Prawie każdy wyjeżdżając w różne zakątki świata, przywozi dla siebie bądź dla bliskich pamiątki. Nie każdy jednak wie, że kupując pamiątki oferowane w różnych zakątkach świata, może przyczynić siędo wyginięcia rzadkich i chronionych gatunków zwierząt i roślin, z których kupowane pamiątki są wykonane.
Pełna lista gatunków zwierząt i roślin objętych ochroną znajduje się w zał. do Rozporządzenia Rady Ministrów (WE) nr 338/97 z dnia 9 grudnia 1996 r. z późn. zm. Przywóz z krajów trzecich na teren Unii Europejskiej jak i wywóz z Unii Europejskiej okazów roślin i zwierząt będących lub pochodzących z gatunków zagrożonych wyginięciem (wymienionych w postanowieniach Konwencji Waszyngtońskiej – CITES), możliwy jest na podstawie wydanych wcześniej odpowiednich zezwoleń i świadectw CITES.
Dokumenty (zezwolenia i świadectwa CITES, potwierdzające legalność pochodzenia przewożonych przez granicę państwa roślin i zwierząt należących do gatunków chronionych ze względu na zagrożenie wyginięciem, a także ich rozpoznawalnych części i produktów pochodnych), wydawane są przez właściwe organy administracyjne państw, z których okazy są wywożone lub przywożone. W Polsce jest to Ministerstwo Środowiska (Departament Ochrony Przyrody).
Nie należy nabywać i przewozić przez granicę m. in.:
• kawioru,
• skór lub wyrobów ze skór dzikich kotów, niedźwiedzi, wilków,
• wypchanych ptaków drapieżnych,
• wyrobów wykonanych ze skór węży, krokodyli
lub waranów,
• naturalnych medykamentów i produktów leczniczych (maści, balsamów, itp.) zawierających
pochodne z niedźwiedzi, pijawek lekarskich i innych zwierząt,
• koralowców, muszli, wszelkich pamiątek turystycznych, takich jak np. nalewki na kobrach lub innych
wężach.
Nie jest wymagane przedłożenie organom celnym zezwolenia na przewóz osobisty przez granicę:
• kawioru z gatunków ryb jesiotrowatych – do 125 g na osobę (tylko obanderolowany pojemnik),
• pałeczek deszczowych z gatunku Cactaceae spp. – do 3 sztuk na osobę,
• martwych przetworzonych okazów Crocodylia spp.- zał. B (za wyjątkiem mięsa i trofeów myśliwskich) – do 4 sztuk na osobę,
• muszli Strombus gigas – do 3 sztuk na osobę,
• pławikoników Hippocampus spp. – do 4 martwych
okazów na osobę,
• muszli przydaczni (Tridacnidae spp.) – do 3
okazów na osobę, łącznie nie więcej niż 3 kg
(okazem jest jedna nieuszkodzona muszla
lub dwie pasujące połówki).
Zwolnienie powyższe nie dotyczy przesyłek pocztowych i kurierskich
Rejony (kraje) z których wg analizy ryzyka służb celnych istnieje duże prawdopodobieństwo przywozu okazów CITES:
USA, KANADA – produkty ze skór krokodyli, żywe gady, produkty ze ssaków morskich (walenie, morsy),
pióra dzikich ptaków, muszle przydaczni, wyroby
z niedźwiedzi;
Ameryka Południowa – głównie MEKSYK, ARGENTYNA – papugi, dzikie ptaki, produkty ze skór
krokodyli, produkty z żółwi morskich, pająki ptaszniki, kaktusy, drewno tropikalne i wyroby;
KARAIBY, KUBA – produkty z żółwi morskich, koralowce, muszle przydaczni i ślimaków (łac. Strombus
gigas) – skrzydelnik olbrzymi;
Azja – głównie CHINY, INDONEZJA, FILIPINY, MALEZJA, WIETNAM, TAJLANDIA, INDIE – wyroby
z kości słoniowej, wyroby z żółwi morskich, muszle przydaczni, skóry i wyroby z krokodyli i węży, koralowce, motyle, żywe i spreparowane ptaki, storczyki
(Tajlandia), produkty tradycyjnej medycyny chińskiej, kość hipopotamów, wyroby z wełny antylopy tybetańskiej, drewno tropikalne i wyroby
ROSJA – kawior (bez zezwoleń do 125 g), skóry z wilków, rysi, niedźwiedzi, żywe zwierzęta – węże,
żółwie, jaszczurki, papugi;
Afryka – cały kontynent – kość słoniowa i wyroby,
wyroby ze skór krokodyli i węży dusicieli, rogi nosorożców i wyroby, sukulenty, koralowce, muszle przydaczni, wyroby z żółwi morskich, żywe gady, skór zebr, dzikich kotów, antylop;
AUSTRALIA – muszle przydaczni i ślimaków, dzikie ptaki, koralowce;
GRENLANDIA – pamiątki z wielorybów, żywe i spreparowane orły morskie, białozory, skóry i wyroby
z niedźwiedzi polarnych, zęby narwali.
Osoba za nieprzestrzeganie warunków związanych z międzynarodowym przewozem okazów CITES, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 (art. 128 pkt. 1 i 2 w zw. z art. 61 ust. 1, ustawy z dnia 16.05.2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. nr 92 poz. 880)