Najnowsze informacje
Strona główna / Korporacje prawnicze i trybunały / RP grzęźnie w bagnie bezprawia

RP grzęźnie w bagnie bezprawia

?Dwa lata, jakie minęły od listopada 2015 r., przyniosły najwięcej wyzwań i zagrożeń dla praw i wolności człowieka w całym okresie po 1989 roku? ? czytamy w wydanym dziś stanowisku Komitetu Helsińskiego w Polsce. W swoim stanowisku członkowie Komitetu wskazują, że od końca 2015 r. nastąpił szereg wydarzeń, które wymagały zintensyfikowania wysiłkóww zakresie monitorowania przestrzegania praw człowieka. Wśród tych wydarzeń są przede wszystkim narastający kryzys konstytucyjny, zmiany ustawodawcze prowadzące do wyłączenia efektywnej kontroli konstytucyjności i ograniczenie gwarancyjnej roli sądownictwa w podziale władz. Stanowiska Komitetu Helsińskiego w Polsce Komitet Helsiński w Polsce od 1983 roku monitoruje naruszanie praw i podstawowych wolności, bada zgodność ustawodawstwa polskiego ze zobowiązaniami międzynarodowymi. Od roku 1990 Komitet współtowarzyszy w swojej misji Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. W ciągu ostatnich dwóch lat wspólnie z Helsińską Fundacją Praw Człowieka Komitet dziesiątki razy zabierał głos w kwestiach dotyczących ochrony praworządności i praw człowieka w Polsce. ?Wypowiadaliśmy się przeciw supremacji siły nad prawem i zerwaniu z koncepcją Konstytucji jako aktu adresowanego nie tylko do obywateli ale do każdego znajdującego się pod władztwem państwa polskiego; aktu wymagającego rzetelnej współpracy trzech władz? ? czytamy w stanowisku Komitetu. Komitet Helsiński w Polsce wypowiadał się także przeciwko m.in. zmianom w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym, zmianom w prawie o zgromadzeniach, nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych, czy nowelizacji ustaw o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa. Regres demokratycznych i wolnościowych standardów praw człowieka W wydanym dziś stanowisku członkowie Komitetu Helsińskiego w Polsce wskazują, że wprowadzone zmiany ustawodawcze stanowiły ?systematyczną budowę ?ciągu technologicznego?, polegającego na szeroko zakrojonych zmianach ustawodawstwa ograniczającego sferę wolności jednostki i jednoczesne przygotowywanie gruntu do zwiększenia arbitralnego, nieprzejrzystego i nieobjętego efektywną kontrolą sądową działania władzy wykonawczej?. Ten negatywny trend objawił się przez m.in. zmiany w prawie wyłączające efektywną kontrolę konstytucyjności w dotychczasowej postaci realizowaną przez Trybunał Konstytucyjny; praktyczne zakwestionowanie zasady społeczeństwa otwartego dla wszystkich, co zaowocowało zmianą polityki wobec mniejszościowych grup społecznych; zmiana pozycji sądownictwa w podziale władz i ograniczenie przez to jego gwarancyjnej roli, jak również likwidację mediów publicznych czy korpusu służby cywilnej, a także podporządkowanie ustawodawcy i rządu władzy centralnego ośrodka dyspozycji politycznej. ?Będziemy monitorować, oceniać i upubliczniać zachodzące zmiany i procesy destrukcji mając świadomość, że działamy w warunkach regresu demokratycznych i wolnościowych standardów praw człowieka i odejścia od konstytucyjnych zasad państwa prawa? ? napisali członkowie Komitetu Helsińskiego w Polsce. Stanowisko Komitetu Helsińskiego w Polsce dostępne jest na jej stronie.
Mniejszości narodowe i etniczne wzywają władze do przeciwdziałania ksenofobii
Przedstawiciele organizacji mniejszości narodowych i etnicznych wezwali polskie władze do zahamowania narastającej ksenofobii i agresji na tle narodowym, rasowym i religijnym. ?Z kraju szczycącego się długą i chlubną tradycją wolności i tolerancji stajemy się państwem, które w oczach świata i swoich obywateli innej niż polska narodowości zaczyna uchodzić za coraz bardziej ksenofobiczne? ? napisali reprezentanci mniejszości w swoim oświadczeniu. Od kilku lat rośnie liczba przestępstw motywowanych nienawiścią. Widać to choćby w ostatnim raporcie Prokuratury Krajowej za 1. połowę 2017 roku, gdzie odnotowano wzrost liczby przestępstw popełnianych z użyciem przemocy, a jako podłoże agresji najczęściej wskazywano nastawienie antymuzułmańskie, antyukraińskie oraz antysemickie. W apelu organizacji mniejszości także zwrócono uwagę na liczne i głośne przejawy antysemityzmu, jakie pojawiły się przy okazji nowelizacji ustawy o IPN. ?Głosy te brzmią szczególnie złowieszczo w przededniu 50. rocznicy Marca ?68 ? jednej z najczarniejszych kart ze współczesnych dziejów Polski […]? ? czytamy w liście. Apel organizacji mniejszości narodowych i etnicznych dostępny jest na stronie HFPC.
