Najnowsze informacje
Strona główna / Aktualności / Przymus a prawa zatrzymanego

Przymus a prawa zatrzymanego

Na tle badanych w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich spraw ujawnił się problem dotyczący możliwości wyegzekwowania od oskarżonego obowiązku poddania się badaniom poprzez zastosowanie wobec niego środków przymusu bezpośredniego.

W myśl art. 74 § 1 k. p. k. oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności ani obowiązku dostarczenia dowodów na swoją niekorzyść. Z art. 74 § 2 k. p. k. wynika jednak, że oskarżony jest obowiązany poddać się : 1) oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności ciała; wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski, fotografować go oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom, 2) badaniom psychologicznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin z organizmu; 3) pobraniu przez funkcjonariusza policji wymazu ze śluzówki policzków, jeżeli jest to nieodzowne i nie zachodzi obawa, że zagrażałoby to zdrowiu oskarżonego albo innych osób.
Powołane powyżej przepisy – zauważa RPO- art. 74 § 2 i 3 k. p. k. określają obowiązki oskarżonego i podejrzanego. Nie określają one natomiast, czy w przypadku uchylania się oskarżonego (podejrzanego) od realizacji tych obowiązków jest możliwe zastosowanie wobec niego środków przymusu bezpośredniego. W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich – § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, regulujący stosowanie środków przymusu wobec osób zatrzymancyh, został wydany z przekroczeniem upoważnienia ustawowego zawartego w art. 74 § 4 k. p. k.
Krytykowany § 5 rozporządzenia nie ma w związku z tym wykonawczego charakteru, lecz wprowadza własne, nieznane w tym zakresie ustawie rozwiązania. W rezultacie jest on również niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP, który przewiduje, iż rozporządzenia są wydawane w celu wykonania ustawy. Jednakże najistotniejsze zagadnienie, które pojawia się na tym tle, wcale nie dotyczy relacji zachodzących pomiędzy ustawą a rozporządzeniem. Wiąże się ono przede wszystkim ze sferą podstawowych praw i wolności osobistych.
W myśl art. 41 ust. 1 Konstytucji RP każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonym w ustawie. Zastosowanie środków przymusu bezpośredniego stanowi niewątpliwie wkroczenie w sferę nietykalności osobistej i wolności osobistej. RPO poprosił ministra sprawiedliwości o zajęcie stanowiska w tej sprawie, a w przypadku potwierdzenia zastrzeżeń RPO, podjęcia działań w celu dostosowania tego stanu do standardów konstytucyjnych.

Sprawdź także

Nowy Prokurator Krajowy

Premier powołał nowego prokuratora krajowego, pana Dariusza Korneluka w związku z tym, że tym, że …