Najnowsze informacje

Samorządy poza PŁ i KPO

Stanowisko Zespołu Ekspertów Samorządowych Fundacji im. Stefana Batorego w sprawie odwrotu od samorządności w projektach Polskiego Ładu i Krajowego Planu Odbudowy

Z niepokojem obserwujemy pomysły i działania rządu związane z projektem Krajowego Planu Odbudowy i ogłoszonym niedawno programem Polski Ład. Jesteśmy przekonani, że są one zagrożeniem dla polskich samorządów, a skala proponowanych zmian oznacza, że wkrótce możemy być świadkami zmiany ustrojowej.

Nie angażując się w tym miejscu w merytoryczną dyskusję o zasadności proponowanych zmian w systemie podatkowym, o ich potencjalnym wpływie na różne grupy społeczne i na redystrybucję dochodów w Polsce, zwracamy uwagę, że przedstawione ostatnio projekty strategii rządu przewidują bezprecedensowe ograniczenie dochodów podatkowych samorządów i zastępowanie ich subwencjami oraz dotacjami z rządowych funduszy. W praktyce oznacza to postępujące uzależnienie samorządów różnych szczebli od decyzji administracji rządowej. Podważa to również konstytucyjną zasadę pomocniczości, której nie da się realizować w warunkach rosnącej nieufności rządu do demokratycznie wybieranych władz samorządowych, a także w sytuacji kolejnych ograniczeń samodzielności finansowej, uzasadnianych reformami systemu podatkowego.

W dokumentach rządowych nie znajdujemy wsparcia dla uspokajających zapewnień o tym, że uszczuplenie dochodów jednostek samorządu terytorialnego zostanie zrekompensowane subwencjami. Przede wszystkim, nie zostały przeanalizowane nieuchronne nierówności w obciążeniu różnych gmin konsekwencjami nowych rozwiązań podatkowych. Nie zostały przedstawione szczegółowe wyliczenia wysokości rekompensat, nie wskazano źródeł ich finansowania ani proponowanych zasad podziału. W zamian zgłasza się pomysł stworzenia coraz większej liczby rządowych funduszy, które miałyby odpowiadać za część transferów publicznych środków do samorządów. Rządowe strategie pod pozorem reform uderzają w istotę samorządności i w wielu dziedzinach dążą do zastąpienia samorządowego modelu dostarczania usług publicznych, inwestycji i prowadzenia polityki rozwoju modelem scentralizowanym, opartym na rządowych lub resortowych funduszach i agencjach, rozdzielających środki publiczne. O tym, że może to przebiegać w nieprzejrzysty sposób, świadczą ostatnio dyskutowane przykłady Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych czy Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg. Polskę samorządów próbuje się w ten sposób zastąpić Polską rządowych funduszy, które stają się domyślną odpowiedzią rządu na wiele problemów i wyzwań.

Stoimy na stanowisku, że wszystkie ustawy i rozporządzenia wdrażające i precyzujące Krajowy Plan Odbudowy oraz Polski Ład powinny być szeroko skonsultowane z samorządami, zwłaszcza w zakresie polityki zdrowotnej, mieszkaniowej, zagospodarowania przestrzennego czy infrastrukturalnej. Krajowy Plan Odbudowy i Polski Ład powinny być także szczegółowo ocenione pod kątem wpływu na ustrój samorządowy. Samorządy powinny mieć udział w planowaniu i wdrażaniu tych programów. Komitet monitorujący powinien zapewniać właściwą reprezentację samorządów i być wyposażony w realne – a nie tylko symboliczne – kompetencje.
Więcej na fundacjabatorego.pl

Sprawdź także

Apel do sumień prokuratorów

List otwarty Prokuratora Krajowego Dariusza Korneluka do Prokuratorów, Asesorów, Asystentów, Urzędników i Pracowników Prokuratury W …