Najnowsze informacje
Strona główna / Relacje z sądów - aktualności / Wyzwolenie zawodów prawniczych

Wyzwolenie zawodów prawniczych

Wyrok dotyczy co prawda radców prawnych, ale odnosi się do wszystkich prawników. A zatem zmiany w dostępie do zawodów adwokata, radcy prawnego i notariusza zezwalają na egzamin państwowy osoby, która nie odbyła aplikacji,a le świadczyła usługi prawne, jest zgodny z konstytucją orzekł Trybunał Konstytucyjny. Zdanie odrębne zgłosił sędzia TK Wojciech Hermeliński. Pierwsza grupa kwestionowanych przepisów dotyczyła dostępu do zawodu radcy prawnego bez składania egzaminu radcowskiego albo dopuszczenia do egzaminu radcowskiego bez odbywania aplikacji. Trybunał przypomniał, że wybór modelu naboru do zawodów prawniczych należy do ustawodawcy. Konstytucja nie przesądza bowiem trybu kształcenia teoretycznego oraz przygotowania praktycznego do wykonywania reglamentowanych zawodów prawniczych. Zgodnie z art. 17 ust. 1 konstytucji od decyzji ustawodawcy zależy nadanie danemu zawodowi prawniczemu w drodze ustawy statusu zawodu zaufania publicznego i wykreowanie samorządu tego zawodu.
Swoboda ustawodawcy w zakresie kształtowania modelów zawodów prawniczych sprawia, że kontrola przepisów dotyczących tego zagadnienia przez Trybunału Konstytucyjny może polegać na zbadaniu ich z odpowiednimi wzorcami kontroli, a nie na ocenie celowości czy słuszności wyboru danego modelu przez ustawodawcę, o ile ten model mieści się w konstytucyjnych ramach. Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodny z konstytucją przepis o dostępie do zawodu radcy prawnego bez złożenia egzaminu radcowskiego dla osób zajmujących stanowisko sędziego, prokuratora oraz wykonujących zawód adwokata albo notariusza. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego badane przepisy mieszczą się w szerokim zakresie swobody regulacyjnej wyznaczonym przez ustrojodawcę.
Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodny z konstytucją przepis o dopuszczeniu do zawodu radcy prawnego osób, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski i wykonywały inne zawody prawnicze. Zdaniem Trybunału, kwestia ustalenia długości praktyki zawodowej wymaganej do wpisu na listę radców prawnych należy do ustawodawcy. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, czas wykonywania czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej jest okresem, w którym osoba uprawniona zdobywa wymagane doświadczenie prawnicze. Czynności te muszą być wykonywane w pełnym zakresie w wymaganym okresie pracy. Czas wykonywanych czynności musi być przedstawiony w dokumentacji załączonej do wniosku o wpis na listę radców prawnych lub o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego. Dokumentacja ma umożliwić weryfikację przesłanek wpisu na listę albo dopuszczenia do egzaminu. Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy dotyczące możliwości składania egzaminu radcowskiego bez odbycia aplikacji przez osoby, które wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez radcę prawnego lub adwokata w określonym okresie są zgodne z konstytucją. Podobnie Trybunał orzekł w stosunku do przepisów dotyczących możliwości składania egzaminu radcowskiego bez odbycia aplikacji w stosunku do osób, które wykonywania czynności bezpośrednio związanych ze świadczeniem pomocy prawnej w kancelariach lub urzędach organów władzy publicznej.
Druga grupa ocenianych przez Trybunał Konstytucyjny przepisów dotyczyła udziału samorządu radców prawnych w przygotowywaniu i przeprowadzeniu egzaminu radcowskiego. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że konstytucja nie przesądza trybu kształcenia osób wykonujących reglamentowane zawody prawnicze i nie wyklucza wprowadzenia państwowych egzaminów zawodowych. Przygotowanie do wykonywania zawodu zaufania publicznego powinno odpowiadać kryteriom wysokiej jakości i wiarygodności kojarzonej z pojęciem zaufania publicznego Trybunał Konstytucyjny nie dopatrzył się w przepisach dotyczących zasad i formy egzaminu radcowskiego naruszenia konstytucji.
Trzecie zagadnienie, które było badane przez Trybunał Konstytucyjny dotyczyło uzależnienia wywołania skutków prawnych sprzeciwu Ministra Sprawiedliwości od wpisu na listę radców prawnych lub aplikantów radcowskich, a przez to uzależnienie skuteczności wpisu na listę radców prawnych lub aplikantów radcowskich, nie od doręczenia sprzeciwu, ale od jego podpisania przez Ministra. Trybunał stwierdził, że art. 312 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym przez ustawę zmieniająca z 20 lutego 2009 r., trzeba interpretować w ten sposób, aby modyfikacji uległa procedura wyrażania sprzeciwu od wpisu, gdyż wskazany w badanym przepisie termin 30 dni odnosi się wyłącznie do podjęcia decyzji o wyrażeniu sprzeciwu (podpisie sprzeciwu). Zmiana ta może doprowadzić do wydłużenia procedury wpisu, gdyż wspomniany termin nie obejmuje czasu jego doręczenia izbie radców prawnych lub zainteresowanemu. Trybunał przypomniał, że dopiero złożenie ślubowania, które następuje po wpisie, upoważnia radcę prawnego do wykonywania zawodu. Wcześniej nie można wykonywać zawodu radcy prawnego.
Ostatnia kwestia, która została przeanalizowana przez Trybunał Konstytucyjny w niniejszej sprawie dotyczyła przepisu przejściowego wynikającego z art. 16 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 3 ustawy zmieniającej ustawę o radcach prawnych z 20 lutego 2009 r. W odniesieniu do tej normy Trybunał stwierdził, że procedura egzaminacyjna kończy się złożeniem egzaminu z pozytywnym lub negatywnym wynikiem. Nie należy już do niej złożenie egzaminu poprawkowego. Nie narusza zatem zasady poprawnej legislacji i ochrony interesów w toku poddanie procedury egzaminacyjnej działaniu prawa dawnego, a procedury poprawkowej prawu nowemu. Ustawodawca ma swobodę regulacyjną w kształtowaniu zagadnień intertemporalnych.
Rozprawie przewodniczył prezes TK Andrzej Rzepliński, sprawozdawcą był sędzia TK Mirosław Granat. Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw

Sprawdź także

Sędziowie pozwali S. Piotrowicza

Pierwsza prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Gersdorf i sędzia Krzysztof Rączka złożyli pozew przeciwko posłowi Prawa …