PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych negatywnie odpowiedziało na postulat prof. Ireny Lipowicz, Rzecznika Praw Obywatelskich, aby na każdym formularzu mandatu było pouczenie o możliwości odmowy jego zapłacenia i skierowania sprawy do sądu. Resort nie widzi jak na razie takich możliwości zasłaniając się ?prawomocnością? zapłaconego mandatu. W odpowiedziach Departamentu Spraw Obywatelskich Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wskazywano, iż prawomocność mandatu oznacza, że nie przysługuje od niego żaden środek odwoławczy ani inny zwyczajny środek zaskarżenia; przyjęcie mandatu kredytowanego (względnie: uiszczenie kwoty wskazanej w mandacie zaocznym) kończy postępowanie prowadzone o określony czyn stanowiący wykroczenie i skutkuje powstaniem stanu powagi rzeczy osądzonej co do tegoż czynu. Aczkolwiek prawomocny mandat karny może zostać uchylony przez sąd w trybie określonym w art. 101 § 1 k.p.s.w., przypadki takie mają charakter wyjątkowy, tj., gdy grzywnę nałożono za czyn niestanowiący wykroczenia. Z uwagi na to, iż uchylenie mandatu następuje na wniosek ukaranego złożony w zawitym terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się mandatu lub z urzędu, pismo ukaranego zawierające takie żądanie należy uznać za nadzwyczajny środek zaskarżenia o bardzo wąskim zakresie zastosowania.
W ocenie RPO argumentacja podana przez Dyrektora Departamentu Spraw Obywatelskich Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nie jest w pełni trafna. Organ prowadzący postępowanie jest obowiązany pouczyć uczestników postępowania o ciążących obowiązkach i o przysługujących im uprawnieniach, brak takiego pouczenia lub mylne pouczenie nie może wywoływać ujemnych skutków procesowych dla uczestnika postępowania lub innej osoby, której to dotyczy. Organ prowadzący postępowanie powinien ponadto – w miarę potrzeby – udzielać uczestnikom postępowania informacji o ciążących obowiązkach i o przysługujących im uprawnieniach także w wypadkach, gdy ustawa wyraźnie takiego Dodatkowo zauważyć należy dodaje RPO, iż opracowany przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Karnego projekt ustawy nowelizującej m.in. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia obejmuje 4 zakresem zmian przepis art. 101 § 1 k.p.s.w. Projekt zakłada rozszerzenie katalogu przyczyn uchylenia mandatu karnego w tym trybie o przypadki, gdy grzywnę nałożono wobec osoby niebędącej sprawcą wykroczenia, a także gdy nałożono ją na osobę, która nie ponosi odpowiedzialności za wykroczenie (np. nieletniego czy niepoczytalnego). Co więcej, zgodnie z dyspozycją projektowanego art. 101 § la k.p.s.w. prawomocny mandat karny podlegałby również uchyleniu w trybie wskazanym w § 1 art. 101 k.p.s.w., jeżeli grzywnę nałożono wbrew zakazom określonym w art. 96 § 2 k.p.s.w., a także jeżeli wysokość nałożonej kary grzywny przekroczyłaby wartość maksymalną określoną w art. 96 § 1-Ib.
Mając na uwadze przedstawione okoliczności RPO zwraca się do szefa resortu spraw wewnętrznych z prośbą o rozważenie możliwości podjęcia działań skutkujących uwzględnieniem postulatu umieszczenia w stosowanym formularzu mandatowym pouczenia o treści art. 101 § 1 k.p.s.w.
