Jak wygląda sytuacja uchodźców w Polsce? Według danych przedstawionych przez Biuro ONZ ds. Uchodźców Polska jest mało przyjaznym krajem dla osób, które zmuszone są szukać w niej schronienia. Uchodźcy nie wyjeżdżają do innego kraju w poszukiwaniu lepszych warunków materialnych, ale aby ratować swoje życie. Tymczasem blisko 40 proc. osób, które w Polsce znalazły ochronę, boryka się z bezdomnością – alarmuje UNHCR. 20 czerwca obchodzony jest Światowy Dzień Uchodźcy.
Pod koniec ubiegłego roku na świecie było ponad 45,2 miliona osób, które z powodu wojen czy prześladowań musiały opuścić swoje domy – poinformował UNHCR (Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców).Jak podkreślił Rafał Kostrzyński z UNHCR w Polsce, większość uchodźców szuka schronienia w krajach ościennych, dlatego niewielu z nich dociera do Polski. – Pokutuje pogląd, że osoby decydujące się na ucieczkę próbują się dostać do kraju mlekiem i miodem płynącego. Tymczasem uchodźcy uciekają gdziekolwiek, by ratować swoje życie lub zdrowie – podkreślił.
– Nigdy nie podejmuje się takiej decyzji ani dobrowolnie, ani z radością – to zawsze ogromny stres, niepokój. To ogromne wyzwanie, przeżycie często dla całej rodziny, która decyduje się na ucieczkę – zaznaczył Kostrzyński. Podkreślił, że w Polsce status uchodźcy otrzymuje znikomy procent osób, które składają wniosek w tej sprawie. Zaznaczył, że programy integracyjne dla tych, którzy pomyślnie przejdą procedurę ws. nadania statusu uchodźcy nie wystarczają, by umożliwić im godne życie w Polsce.
– Trwają rok – to za krótko, aby nauczyć się porządnie języka polskiego, aby nauczyć się orientowania na rynku pracy. Po zakończeniu programu integracyjnego uchodźca jest praktycznie bezbronny i bardzo słabo przygotowany, by normalnie zacząć żyć w Polsce – powiedział.Kostrzyński podkreślił, że ok. 40 proc. osób mających przyznaną ochronę międzynarodową w Polsce boryka się z bezdomnością. Powiedział, że uchodźcy mają problem ze znalezieniem stałego miejsca zamieszkania, część z nich nie ma stałego lub żadnego źródła utrzymania. Dodał, że nawet uchodźcy, którzy mają w miarę stałą pracę i od kilku lat mieszkają w Polsce, to ich stopa życiowa jest dość niska.
Z badań nad bezdomnością wśród uchodźców przeprowadzonych przez Instytut Spraw Publicznych na zlecenie UNHCR wynika, że spośród 4920 osób, które pod koniec 2011 miały kartę stałego pobytu, około 2 tys. kwalifikowało się jako bezdomni. W tej liczbie 5-10 procent osób w ogóle nie miało dachu nad głową, reszta mieszkała u znajomych, w schroniskach, albo w ośrodkach.
Prezes Polskiego Forum Migracyjnego Agnieszka Kosowicz podkreśliła, że na sytuację uchodźców składają się nie tylko przepisy prawne, ale także stosunek do nich innych ludzi w codziennych sytuacjach. – Z mojego doświadczenia wynika, że wtedy, gdy ludzie mają ze sobą bezpośredni, żywy kontakt, są w stanie patrzeć na siebie w życzliwy sposób. Bardzo dużo złośliwych, krzywdzących uwag, opinii np. w internecie, wygłaszają ludzie, którzy o uchodźcach, cudzoziemcach nie mają pojęcia. W najlepszym wypadku zdarzyło im się minąć ich na ulicy – zaznaczyła.
UCHODŹCY U NAS
• w 2012 roku 10753 osoby złożyły wniosek o nadanie statusu uchodźcy w Polsce.
• w 2012 roku 106 osób otrzymało status uchodźcy w Polsce, a 164 osoby zostały objęte ochroną uzupełniającą.
• w 2011 roku 6887 osób złożyło wniosek o nadanie statusu uchodźcy w Polsce.
• w 2011 roku 153 osoby otrzymały status uchodźcy w Polsce, a 155 osób zostało objętych ochroną uzupełniającą.
UCHODŹCY na ŚWIECIE
• w UE mieszka obecnie 1,6 mln uchodźców
• w 2011 roku liczbę uchodźców na świecie szacowano na 10,4 mln.
• na całym świecie jest ich ponad 43 mln uchodźców zewnętrznych i wewnętrznych (tzw. osób wewnętrznie przesiedlonych)
• najwięcej uchodźców przyjmują biedne kraje azjatyckie (49%) i afrykańskie kraje rozwijające się (28%), Europa jest schronieniem dla 15% uchodźców, Ameryka Północna dla 4%
• w 2011 roku Pakistan przyjął 1,7 mln uchodźców; Iran ok. 900 tys.
