PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Nie ma podstaw, aby przyjmować, że adwokat bądź radca prawny działający we własnej sprawie, nie będzie w stanie sporządzić poprawnej ? pod względem formalnym i merytorycznym ? kasacji, co uzasadniałoby zobowiązanie go do korzystania z pomocy innego profesjonalnego pełnomocnika ? stwierdził Trybunał Konstytucyjny. Trybunał
Konstytucyjny publicznie ogłosił wyrok wydany na posiedzeniu niejawnym dotyczący skargi konstytucyjnej A.Z. w sprawie zasad sporządzenia kasacji od orzeczenia sądu drugiej instancji. W wyroku z 21 czerwca 2016 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 526 § 2 ustawy z 6 czerwca 1997 r. ? Kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim wyłącza możliwość sporządzenia i podpisania kasacji we własnej sprawie przez adwokata bądź radcę prawnego, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 konstytucji. Ponadto Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Zdanie odrębne do wyroku zgłosiła sędzia TK Julia Przyłębska. Trybunał Konstytucyjny uznał za właściwe rozpoznanie skargi konstytucyjnej A.Z. na posiedzeniu niejawnym zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 81 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Wziął przy tym pod uwagę rozstrzygnięcie zapadłe w wyroku K 47/15 (cz. I, pkt 16 lit. b sentencji) dotyczące art. 2 ustawy z 22 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Trybunał uznał niekonstytucyjność tego przepisu z uwagi na to, że przewidywał stosowanie ustawy nowelizującej do spraw, w których postępowanie przed Trybunałem wszczęto przed dniem jej wejścia w życie. Rozstrzygnięcie Trybunału w sprawie K 47/15 jest ostateczne (art. 190 ust. 1 konstytucji). Konstytucja nie przewiduje równocześnie żadnej kompetencji dla jakiegokolwiek organu państwa do dokonywania oceny ważności wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Wyrok o sygn. K 47/15 jest znany Trybunałowi z urzędu, niezależnie od publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw, przewidzianej przez art. 190 ust. 2 konstytucji. Trybunał nie może zatem pominąć znaczenia prawnego wyroku z 9 marca 2016 r. (sygn. K 47/15) i ostatecznego rozstrzygnięcia o niekonstytucyjności ustawy z 22 grudnia 2015 r. Dlatego rozpoznanie niniejszej sprawy nastąpiło na podstawie przepisów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z 22 grudnia 2015 r. Skarżący twierdził, że norma prawna ukształtowana na podstawie art. 525 § 2 ustawy ? Kodeks postępowania karnego, wyłączająca możliwość sporządzania i podpisywania przez adwokata kasacji we własnej sprawie, stanowi nieproporcjonalne ograniczenie przysługującego mu prawa dostępu do sądu oraz, w konsekwencji, uniemożliwia skuteczną ochronę praw na drodze sądowej. Rozpatrując tak stawiany zarzut Trybunał zaznaczył, że prawo do sądu gwarantowane w art. 45 ust. 1 konstytucji nie wymaga istnienia w porządku prawnym kasacji. Skoro jednak ustawodawca zdecydował się wprowadzić szczególną, a przy tym nieobligatoryjną ? z punktu widzenia konstytucji ? procedurę odwoławczą, to musi ona podlegać ocenie w perspektywie norm konstytucyjnych. Ustawodawca nie dysponuje bowiem nieograniczoną swobodą przy kształtowaniu procedur sądowych, nawet tych nieobligatoryjnych. Nie może m.in. wprowadzać takich warunków formalnych dochodzenia praw przed sądem, które w praktyce spowodują zamknięcie dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Nie może również stosować ograniczeń formalnych, które nie będą realizowały celów uznanych w świetle konstytucji. Tego rodzaju nadmierne ograniczenia należy traktować jako wyraz nieuzasadnionego formalizmu. Celem wprowadzenia przymusu adwokackiego jest zapewnienie odpowiedniej fachowości pismom kierowanym do sądu, w tym Sądu Najwyższego. Nakaz działania przez profesjonalistę gwarantować ma właściwy formalny i merytoryczny poziom postępowania sądowego. Służy przez to realizacji prawa do sądu. Od adwokata czy radcy prawnego należy oczekiwać znajomości przepisów procedury obowiązującej w postępowaniu sądowym. Dotyczy to w szczególności postępowania zainicjowanego w drodze kasacji, będącej nadzwyczajnym instrumentem prawnym. Obowiązek ustanowienia innego profesjonalnego pełnomocnika do sporządzenia i podpisania kasacji wnoszonej we własnej sprawie przez adwokata bądź radcę prawnego jest przydatny z punktu widzenia celu przymusu adwokackiego ? zapewnienia formalnej i merytorycznej poprawności kasacji. Obowiązek ten nie jest jednak niezbędny dla realizacji tego celu. Nie ma podstaw, aby przyjmować, że adwokat bądź radca prawny działający we własnej sprawie, nie będzie w stanie sporządzić poprawnej ? pod względem formalnym i merytorycznym ? kasacji, co uzasadniałoby zobowiązanie go do korzystania z pomocy innego profesjonalnego pełnomocnika. Przymus adwokacki zakładający obowiązek zwrócenia się do innego adwokata bądź radcy prawnego zarówno o sporządzenie, jak i podpisanie kasacji Trybunał uznał za nadmierny formalizm proceduralny, niepozostający w rozsądnej proporcji do spodziewanego rezultatu. Stanowi przez to nieproporcjonalne ograniczenie prawa do sprawiedliwej procedury sądowej (art. 45 ust. 1 konstytucji).
Przewodniczący składu orzekającego – sędzia TK Julia Przyłębska, sprawozdawca – sędzia TK Marek Zubik.