Powiązane artykuły

Aborcja to nie morderstwo

1 października 2018

RPO wniósł kasację po 58 latach i wygrał

27 września 2018

Premier ma sprostować w trybie wyborczym

26 września 2018

W dniach 16 oraz 28 października 2014 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wydał dwa wyroki w sprawach przeciwko Polsce (Stankiewicz i inni przeciwko Polsce, skarga nr 48723/07 oraz Ślusarczyk przeciwko Polsce, skarga nr 23463/04),w których analizował zasadność skarg pod kątem zarzucanego naruszeniaprzepisów art. 3,5, oraz 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Stankiewicz i inni przeciwko Polsce W sprawie Stankiewicz i inni przeciwko Polsce Trybunał badał zasadność skargi w kontekście naruszenia przewidzianej w przepisie art. 10 Konwencji wolności słowa. W 2003 roku na łamach dziennika Rzeczpospolita ukazał się artykuł sugerujący, że W.D. – wysoko postawiony urzędnik w Ministerstwie Zdrowia, pobierał – w zamian za umożliwienie firmom prywatnym wpisu na listę leków podlegających refundacji- korzyści finansowe. Postępowanie karne w stosunku do W.D. umorzono wobec braku danych wskazujących na popełnienie przestępstwa, on sam natomiast wniósł przeciwko dwóm dziennikarzom oraz Spółce Pressbulica ? wydawcy Rzeczpospolitej- powództwo cywilne, w którym domagał się stwierdzenia naruszenia dóbr osobistych. Sąd I instancji oddalił powództwo.
Sąd Apelacyjny natomiast, w wyniku rozpoznania odwołania, zobowiązał skarżących do opublikowania sprostowania. Sąd ten podniósł, iż skarżący nie wykazali się wymaganą rzetelnością dziennikarską. Podobne stanowisko zajął rozpoznający skargę kasacyjną Sąd Najwyższy, który oparł się zasadniczo na tezach Sądu Apelacyjnego. Oceniając przedmiotową skargę Trybunał odniósł się do zgodności ingerencji w prawa i wolności skarżących z prawem krajowym, a także jej niezbędności w społeczeństwie demokratycznym.
Z uwagi na fakt, iż ingerencja władz krajowych, w tym konkretnym przypadku zobowiązanie skarżących do opublikowania sprostowania oraz obciążenie ich kosztami procesu, była przewidziana w prawie krajowym, mianowicie w przepisach Kodeksu cywilnego o ochronie dóbr osobistych, rozważaniu podlegała jedynie jej konieczność oraz proporcjonalność. W tym kontekście Trybunał zauważył, iż sprawa dotyczyła wysoko postawionego urzędnika w Ministerstwie Zdrowia, natomiast kontekst sprawy dotyczył niezwykle istotnego zagadnienia społecznego – refundacji leków. W tej sytuacji Trybunał przyjął, iż ze względu zarówno na osobę, której dotyczyła krytyka dziennikarzy, jak również wagę poruszonej w spornej publikacji kwestii, dopuszczalna była szersza krytyka dziennikarska. Trybunał nie przychylił się także do argumentacji Sądu Apelacyjnego, powtórzonej następnie przez Sąd Najwyższy, z której wynikało, iż dziennikarze nie przeprowadzili rzetelnego śledztwa dziennikarskiego.
W ocenie Trybunału ich działania były skrupulatne, podejmowane w dobrej wierze, zaś sam artykuł był zredagowany w sposób pozostawiający ostateczną ocenę czytelnikowi. Mając na uwadze powyższe Trybunał doszedł do wniosku, iż w przedmiotowej sprawie ingerencja władz krajowych w wolność słowa nie była konieczna. Tytułem słusznego zadośćuczynienia skarżącym przyznano łącznie kwotę 13 650 euro. Orzeczenie dostępne jest w języku angielskim oraz francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału (www.echr.coe), planowane jest jego przetłumaczenie i opublikowanie na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Ślusarczyk przeciwko Polsce Z kolei w sprawie Ślusarczyk przeciwko Polsce Trybunał analizował zasadność skargi pod kątem naruszenia zakazu nieludzkiego i poniżającego traktowania, a także prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Skarżący został tymczasowo aresztowany w związku z zarzutem działalności w zorganizowanej grupie przestępczej. W ramach odbywania środka zapobiegawczego został zakwalifikowany jako stwarzający poważne