PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Wprowadzając ustawę o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciążyustawodawca nałożył na rząd obowiązek corocznego sprawozdawania jej stosowania po to, by identyfikować problemy i zwiększać szanse na realizacje celów przedstawionych w ustawie. Sprawozdanie rządu ? przygotowane
w tym roku a dotyczące roku 2014 – Rzecznik poddał szczegółowej analizie. Stwierdził, że niestety nie spełnia ono swego zadania. Na jego podstawie nie da się bowiem ocenić realizacji ustawy i skutków jej stosowania. Dokument pochodzi z marca i od tego czasu czeka na rozpatrzenie w komisjach: Edukacji, Nauki i Młodzieży, Polityki Społecznej i Rodziny, Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Zdrowia.
Najpoważniejszy mankament Sprawozdania polega – zdaniem RPO – na tym, że nie ma w nim szczegółowych i adekwatnych informacji dotyczących dostępu do: edukacji seksualnej, antykoncepcji, poradnictwa i pomocy dla kobiet i rodzin zaś podane statystyki nie zawierają żadnej analizy brak jest także konkluzji i wniosków, np. na temat przyczyn określonych zjawisk. Dlaczego takie są niezbędne, by realizowac cele postawione w ustawie? Rzecznik Praw Obywatelskich wyjaśnia to w uwagach do poszczególnych rozdziałów Stanowiska rządu. Opieka prenatalna nad płodem oraz opieka medyczna nad kobietą w ciąży Kwestia dostępu kobiet do znieczulenia podczas porodu. Zagwarantowanie dostępu pacjentki do metod łagodzenia bólu podczas porodu jest nie tylko standardem z zakresu opieki okołoporodowej, ale także gwarantem poszanowania prawa pacjentki do opieki zdrowotnej, jej integralności i godności. Rzecznik Praw Obywatelskich analizując dostęp pacjentek do farmakologicznych metod znieczulenia zauważył istnienie istotnej dysproporcji w dostępie do tych świadczeń. Z doniesień prasowych, a także danych podawanych przez Wojewódzkie Oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia wynika bowiem, że 75 proc. wszystkich znieczuleń podczas porodu, miało miejsce w największych miastach w Polsce. Mając na uwadze tak istotne dysproporcje, wątpliwości może budzić istnienie realnego dostępu do znieczulenia okołoporodowego w niektórych regionach Polski. Niepodanie kobiecie rodzącej leków łagodzących ból, mimo że jest to prawnie gwarantowane, świadczy o naruszeniu praw pacjenta do poszanowania jego godności oraz prawa do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.
Rzecznik wskazał również, że kobiety ciężarne i rodzące są grupą szczególnie narażoną na opresyjne traktowanie i łamanie praw człowieka. Podkreślenia wymaga, że znieczulenie farmakologiczne należy do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych i w przypadku braku przeciwwskazań medycznych znieczulenie powinno być stosowane. W związku z tym, zgodnie z art. 68 ust. 2 Konstytucji, kobiety winny mieć zagwarantowany równy oraz pełny dostęp do tych świadczeń. Sprawozdanie nie odwołuje się jednak do tej kwestii. Problem ciąż zakończonych cesarskim cięciem. Światowa Organizacja Zdrowia dostrzegając zalety zakończenia ciąży cesarskim cięciem WHO wskazuje, że zabieg ten nierzadko wykonywany jest pomimo braku medycznych wskazań, co może prowadzić do narażenia zdrowia i życia pacjentki oraz dziecka. Tymczasem dane w zakresie liczby ciąż zakończonych cesarskim cięciem wskazują na powszechność tejże procedury w Polsce.
