Najnowsze informacje
Strona główna / Relacje z sądów - aktualności / RPO broni Puszczy Białowieskiej

RPO broni Puszczy Białowieskiej

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie decyzję Ministra Środowiska umożliwiającą zwiększenie wycinki na terenie Puszczy Białowieskiej W ocenie Rzecznika przed wydaniem zaskarżonej decyzji Minister Środowiska nie rozważył w sposób należyty wszystkich pojawiających wątpliwości związanych planami
zwiększenia wycinki. – Środowisko naturalne jest wspólnym dobrem całego społeczeństwa. Przepisy prawa gwarantują mu wpływ na wydawanie decyzji mogących negatywnie oddziaływać na otaczającą nas przyrodę. Dlatego Minister Środowiska rozstrzygając o możliwości zwiększenia wycinki na terenie Puszczy Białowieskiej powinien był przekonać społeczeństwo o zasadności tych działań ? stwierdza Rzecznik Praw Obywatelskich w skardze do WSA z 22 września 2016 r. Z tego względu decyzja Ministra Środowiska powinna zostać, w ocenie Rzecznika, uchylona.
W ponownie przeprowadzonym postępowaniu, Minister powinien natomiast w sposób kompleksowy odnieść się do wszystkich wątpliwości związanych ze sprawą, a jeżeli uzna, że wątpliwości te nie są zasadne, powinien szczegółowo uzasadnić tego powody. – Przedmiotem analizy Rzecznika w niniejszej sprawie był sposób procedowania przez Ministra Środowiska nad wnioskiem Lasów Państwowych o wydanie decyzji w przedmiocie zatwierdzenia aneksu do planu urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Białowieża.
„Całokształt prowadzonego przez Ministra Środowiska procesu administracyjnego, w szczególności zaś pośpiech, w jakim doszło do wydania decyzji z 25 marca 2016 r. doprowadziły Rzecznika do przekonania o uchybieniu przez organ wynikającym z powszechnie obowiązującego prawa wolnościom i prawom jednostki” ? stwierdza rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar. – Nie ulega wątpliwości, że Ustrojodawca przywiązuje wielką wagę do kwestii ochrony środowiska. Świadczy o tym już art. 5 Konstytucji RP. Wśród wymienionych w nim funkcji państwa, jako jedno z jego zadań określa on zapewnienie ochrony środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Choć nie ma ona znaczenia stricte prawnego, to we właściwym zrozumieniu aksjologicznych podstaw uczynienia w Konstytucji RP ochrony środowiska jednym z naczelnych zadań państwa pomocna jest nauka Kościoła Katolickiego.
Zwrócić w szczególności trzeba uwagę na encyklikę Laudato si, w której papież Franciszek wskazał m.in., że ?z faktu bycia stworzonymi na Boży obraz i nakazu czynienia sobie ziemi poddaną nie można wywnioskować absolutnego panowania nad innymi stworzeniami. Ważne jest odczytywanie tekstów biblijnych w ich kontekście, we właściwej hermeneutyce, i przypominanie, że zachęcają nas one do >>uprawiania i doglądania<< ogrodu świata (por. Rdz 2, 15). Podczas gdy >>uprawianie<< oznacza oranie i kultywowanie, to >>doglądanie<< oznacza chronienie, strzeżenie, zachowanie, bronienie, czuwanie.
Pociąga to za sobą relację odpowiedzialnej wzajemności między człowiekiem a naturą. Każda wspólnota może wziąć z dóbr ziemi to, czego potrzebuje dla przeżycia, ale ma również obowiązek chronienia jej i zapewnienia, by nadal była ona płodna dla przyszłych pokoleń?. Wracając do normy programowej zawartej w art. 5 Konstytucji RP Rzecznik przypomina, że znajduje ona odzwierciedlenie w szeregu obowiązków nałożonych w dalszych przepisach Konstytucji zarówno na władze publiczne, jak też na wszystkie inne podmioty podlegające władzy Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 68 ust. 4 Konstytucji, jednym z zadań władz publicznych jest ?zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska?. Artykuł 74 zobowiązuje władze publiczne do prowadzenia polityki zapewniającej ?bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom? (ust. 1), czyniąc samą ochronę środowiska istotnym obowiązkiem tych władz (ust. 2). Z kolei w art. 86 Konstytucja obliguje każdego do dbałości o stan środowiska.
W oparciu o te akty prawne, społeczeństwo ? także za pośrednictwem organizacji ekologicznych ? uprawnione jest do aktywnego, nie jedynie biernego uczestniczenia w procesach mających wpływ na środowisko naturalne. W sprawach związanych z inwestycjami mającymi znaczenie dla środowiska, niezbędne jest umożliwienie realizacji wspomnianych uprawnień (w oparciu o odpowiednie przepisy prawa), i obowiązek ten spada na organ rozpatrujący daną sprawę. Jedyną możliwością wyeliminowania stwierdzonego przez Rzecznika naruszenia wolności i praw jest bowiem uchylenie decyzji Ministra Środowiska z 25 marca 2016 r. i ponowne przeprowadzenie przez ten organ postępowania w przedmiocie zatwierdzenia aneksu do planu urządzenia lasu dla Nadleśnictwa Białowieża ? tym razem jednak z zachowaniem wszelkich wymogów wynikających z powszechnie obowiązującego prawa, w tym w szczególności, w sposób umożliwiający społeczeństwu uczestnictwo w postępowaniu.
Rzecznik wystąpił w tej sprawie, gdyż stosownie do art. 208 ust. 1 Konstytucji RP, jego rolą jest stanie na straży wynikających z Konstytucji RP oraz innych aktów normatywnych wolności i praw. Powziąwszy informację o potencjalnym naruszeniu tych wolności i praw, Rzecznik może, stosując oddane mu w ustawie o Rzeczniku Praw Obywatelskich narzędzia, zbadać sprawę. Po jej analizie zaś, w razie dopatrzenia się po stronie organu władzy publicznej naruszenia wartości, których ochrona jest jego zadaniem, Rzecznik stosuje przewidziane prawem środki, w tym środki procesowe, w celu wyeliminowania dostrzeżonych uchybień. Sprawa ma również wymiar ciekawy prawniczo. Sąd rozpoznający skargę Rzecznika będzie bowiem musiał rozstrzygnąć – wywołujące rozbieżności w orzecznictwie – zagadnienie charakteru prawnego rozstrzygnięcia Ministra Środowiska w sprawie zatwierdzenia planu urządzenia lasu.

Sprawdź także

Sędziowie pozwali S. Piotrowicza

Pierwsza prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Gersdorf i sędzia Krzysztof Rączka złożyli pozew przeciwko posłowi Prawa …