PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
List w sprawie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 4 września 2025 r. sygn. akt C-225/22 w sprawie AW „T” Sp. z o.o.
Warszawa, 29 września 2025 r.
Sędziowie
Sądów Powszechnych
Prezesi Sądów Powszechnych
Szanowni Państwo,
w załączeniu przekazujemy Państwu pełną treść wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 4 września 2025 r. sygn. akt C-225/22 w sprawie AW „T” Sp. z o.o. (zwany dalej: wyrokiem w sprawie AW „T” Sp. z o.o.) z prośbą o jej udostępnienie, wraz z niniejszym listem, wszystkim sędziom orzekającym w podległych Państwu sądach.
W związku ze znaczeniem wymienionego wyżej wyroku dla praktyki orzeczniczej sądów powszechnych, zwracamy się do Państwa z prośbą o szczególne zwrócenie uwagi na najważniejsze elementy tego orzeczenia. Z treści wyroku płyną następujące wnioski:
- Trybunał wskazał, że skład orzekający Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, ze względu na sposób powołania wchodzących w jego skład sędziów, nie stanowi „sądu” w rozumieniu art. 267 TFUE (punkt 49 i 50 wyroku);
- uwagi te w identycznym stopniu mają zastosowanie do wszystkich sędziów Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych powołanych w tych samych wadliwych okolicznościach (punkt 51 wyroku);
- obecność w danym organie choćby jednego sędziego powołanego w tych samych wadliwych okolicznościach co wyżej powołani sędziowie Izby wystarczy, aby pozbawić ten organ jego statusu niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy (punkt 57 wyroku);
- obowiązkiem sądu krajowego jest zbadanie, czy osoby wchodzące w skład organu sądu ostatniej instancji zostały powołane w sposób podobnie wadliwy jak osoby, o których mowa w wyroku z 21 grudnia 2023 r. C‑718/21 (punkt 55 wyroku);
- sąd krajowy winien pominąć przepisy prawa krajowego czy orzeczenia organu konstytucyjnego, które zakazują przeprowadzania takiego badania (punkt 58-63 wyroku);
- dla zapewnienia stabilności prawa i stosunków prawnych, jak też należytego sprawowania wymiaru sprawiedliwości, kluczowe jest, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych lub po upływie przewidzianych dla tych środków terminów, były niepodważalne (punkt 66 wyroku);
- gdy ustalono, iż organ sądowy ostatniej instancji nie spełnia wymogów dotyczących niezawisłości, bezstronności i uprzedniego ustanowienia na mocy ustawy w rozumieniu
tego postanowienia, wydane przez taki organ orzeczenie, na mocy którego dana sprawa zostaje przekazana sądowi niższej instancji do ponownego rozpoznania, należy uznać za niebyłe, gdy taka konsekwencja jest z punktu widzenia danej sytuacji procesowej nieodzowna dla zagwarantowania pierwszeństwa prawa Unii (punkt 70 wyroku).
W wyroku z 7 listopada 2024 r. w sprawie C‑326/23 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podkreślił, że rodzaj wadliwości powołania sędziego do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego był tego samego rodzaju co wadliwość powołania osób do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, i są to okoliczności same w sobie wystarczające, aby wzbudzić w przekonaniu jednostek uzasadnione i poważne wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności takiego sędziego, co prowadzi do wniosku, iż skład taki nie stanowi „sądu” w rozumieniu art. 267 TFUE.