Z przedstawionych statystyk wynika, że w 2014 r. niespełna 43% porodów fizjologicznych zakończyło się przez cesarskie cięcie. W ocenie Rzecznika tak duża liczba wymaga analizy co do przyczyn powszechności tego zjawiska. Sprawozdanie nie wskazuje jednak przyczyn znacznej liczby cesarskich cięć w stosunku do liczby porodów i ich miejsca (a w tym zakresie przodują województwa: dolnośląskie, łódzkie, małopolskie, mazowieckie, śląskie, wielkopolskie ? wszystkie ponad 10 tys. cesarskich cięć). Szczegółowa analiza umożliwiłaby zdiagnozowanie problemu, który może mieć znaczenie dla kwestii planowania rodziny, sformułowanie wniosków oraz podjęcie działań zmierzających do upowszechnienia standardu sformułowanego m.in. przez Światową Organizację Zdrowia. Brak podstawowych danych dotyczących opieki okołoporodowej w polskich szpitalach W sprawozdaniu brakuje danych odnoszących się do liczby kobiet, które nie były objęte opieką medyczną podczas całej ciąży z uwzględnieniem informacji o tym, czy korzystały one z prywatnej opieki. Te informacje winny zostać zebrane i poddane analizie w celu oceny skali problemu i jego przyczyn oraz podjęcia adekwatnych działań służących zapewnieniu pełnego dostępu do opieki nad kobietą podczas całej ciąży, a nie tylko porodu. Podkreślenia wymaga bowiem, że sytuacje, w których ciężarna zostaje objęta opieką medyczną dopiero, gdy trafia na oddział położniczy do szpitala, nie są odosobnione. Brak informacji o przyczynach braku rozporządzenia o zakresie, formie i trybie zapewnienia kobietom w ciąży opieki medycznej, socjalnej i prawnej Obowiązek stworzenia takiego rozporządzenia wynika z art. 2 ust. 4 ustawy. W Sprawozdaniu brak jednak informacji, czy, a jeśli nie, to dlaczego dotychczas nie wydano wspomnianego rozporządzenia. Nie wskazano także, czy analizowany był związek między niewydaniem tego aktu a efektywnością wdrażania standardów ustawowych. Tym samym niemożliwym jest dokonanie w tym zakresie rzetelnej oceny skutków wykonania ustawy. Programy zdrowotne w zakresie planowania rodziny, świadomego macierzyństwa oraz opieki medycznej nad kobietą w ciąży W podrozdziale tym znaczną część rozważań poświęca się zagadnieniu opieki nad osobami będącymi nosicielami wirusa HIV. Brak jest jednak informacji mających znaczenie z perspektywy ochrony zdrowia i życia kobiety oraz jej dziecka, które ma przyjść na świat, tj. na temat wykonywania testów na nosicielstwo HIV u kobiet w ciąży, w tym w szczególności u małoletnich, których dostęp do tych świadczeń jest ograniczony poprzez konieczność uzyskania zgody przedstawiciela ustawowego. W Sprawozdaniu bardzo obszernie omówiono działalność Krajowego Centrum ds. AIDS, a także przedstawiono dane dotyczące FAS (alkoholowy zespół płodowy). W tym miejscu celowym byłoby powiązanie tych informacji z realizacją poszczególnych przepisów ustawy bądź ? jeżeli nie są one istotne ? pominięcie ich. Te same uwagi dotyczą sposobu opisu pozyskiwania komórek krwiotwórczych krwi pępowinowej ? Sprawozdanie nie uwzględnia bowiem informacji o liczbie zabiegów i kobiet ich poddanym, a jedynie wskazuje, że zagadnienie to jest przedmiotem Programu Wieloletniego na lata 2011-2020 pod nazwą ?Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej? i podaje ilość środków finansowych przeznaczonych na realizację przewidzianych w nim zadań. Liczba zgonów noworodków Sprawozdanie nie zawiera informacji dotyczących liczby zgonów noworodków, których przyczynami było ciężkie bądź nieodwracalne upośledzenie płodu albo nieuleczalna choroba zagrażająca życiu. Brak też informacji, czy przeprowadzono w tych przypadkach badania prenatalne. Pomoc materialna i opieka nad kobietami w ciąży, znajdującymi się w trudnych warunkach materialnych Pomoc kobiecie w ciąży i rodzinie z małym dzieckiem realizowana jest przez szereg aktów prawnych pozostających w kompetencji Ministra Pracy i Polityki Społecznej.(…)
W Sprawozdaniu całkowicie pominięto także kwestię powoływania się przez lekarzy na klauzulę sumienia Nie podano, ile razy sytuacja taka miała miejsce, udzielania jakich świadczeń dotyczyła (badania prenatalne, zabieg aborcji) oraz czy i gdzie kobietom udzielono ostatecznie danego świadczenia zdrowotnego przerywania ciąży. Rzecznik Praw Obywatelskich wyraża nadzieję, że jego uwagi zostaną wykorzystane dla rzetelnego przygotowania przez rząd Sprawozdania za kolejny rok.
