PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Helsińska Fundacja Praw Człowieka wysłała list do Zgromadzenia Parlamentarnego, Komitetu Ministrów oraz Sekretarz Generalnej Rady Europy, zwracając uwagę na problem niewykonywania przez Rzeczpospolitą Polską wyroków i środków tymczasowych orzeczonych przez ETPC w sprawach z zakresu praworządności.
W ostatnich latach ETPC wydał kilka wyroków dotyczących standardu sądu ustanowionego ustawą (art. 6 EKPC) w kontekście powołań sędziów Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa funkcjonującej od 2018 r., tj. Reczkowicz przeciwko Polsce, Broda i Bojara przeciwko Polsce oraz Advance Pharma sp. z o.o. przeciwko Polsce. Sam fakt skrócenia kadencji KRS został uznany za naruszający art. 6 EKPC w sprawie Grzęda przeciwko Polsce. Ponadto w sprawach Juszczyszyn przeciwko Polsce oraz Żurek przeciwko Polsce stwierdzono naruszenia Konwencji ze względu na sankcjonowanie krytyki sędziów przeciwko reformie wymiaru sprawiedliwości. W sprawie Xero Flor w Polsce sp. z o.o. przeciwko Polsce potwierdzono naruszenie art. 6 EKPC w kontekście powołania sędziów TK na miejsca już obsadzone.
W ocenie HFPC żaden z powyższych wyroków nie został prawidłowo wykonany, czego dowodzi wzrastająca liczba spraw zawisłych przed ETPC dotyczących kryzysu praworządności w Polsce. W praktyce po wydaniu orzeczenia przez ETPC Trybunał Konstytucyjny – na wniosek Prokuratora Generalnego – orzekał o niezgodności Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z Konstytucją RP w zakresie, w jakim dane orzeczenie zostało wydane (w szczególności w sprawach o sygnaturach K 6/21 i K 7/21).
Ponadto w ostatnim czasie Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł środek tymczasowy w postaci zakazu przenoszenia sędzi Ewy Leszczyńskiej-Furtak, Ewy Gregajtys i Marzanny Piekarskiej-Drążek z wydziału karnego do wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie. Piotr Schab, prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie, odmówił wykonania tego środka tymczasowego, powołując się na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Następnie rząd poinformował Trybunał, że odmawia wykonania środka tymczasowego.
Zdaniem HFPC powyższe okoliczności wprost świadczą o braku wykonywania przez Polskę wyroków i środków tymczasowych orzeczonych przez ETPC. W ocenie Fundacji, takie działania prowadzą nie tylko do osłabienia krajowych mechanizmów ochrony wolności i praw jednostki zagwarantowanych w EKPC, ale w dłuższej perspektywie mogą także wpłynąć na efektywność prac ETPC. Już obecnie przed Trybunałem toczy się ponad 300 postępowań dotyczących kryzysu w polskim sądownictwie, a liczba ta z pewnością będzie rosnąć zważywszy na to, że obecnie jest już ponad 2500 wadliwie powołanych sędziów, których decyzje, przynajmniej w niektórych sprawach, mogą być podważane pod kątem zgodności z wymogami wynikającymi z art. 6 EKPC. W konsekwencji, zdaniem HFPC, zasadne jest podjęcie przez organy Rady Europy odpowiednich działań w tej sprawie.
