PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
78 297 osób skazanych i aresztowanych przebywało w celach w Wigilę 2010 roku.
– Podstawowym problemem polskiego więziennictwa w ostatnich latach było przeludnienie zakładów karnych i aresztów śledczych ? mówi minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski. – 2010 rok okazał się w tym zakresie czasem przełomu. 21 czerwca mijającego roku po raz pierwszy od 10 lat zaludnienie jednostek penitencjarnych nie przekroczyło normatywnej pojemności i wynosiło 99,8% – oświadczył K. Kwiatkowski.
Na dzień 23 grudnia 2010 r. liczba osadzonych zakwaterowanych w oddziałach mieszkalnych zakładów karnych lub aresztów śledczych oraz w podległych im oddziałach zewnętrznych nie przekroczyła w skali kraju ogólnej pojemności tych zakładów i wynosiła 96,7%. W jednostkach penitencjarnych przebywało ogółem 78 497 osadzonych. Dla porównania w 2009 r. przebywało tam 83 791 osadzonych., w 2008 r. ? 82 882, w 2007 r. ? 87 462, a w 2006 r. ? 88 374 osadzonych.
Do zmiany tej sytuacji przyczyniły się m.in. działania podejmowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości, w tym wprowadzenie systemu nadzoru elektrycznego i działalność inwestycyjna. Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Służba Więzienna podejmowali szereg działań, których celem było zmniejszenie zaludnienia jednostek penitencjarnych.
Przede wszystkim była to budowa nowych miejsc zakwaterowania oraz pozyskiwanie na cele mieszkalne, poprzez adaptację, dodatkowych pomieszczeń wypełniających dotąd inne funkcje. Od początku 2006 roku realizując przyjęty przez rząd ?Program pozyskania 17.000 miejsc w jednostkach organizacyjnych więziennictwa w latach 2006?2009? uzyskano łącznie 13.930 nowych miejsc zakwaterowania. W 2010 r. uzyskano 1.318 nowych miejsc zakwaterowania, przy planowanych 1.275 miejscach.
Reforma więziennictwa
W 2010 r. z inicjatywy ministra sprawiedliwości rozpoczęła się pierwsza od 50 lat reforma więziennictwa. W listopada br. zakończono jej I etap polegający na wdrożeniu oddziałów penitencjarnych. Reforma objęła zakłady karne i areszty śledcze powyżej 200 osadzonych. Oddziały penitencjarne stanowią wydzieloną część zakładu karnego/aresztu śledczego dysponującą oddzielną specjalnie dobraną kadrą obsługującą poszczególne grupy osadzonych dobranych według takich kryteriów, jak stopień demoralizacji, stwarzane zagrożenie społeczne, podatność na resocjalizację. W oddziałach penitencjarnych, mniejsze, komplementarne zespoły funkcjonariuszy, bez szczebli pośrednich, mogą szybciej i skuteczniej reagować na wszystko, co dzieje się w zakresie ich działania, na każde pojawiające się zagrożenie, na wszelkie niepokojące zachowania osadzonych. Przy tym zwiększono liczbę funkcjonariuszy pracujących w bezpośrednim kontakcie z osadzonymi. Usprawniono obieg dokumentacji oraz przekazywanie informacji w ramach oddziału penitencjarnego. Wzrosła szybkość i sprawność w rozwiązywaniu bieżących problemów zarówno skazanych jak i funkcjonariuszy pełniących służbę w oddziale penitencjarnym. Zwiększyła się także odpowiedzialność personelu za podejmowane działania i ich efekty. Poprawie uległa organizacja i efektywność pracy funkcjonariuszy w zakresie realizowanych zadań.
Zapobieganie samobójstwom osadzonych w aresztach śledczych i zakładach karnych.
