuszczenie do ruchu] § 1. Właściciel, posiadacz, użytkownik lub prowadzący pojazd, który na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu dopuszcza: 1) do prowadzenia pojazdu osobę niemającą sprawności fizycznej lub psychicznej w stopniu umożliwiającym należyte prowadzenie pojazdu, 2) do prowadzenia pojazdu osobę niemającą wymaganych uprawnień, 3) do prowadzenia pojazdu osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, 4) pojazd do jazdy pomimo braku wymaganych dokumentów stwierdzających dopuszczenie pojazdu do ruchu, 5) pojazd do jazdy, pomimo że pojazd nie jest należycie zaopatrzony w wymagane urządzenia i przyrządy albo pomimo że nie nadają się one do spełnienia swego przeznaczenia, 6) do korzystania z pojazdu samochodowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem, podlega karze grzywny. § 2. Tej samej karze za czyny określone w § 1 pkt 1, 3-6 oraz za nieumyślne dopuszczenie do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej przez osobę niemającą wymaganych uprawnień podlega dyspozytor pojazdu lub osoba, do której obowiązków należą jego czynności, a jeżeli takiej osoby nie wyznaczono – kierownik jednostki dysponującej pojazdem. § 3.Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie.
[3] Art. 97 [Inne naruszenia] Uczestnik ruchu lub inna osoba znajdująca się na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, a także właściciel lub posiadacz pojazdu, który wykracza przeciwko innym przepisom ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.) lub przepisom wydanym na jej podstawie, podlega karze grzywny do 3 000 złotych albo karze nagany.
