PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Rosja złamała artykuł 3. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka podczas śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej, który zakazuje nieludzkiego i poniżającego traktowania – orzekł Trybunał. Chodzi o utajnienie dokumentów ze śledztwa, niewskazanie miejsca pochówki zamordowanych oficerów i negowanie zbrodni katyńskiej jako ustalonego faktu historycznego. Jednocześnie Trybunał uznał, że nie może ocenić, czy Rosja złamała artykuł 2. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka podczas śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej. Sędziowie wyjaśnili, że nie mogą tego stwierdzić, bo Rosja nie współpracowała z Trybunałem i nie przysłała wymaganych dokumentów.
W pozwie do Trybunału krewni powoływali się na artykuł 2, domagając się od Rosji wszczęcia skutecznego postępowania wyjaśniającego w sprawie zbrodni katyńskiej, które zostało zamknięte w 2004 roku. Zarzuty krewnych ofiar zbrodni katyńskiej dotyczą postępowania władz Rosji w związku z śledztwem katyńskim, które było prowadzone przez rosyjską prokuraturę wojskową po przyjęciu przez Rosję Europejskiej Konwencji Praw Człowieka 5 maja 1998 r. Wśród najważniejszych zarzutów rodzin katyńskich, wspieranych przez polski rząd, jest to, że Rosja nie przeprowadziła skutecznego śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej. Skarżącym chodzi o to, że władze Rosji nie dokonały należytej kwalifikacji prawnej tej zbrodni, nie ustaliły jej sprawców i nie wyciągnęły wobec nich konsekwencji. Rosyjskie śledztwo w sprawie Katynia prowadziła w latach 1990-2004. Główna Prokuratura Wojskowa i umorzyła je z powodu śmierci winnych, utajniając większość akt śledztwa, a także postanowienie o jego umorzeniu wraz z uzasadnieniem. W ocenie rosyjskiej prokuratur y zbrodnia katyńska nie była zbrodnią prawa międzynarodowego i uległa przedawnieniu.
Władze Rosji przyjmując Europejską Konwencję Praw Człowieka w maju 1998 r., zobowiązały się do przeprowadzania skutecznych postępowań wyjaśniających w przypadku, gdy doszło do zabójstw na terenie ich kraju lub – co dotyczy zabójstw popełnionych przed 5 maja 1998 r. – miały one miejsce w granicach ZSRR, którego prawnym następcą jest obecna Rosja. Pojęcie „skutecznego postępowania wyjaśniającego” można określić na podstawie już ugruntowanego orzecznictwa Trybunału. Chodzi tu m.in. o wyjaśnienie okoliczności morderstwa, a następnie ustalenie sprawców i adekwatne wyciągnięcie wobec nich prawnych konsekwencji.
Na ubiegłorocznej rozprawie ws. skarg katyńskich Rosja broniła się utrzymując, że Trybunał nie ma jurysdykcji czasowej w związku z tym, że śledztwo rosyjskiej prokuratury ws. Katynia było prowadzone od 1990 r., czyli na osiem lat przed przyjęciem przez Rosję Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Rosjanie przypomnieli także, że „tragedia katyńska” wydarzyła się ponad 70 lat temu. W związku z tym Rosja nie ma obowiązku jej wyjaśniania, bo w 1940 r. nie było jeszcze Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a to na jej podstawie wydaje wyroki Trybunał w Strasburgu. W postępowaniu przed strasburskim Trybunałem Rosjanie negowali także fakt popełnionego przez NKWD w 1940 r. mordu.
W piśmie do strasburskich sędziów z października 2010 r. stwierdzili, że nie mają obowiązku wyjaśniać losu polskich obywateli, którzy – jak to określono – zaginęli w wyniku „wydarzeń katyńskich”.
Źródło: Gazeta Wyborcza, Wirtualna Polska