***
Kryzysu praworządności w Polsce
Trwający od 2015 r. kryzys praworządności w Polsce osłabia nie tylko funkcjonowanie krajowego systemu ochrony praw człowieka, ale w konsekwencji prowadzi także do podważenia pozycji Polski na arenie międzynarodowej ? to jeden z głównych wniosków debaty z udziałem przedstawicieli Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zorganizowanej w German Marshall Fund w Waszyngtonie. Debata w German Marshall Fund była jednym z punktów wizyty przedstawicieli Okręgowej Rady Adwokackiej i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka realizowanej na zaproszenie American Bar Association i Human Rights First.
W trakcie wizyty polscy prawnicy spotkali się z m.in. przedstawicielami Senatu i Izby Reprezentantów, Departamentu Stanu oraz amerykańskimi organizacjami pozarządowymi. Zagrożenia dla praworządności
Jednym z głównych tematów rozmów były kwestie dotyczące trwającego w Polsce od końca 2015 r. kryzysu praworządności. ?Przyjmowanie kolejnych ustaw dotyczących funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego oraz dopuszczenie do orzekania trzech osób, które zostały wybrane na stanowisko sędziego TK bez ważnej podstawy prawnej poważnie naruszyło niezależność i negatywnie wpłynęło na efektywność Trybunału Konstytucyjnego, a co za tym idzie funkcjonowania całego systemu kontroli konstytucyjnej? ? mówi adw. Mikołaj Pietrzak, dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. Zdaniem ekspertów trwający kryzysy praworządności pogłębił się wraz z przyjęciem ustaw dotyczących funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Prawnicy zwracają uwagę na m.in. nowelizację ustawy o ustroju sądów powszechnych, która umożliwiła ministrowi sprawiedliwości odwołanie prezesów i wiceprezesów sądów oraz nowelizację ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, która zmienia tryb wyboru członków Rady i w konsekwencji zwiększa polityczny nadzór nad wyborem nowych sędziów.
?Rozszerzenie politycznego wpływu na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości może prowadzić do naruszenia prawa do rzetelnego procesu, a co za tym idzie do osłabienia całego systemu ochrony praw człowieka? ? mówi Maciej Nowicki, wiceprezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. ?Podejmując działania, które zagrażają niezależności wymiaru sprawiedliwości i są sprzeczne z Konstytucją i gwarantowaną w niej zasadą trójpodziału władz, Polska zaprzepaszcza swój dorobek lidera demokratycznych przemian w Europie? ? dodaje Maciej Nowicki.
Obniżenie standardów ochrony praw człowieka
W trakcie rozmów eksperci zwracali uwagę również na inne zagrożenia dla ochrony praw człowieka w tym m.in. wolności zgromadzeń, prawa do prywatności, swobody działalności organizacji pozarządowych i wolności słowa. W związku z tym ostatnim zagadnieniem szczególną uwagę zwracano na przyjętą niedawno nowelizację ustawy o IPN. Jak wskazywała w swojej opinii Helsińska Fundacja Praw Człowieka, nowe przepisy wprowadzające odpowiedzialność karną za przypisywanie Polsce i Polakom wbrew faktom odpowiedzialności za zbrodnie nazistowskie lub inne zbrodnie przeciwko ludzkości oraz odpowiedzialność cywilną za naruszenie dobrego imienia RP mogą doprowadzić do nieuzasadnionej ingerencji w swobodę wypowiedzi (opinia HFPC dostępna jest tutaj).
Reakcja społeczności międzynarodowej
Od 2015 r. na trwający w Polsce kryzys praworządności zareagowały wszystkie niezależne międzynarodowe instytucje zajmujące się ochroną praw człowieka, w tym m.in. Komitet Praw Człowieka ONZ, Komisja Wenecka, Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, Komisarz Praw Człowieka Rady Europy, a także Komisja Europejska. Na temat sytuacji w Polsce wypowiadali się także przedstawiciele administracji USA. ?Niestety, żadna z rekomendacji przedstawionych przez międzynarodowe instytucje, w tym zwłaszcza przez Komisję Europejską nie została wdrożona? ? mówi Małgorzata Szuleka, prawniczka HFPC. Zdaniem prawników, skutki wprowadzonych w ostatnich dwóch latach zmian w funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego czy wymiaru sprawiedliwości będą widoczne nie tylko w kraju, ale również mogą doprowadzić do osłabienia współpracy Polski z zagranicznymi partnerami w ramach wspólnoty państw demokratycznych.
Informacja o zagrożeniach dla praworządności w Polsce przygotowana przez HFPC i ORA w Warszawie dostępna jest na stronie HFPC.

Sprawdź także

Apel do sumień prokuratorów

List otwarty Prokuratora Krajowego Dariusza Korneluka do Prokuratorów, Asesorów, Asystentów, Urzędników i Pracowników Prokuratury W …