PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał wyrok pilotażowy w połączonych sprawach Rutkowski i inni przeciwko Polsce. Trybunał uznał, że przewlekłość postępowania oraz sprzeczne z standardami konwencyjnymi funkcjonowanie skargi na przewlekłość postępowania to w Polsce problem systemowy. Sprawy, w których zapadł wyrok,
to wierzchołek góry lodowej. Na rozpoznanie czeka w Trybunale prawie 600 podobnych spraw z Polski. Trybunał rozpoznawał trzy sprawy, w których postępowania trwały kolejno 8, 11 i 14 lat. Dwóm skarżącym sądy nie przyznały żadnej kompensacji za przewlekłe postępowanie, a trzeciemu skarżącemu, panu Rutkowskiemu, sądy zasądziły 2.000 zł kompensaty za przewlekłe postępowanie. Trybunał uznał, że w wszystkich tych sprawach doszło o naruszenia prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie oraz prawa do skutecznego środka odwoławczego. ?Trybunał uznał, że te naruszenia powstały na gruncie praktyki ukształtowanej w Polsce, która jest sprzeczna z standardami wypracowanymi przez ETPC? ? mówi Irmina Pacho, prawniczka HFPC. ?W wyniku tej praktyki mamy do czynienia zarówno z przewlekłością postępowań sądowych jak i przyznawaniem za małych sum pieniężnych z tytułu przewlekłości postępowania? ? dodaje Irmina Pacho. Skargę na przewlekłość postępowania wprowadzono w 2004 r., po wyroku ETPC, w którym również wytknął Polsce problem nadmiernie długich postępowań. Ustawa o skardze została znowelizowana w 2009 r. Wtedy też wprowadzono m.in. obowiązek zasądzenia kwoty pieniężnej w sytuacji stwierdzenia przewlekłości postępowania oraz podwyższono górną granicę tej kwoty do 20.000 zł. Nierozwiązanym problemem pozostawało jednak to, w jaki sposób oceniać przewlekłość postępowania. Sądy brały pod uwagę albo całość postępowania albo jego poszczególne etapy. W końcu Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że przy badaniu przewlekłości ocenie sądowej podlega całość postępowania. ?Jednym z głównych skutków fragmentarycznego badania przez sądy toku postępowania było zasądzanie za małych kwot pieniężnych? ? mówi Irmina Pacho, prawniczka HFPC.
ETPC podkreślił, że te zbyt niskie sumy pieniężne przyznawane z tytułu przewlekłości postępowań stanowią o systemowym problemie, który nie może zostać wyeliminowany jedynie uchwałą Sądu Najwyższego. Wyrok ETPC w sprawie Rutkowski i inni przeciwko Polsce wyrok pilotażowy. To oznacza, że Trybunał zobowiązał Polskę do podjęcia dalszych działań mających na celu zagwarantowanie, iż praktyka sądów polskich będzie zgodna z Konwencją.
Trybunał wydając wyrok zakomunikował jednocześnie rządowi prawie 600 spraw dotyczących podobnych naruszeń do tych, które poruszone zostały w wyroku Rutkowski i inni przeciwko Polsce. ?Polska ma dwa lata, by zakończyć wszystkie te sprawy poprzez zapewnienie odpowiedniej kompensacji naruszenia praw skarżących? ? dodaje Irmina Pacho. W postępowaniu przed ETPC jednego ze skarżących reprezentował dr Adam Bodnar oraz Irmina Pacho, prawnicy HFPC.