Zasady, jakie wskazał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 4 września 2025 r. sygn. akt C-225/22 dotyczą nie tylko orzeczeń osób powołanych do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, ale również orzeczeń osób zasiadających w pozostałych Izbach Sądu Najwyższego, jeśli rodzaj wadliwości powołania jest identyczny z opisywanymi w tym wyroku. Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” pragnie w tym kontekście podkreślić, że każdy sąd krajowy oraz inny organ władzy publicznej, rozpoznając sprawy w zakresie objętym prawem Unii, zobowiązany jest do stosowania wprost prawa unijnego i dorobku orzeczniczego TSUE jako części acquis communautaire. Zważywszy, iż w wymienionym wyroku Trybunał Sprawiedliwości UE również bardzo wyraźnie zaakcentował konieczność zapewnienia spójności między wyrażonymi w Karcie Praw Podstawowych UE prawami a odpowiadającymi im prawami gwarantowanymi przez EKPC, do tego obowiązku włączyć należy także dorobek orzeczniczy Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w odniesieniu do wykładni pojęcia sądu ustanowionego ustawą. Każdy organ władzy publicznej, w tym każdy sąd, zobowiązany jest działać w sposób zapewniający stronom prawo do rozpoznania ich sprawy przez sąd prawidłowo powołany i spełniający standardy niezależności i bezstronności, wynikające z prawa UE i odpowiadające ramom ochrony konwencyjnej wyznaczonym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.
Na gruncie praktyki orzeczniczej możecie się Państwo spotkać zatem z następującymi orzeczeniami wydawanymi przez organ sądowy ostatniej instancji (skład Sądu Najwyższego) co do którego zachodzić może konieczność uznania go za niebyłego:
- orzeczenia uwzgledniającego lub oddalającego środek zaskarżenia i rozstrzygającego co do istoty sprawy;
- orzeczenie o odmowie przyjęcia środka zaskarżenia.
W każdej z tych sytuacji uwzględnienie zasady, o jakiej mowa w omawianym wyroku Trybunału prowadzić będzie do rozważenia konieczności ponownego przesłania akt sprawy do Sądu Najwyższego, by doszło do rozpoznania środka zaskarżenia przez skład, tworzący „sąd” w rozumieniu art. 267 TFUE, bądź też samodzielnego rozpoznania takiego środka, jeśli rozpoznanie go we właściwym składzie przez SN wydaje się niemożliwe. Na możliwość taką wskazał skład siedmiu sędziów w Izbie Pracy SN w uchwale z 24 września 2025 r., sygn. akt III PZP 1/25.
Obowiązek wskazanego wyżej postępowania ma, co oczywiste, fundamentalne znaczenie dla stron postępowań sądowych, których prawa naruszone zostały wydaniem orzeczenia przez skład orzekający Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego i pozostałych Izb Sądu Najwyższego. Ma on jednak także fundamentalne znaczenie dla zakresu czynności podejmowanych przez samych prezesów sądów na poziomie administrowania sądami i zarządzania pracą sądów, wszędzie tam, gdzie po wydaniu decyzji indywidualnej lub uchwały w sprawie konkretnego sędziego odnoszącej się do jego uprawnień pracowniczych lub statusu sędziego orzekał wadliwy skład zasiadający w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i
Spraw Publicznych Sądu Najwyższego lub w pozostałych Izbach Sądu Najwyższego.
Właśnie z uwagi na powyższe zwracamy się do Państwa prezesów sądów powszechnych, o przekazanie sędziom nie tylko samej treści wyroku, ale też o przekazanie wskazanego podsumowania wniosków wynikających z wyroku TSUE z dnia 4 września 2025 r. i uchwały Izby Pracy SN z 24 września 2025 r., mając na względzie istotne znaczenie wymienionego wyroku dla praktyki orzeczniczej i działając w trosce o zapewnienie jak najszerszej świadomości jego treści.
Jednocześnie zwracamy się do Państwa prezesów sądów powszechnych o zbadanie skali zjawiska związanego z wadliwymi orzeczeniami Sądu Najwyższego za okres od 2018 r. oraz o podjęcie kroków administracyjnych zmierzających do pełnego zagwarantowania stronom ochrony ich praw przez sąd w rozumieniu art. 267 TFUE.
W trosce o dobro obywateli, w najbliższym czasie mamy zamiar przeprowadzić badanie skali takich przypadków oraz sposobu ich rozwiązania.
Z wyrazami szacunku
Prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich IUSTITIA
Bartłomiej Przymusiński