• w czasie rewolucji w Afryce Północnej na początku 2011 roku do Europy dotarło 34 tys. uchodźców (w tym samym czasie do Tunezji uciekło 365 tys., a do Egiptu 270 tys. osób)
kryzys w Syrii
• obecnie z Syrii uciekło 1,6 mln osób, szacuje się, że do końca 2013 roku liczba uchodźców wzrośnie do 3.5 mln; w samej Syrii wewnętrznie przesiedlonych jest prawie 5 mln ludzi
• obozy dla uchodźców w Jordanii, Turcji i Libanie przyjmują codziennie 7 tysięcy osób
PROBLEMY POLSKI
Wśród barier adaptacyjnych, z którymi muszą zmierzyć się uchodźcy w nowym kraju wymienić można różnice kulturowe i brak znajomości lub słabą znajomość języka polskiego. Uchodźcy to osoby z bagażem trudnych doświadczeń związanych z wojnami, reżimami totalitarnymi i prześladowaniami. Często borykają się z problemami psychologicznymi takimi jak zespół stresu pourazowego (PTSD), wyuczona bezradność, szok kulturowy. Nierzadko cierpią na nieleczone choroby. Kwalifikacje zawodowe i umiejętności społeczne uchodźców często są nieadekwatne do polskich realiów. Rozpoczęcie nowego życia utrudnia niska akceptacja i świadomość społeczna na temat uchodźstwa. Wiąże się to również z brakiem kompleksowego wsparcia osób objętych ochroną międzynarodową.Problemy dotyczące cudzoziemców w czasie ubiegania się o nadanie statusu uchodźcy Cudzoziemcy, którzy starają się o status uchodźcy w Polsce muszę przejść przez odpowiednią procedurę, w trakcie której ich podstawowe prawa nie zawsze są zapewniane.
Oto podstawowe zastrzeżenia:
• Sama lokalizacja ośrodków dla uchodźców, które zazwyczaj znajdują się w małych miejscowościach, a nawet lasach, sprawia, że dostęp do jakiejkolwiek infrastruktury integracyjnej, placówek zdrowotnych czy szkół jest znacznie utrudniony. W samych ośrodkach natomiast panują złe warunki sanitarne oraz brak prywatności, ponieważ ośrodki te są przeludnione.
• Niedostateczna jest liczba pracowników socjalnych w ośrodkach. Często w ośrodku dla uchodźców zamieszkałym przez 120 ? 150 osób pracuje tylko jeden pracownik socjalny. Pełni on funkcję osoby zarządzającej funkcjonowaniem placówki? i w praktyce tylko nieznaczną część czasu poświęca na pracę socjalną.
• W ośrodkach w zasadzie nie prowadzi się tzw. działań preintegracyjnych ? czyli takich, które pomogą cudzoziemcom odnaleźć się w Polsce po uzyskaniu decyzji o nadaniu statusu uchodźcy. W niektórych ośrodkach nie ma żadnych tego typu programów, w pozostałych są one prowadzone przez organizacje pozarządowe.
• Dostęp do świadczeń zdrowotnych jest również niepełny. Specjalistyczna pomoc medyczna jest dostępna w ograniczonym stopniu. Problemem jest także brak tłumaczy w trakcie wizyt lekarskich w szpitalach.
• Należy także zwrócić szczególną uwagę na funkcjonowanie ośrodków detencyjnych dla cudzoziemców. Panuje w nich reżim typowo więzienny: kraty w oknach, druty kolczaste, bardzo ograniczony czas spaceru (przeważnie jedynie godzina dziennie) czy kontaktu ze światem zewnętrznym (brak zajęć dodatkowych świadczonych przez podmioty zewnętrzne inne niż Straż Graniczna). Ponadto brakuje odpowiedniej pomocy psychologicznej dla umieszczonych w nich cudzoziemcó
Źródło: Polska Akcja Humanitarna
DOBROWOLNY POWRóT
Biuro Międzynarodowej Organizacji do spraw Migracji (IOM) w Warszawie realizuje program pomocy w dobrowolnym powrocie. Jest on skierowany do cudzoziemców, którzy nie uzyskali w Polsce statusu uchodźcy ani innej formy ochrony, zrezygnowali z ubiegania się o nadanie statusu uchodźcy, a także do pozostałych cudzoziemców, którzy nie mogą pozostać w Polsce.
Program realizowany jest w oparciu o porozumienie z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji i współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Powrotu Imigrantów.
Pomoc udzielana przez IOM obejmuje:
doradztwo w zakresie powrotu, w tym szczegółowe informacje o kraju powrotu;
pomoc w uzyskaniu dokumentu podróży, gdy to konieczne;
badania medyczne, gdy to konieczne;
organizację podróży powrotnej do miejsca docelowego w kraju powrotu;
pomoc reintegracyjną.
Odpowiednia organizacja podróży umożliwia skorzystanie z projektu także osobom wymagającym specjalnego traktowania ? kobietom w ciąży, samotnym rodzicom z małymi dziećmi, osobom chorym bądź niepełnosprawnym. Szczególną uwagę zwraca się na potrzeby dzieci bez opieki oraz osób będących ofiarami handlu ludźmi.
Bardzo ważnym elementem oferowanej pomocy jest pomoc reintegracyjna. Osoby powracające do swoich krajów otrzymują w dniu powrotu kieszonkowe na zaspokojenie podstawowych potrzeb w pierwszych dniach po powrocie. Dodatkowa pomoc może być także przyznana na podstawie opracowanego przez cudzoziemca planu pomocy. Pomoc tę cudzoziemiec może przeznaczyć m.in. na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej, edukację, odbudowę domu bądź subsydiowanie zatrudnienia.
Dodatkowa indywidualna pomoc reintegracyjna oferowana jest powracającym dzieciom bez opieki, ofiarom handlu ludźmi oraz osobom wymagającym pomocy medycznej w kraju pochodzenia. Osoby zainteresowane uzyskaniem pomocy w dobrowolnym powrocie mogą uzyskać więcej informacji pod numerami telefonu: (22) 538 91 63, (22) 538 91 69 i (22) 538 92 12.
PoPrawny Poznański serwis prawny