zagrożenie społeczne, a także poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa aresztu, i w związku z tym osadzony w wyznaczonym oddziale aresztu śledczego, w warunkach zapewniających wzmożoną ochronę. W skardze do Trybunału zarzucał naruszenie art. 3 Konwencji z uwagi na niezapełnienie mu właściwych warunków bytowych, przede wszystkim w kontekście przeludnienia jednostek penitencjarnych w których przebywał, a także z uwagi na kumulatywne skutki stosowanego wobec niego reżimu. Ponadto zarzucił, iż tymczasowe aresztowanie w jego sprawie było stosowane przewlekle. Skarżący był zakwalifikowany jako stwarzający poważne zagrożenie społeczne, a także poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa aresztu przez okres 1 roku, 5 miesięcy i 19 dni. Podstawę kwalifikacji stanowiły stawiane mu zarzuty, mianowicie działalność w zorganizowanej grupie przestępczej. Przesłanki te powtórzono we wszystkich wnioskach w przedmiocie przedłużenia kwalifikacji z wyjątkiem jednego, w którym odwołano się dodatkowo również do strajku głodowego z udziałem skarżącego. Ograniczenia nałożone na skarżącego w ramach stosowanego reżimu obejmowały stosowanie kajdan zespolonych każdorazowo po opuszczeniu celi, rutynowe kontrole osobiste połączone z wymogiem rozbierania się oraz przeszukiwaniem sfer intymnych, a także całodobowy monitoring celi skarżącego Oceniając przedmiotową skargę Trybunał odwołał się przede wszystkim do zarzutu stosowania kajdan zespolonych oraz kontroli osobistych. Środki te w ocenie Trybunału były stosowane rutynowo, zaś ich powtarzanie kilka razy w ciągu dnia nie było bezwzględnie konieczne dla zapewnienie bezpieczeństwa jednostki penitencjarnej, w której przebywał skarżący. Środki te, stosowane nieprzerwanie przez okres prawie półtora roku, przekroczyły normalny stopień dolegliwości związany z odbywaniem kary pozbawienia wolności powodując nieludzkie traktowanie skarżącego. Trybunał zwrócił także uwagę, iż przepisy Kodeksu karnego wykonawczego nie obligowały władz jednostek penitencjarnych do rozważania jakichkolwiek zmian w zachowaniu skarżącego, które mogłyby przemawiać za uchyleniem kwalifikacji. Przesłanki zastosowania reżimu mogły uzasadniać jego stosowanie jedynie przez pewien – nawet relatywnie długi – okres czasu. Nie mogły jednak uzasadniać go przez cały okres trwania. Z biegiem czasu, decyzje w przedmiocie dalszego zakwalifikowania stały się czystą formalnością, ograniczoną do powtarzania tych samych podstaw. W konsekwencji Trybunał stwierdził w tym zakresie naruszenie Konwencji.
W odniesieniu do zarzutu niezapewnienia skarżącemu odpowiednich warunków bytowych Trybunał zauważył, iż przebywał on przez okres 47 dni w celi, w której nie zachowano minimalnej powierzchni 3 m2 na osobę, co w połączeniu z nieuwzględnieniem powództwa cywilnego, stanowiło naruszenie art. 3 Konwencji. Także zarzut przewlekłości tymczasowego aresztowania Trybunał uznał za uzasadniony. Skarżący był faktycznie aresztowany przez okres 9 lat i 4 miesięcy, przy czym z uwagi na dwukrotne uchylenie wyroku sądu I instancji, do okresu stosowania tego środka nie wliczało się okresu postępowania międzyinstancyjnego. Okres tymczasowego aresztowania w rozumieniu Konwencji wynosił zatem przeszło 5 lat. Stosując przedmiotowy środek władze krajowe wskazywały na uzasadnione podejrzenie popełnienia przez skarżącego zarzucanego mu czynu, a także konieczność zapewnienie prawidłowego toku postępowania. Trybunał odwołując się do ugruntowanej już linii orzeczniczej uznał, że przesłanki te nie były właściwe i wystarczające do stosowania aresztu przez tak długi okres czasu. Tytułem słusznego zadośćuczynienia Trybunał przyznał skarżącemu kwotę 10 000 euro. Orzeczenie dostępne jest w języku angielskim oraz francuskim w bazie orzeczniczej Trybunału (www.echr.coe), planowane jest jego przetłumaczenie i opublikowanie na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.