Celem podniesienia bezpieczeństwa i efektywnego przeciwdziałania samobójstwom w izolacji więziennej podjęto działania na płaszczyźnie organizacyjnej (działalność legislacyjna) i merytorycznej (szkolenia specjalistyczne). W znowelizowanej ustawie Kodeks karny wykonawczy z dnia 18 czerwca 2009r. (Dz.U.09.115.963 zmieniający nin. ustawę z dniem 22 października 2009r.), w art. 1 pkt 1, odnoszącym się do art. 73a kodeksu karnego wykonawczego, wprowadzono rozwiązania, które pozwalają na wykorzystywanie monitoringu kamer telewizji przemysłowej do kontroli zachowania skazanego w czasie pobytu w zakładzie karnym lub areszcie śledczym. Ponadto z dniem 22 października 2009r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2009r. w sprawie rodzaju urządzeń i środków technicznych służących do przekazywania, odtwarzania i utrwalania obrazu lub dźwięku z monitoringu w zakładach karnych. Kolejnym krokiem mającym na celu zwiększenie bezpieczeństwa osobistego szczególnej kategorii osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych, które występują jednocześnie jako ważni uczestnicy w trwających postępowaniach karnych jest projekt z dnia 25 marca 2010r. ustawy – Kodeks karny wykonawczy (projekt w trakcie prac parlamentarnych ? druk sejmowy nr 2985). Określone przez projektodawcę warunki, w jakich będą przebywać szczególnie chronieni skazani i tymczasowo aresztowani w zakładach karnych oraz aresztach śledczych, mają na celu zwiększenie ich bezpieczeństwa, poprzez m.in. ograniczenie możliwości dostępu do nich osób trzecich (współosadzeni, osoby przybywające na widzenia), a także zintensyfikowanie kontroli ich zachowania podczas pobytu w jednostce penitencjarnej (np. oddzielne spacery, kontrola przy każdym wejściu i wyjściu z oddziału mieszkalnego lub celi). W sierpniu 2010 r. weszła w życie nowa Instrukcja Dyrektora Generalnego Służby Więziennej, nr 16/2010 w sprawie zapobiegania samobójstwom osób pozbawionych wolności, która porządkuje dotychczasowe działania i wyznacza czytelne kryteria postępowania w sytuacji zagrożenia samobójstwem osadzonego. Ujednolicenie procedury postępowania z osobami zagrożonymi samobójstwem przyczyniło się do wyeliminowania wielu nieprawidłowości związanych z tworzeniem instrukcji działań profilaktycznych, zapobiegających samobójstwom w jednostkach penitencjarnych. W 2010 r.zintensyfikowano działania profilaktyczne w zakresie zapobiegania samobójstwom osadzonych. Przygotowano i zrealizowano szkolenia specjalistyczne dla wszystkich psychologów penitencjarnych, pracujących w zakładach karnych i aresztach śledczych. Zapobieganie samobójstwom jest również tematem szkoleń specjalistycznych dla wychowawców i funkcjonariuszy pionu ochronnego. W dalszym ciągu kontynuowane są szkolenia wychowawców w dziedzinie negocjacji w sytuacjach kryzysowych (w jednostkach penitencjarnych jest już przeszkolonych 230 negocjatorów). Podjęte działania przynoszą oczekiwane, pozytywne skutki.
Należy podkreślić, że od 1 stycznia 2009 r. do 28 grudnia 2009 r. w jednostkach penitencjarnych odnotowano 38 samobójstw osadzonych. Po wdrożeniu profesjonalnych procedur i programów przez Służbę Więzienną, od 1 stycznia 2010 r. do 28 grudnia 2010 r. odnotowano 31 samobójstw. 13 sierpnia 2010 r. weszła w życie nowa ustawa o Służbie Więziennej zawierająca szereg nowych rozwiązań prawnych, oraz takich które do tej pory były uregulowane w aktach wykonawczych do ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej.
Do podstawowych zmian należą: modyfikacja rozwiązań dotyczących zatrudniania pracowników cywilnych w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej, poszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego i uporządkowanie zasad ich stosowania oraz zmiana prawa użycia broni, wprowadzenie przepisów odnoszących się do zdrowia i bezpieczeństwa funkcjonariuszy w służbie, uregulowania odnoszące się do czasu służby funkcjonariuszy, wprowadzenie nowych uregulowań dotyczących przepisów dyscyplinarnych.
Działalność penitencjarna
Przykładem cennych inicjatyw były następujące przedsięwzięcia: · funkcjonariusze i więźniowie brali i aktualnie biorą udział: – w walce powodzią przy umacnianiu wałów, niesieniu pomocy poszkodowanym (1600 funkcjonariuszy, 8000 skazanych), – w pracach przy usuwaniu skutków powodzi (1000 funkcjonariuszy, 6000 skazanych), – przy pracach związanych z odśnieżaniem (ok. 2000 skazanych), – przy pracach na terenie nadleśnictw (m.in. sprzątanie lasów) w wyniku podpisanego w br. Porozumienia pomiędzy CZSW, a Lasami Państwowymi (ok. 150 skazanych zasadziło ponad 30 tys. drzew), · funkcjonariusze i pracownicy Służby Więziennej włączyli się w akcję w akcję pomocy schroniskom dla bezdomnych zwierząt. Dzięki zaangażowaniu schroniska dla zwierząt otrzymały pomoc w postaci 1471 kg oraz ponad 15 000 sztuk przedmiotów takich jak prześcieradła, materace, poduszki, naczynia, ręczniki, 80 kg karmy dla zwierząt oraz wsparcie finansowe ze zbiórek przeprowadzonych z własnej inicjatywy przez funkcjonariuszy oraz osadzonych. Wiele jednostek penitencjarnych włączyła się do pomocy bezdomnym zwierzętom poprzez zatrudnienie skazanych na ich rzecz oraz zamierza kontynuować współpracę ze schroniskami.
Na podkreślenie zasługuje ponadto wyróżnienie ppłk Lidii Olejnik, dyrektor Zakładu Karnego w Lublińcu, Nagrodą Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica oraz pozytywna opinia o przestrzeganiu praw osób przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych wystawiona polskiemu więziennictwu przez przedstawicieli Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu lub Karaniu (CPT), który w latach 1996, 2000 i 2004 i 2009 wizytował jednostki penitencjarne.
