PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
100 lat temu, 25 sierpnia 1917 r. nominację na stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego otrzymał Stanisław Pomian-Srzednicki ? znakomity cywilista, jeden z z najbardziej doświadczonych sędziów, ostatni Polak w byłym zaborze rosyjskim, który pełnił funkcję wiceprezesa sądu (SO w Piotrkowie). Stanisław Pomian-Srzednicki urodził się 8 maja 1840 r. w Brańszczyku nad Bugiem (powiat ostrowski). W 1871 r. został asesorem Sądu Kryminalnego w Lublinie. Od momentu wprowadzenia rosyjskiej reformy sądowej w 1876 r. piastował stanowisko SSO w Piotrkowie, zaś od stycznia 1881 r. był wiceprezesem i przewodniczącym Wydziału Cywilnego tego sądu.
W 1888 r. wybrany przez zgromadzenie Izby Sądowej Warszawskiej na wakujący etat sędziego, lecz stanowiska nie otrzymał z uwagi na prowadzoną w Królestwie Polskim politykę rusyfikacji. Po wybuchu I wojny światowej nie wyjechał wraz z piotrkowskim SO do Warszawy i tym samym uniknął późniejszej ewakuacji w głąb Rosji. W 1916 r. stanął na czele Stowarzyszenia Prawników w Piotrkowie, które odegrało poważną rolę w obsadzie przyszłych sądów królewsko-polskich. Od dnia 1 września 1917 r. Pierwszy Prezes SN w strukturze sądów królewsko-polskich na podstawie nominacji z 25 sierpnia 1917 r. Nominacja_S_Srzednicki_FB.jpgZnakomity cywilista, był jednym z nielicznych Polaków, którzy pozostali na stanowiskach sędziowskich w rosyjskim sądownictwie ogólnym w Królestwie Polskim. Wykonał ogromną pracę organizatorską w Sądzie Najwyższym, zaś po odzyskaniu niepodległości i zjednoczeniu ziem polskich z różnymi porządkami prawnymi swoją wiedzę i doświadczenie spożytkował dla unifikacji praktyki sądowej oraz utrzymania jednolitego orzecznictwa sądowego. Stanowisko Pierwszego Prezesa SN pełnił do momentu przejścia na emeryturę (na własną prośbę) w dniu 28 lutego 1922 r. Zmarł 16 marca 1925 r. w Piotrkowie i tam jest pochowany.
***
SN zapraszamy do serwisu poświęconego 100-leciu Sądu Najwyższego, gdzie m.in. publikujemy pełny biogram Stanisława Pomian-Srzednickiego.
100 LAT SĄDU NAJWYŻSZEGO Po ponad 120 latach zaborów, w listopadzie 1918 roku, Polska odzyskała niepodległość. Jednak 
już rok wcześniej, wyprzedzając formalne powstanie niepodległego państwa polskiego, w tym także odtworzenie innych organów państwowych, odrodziło się polskie sądownictwo i powstał Sąd Najwyższy.
Uroczysta inauguracja działalności sądów królewsko-polskich, rozpoczynająca zarazem istnienie Sądu Najwyższego odbyła się w sobotę, 1 września 1917 r. o godzinie 11 w sali frontowej Pałacu Rzeczypospolitej (Krasińskich) w Warszawie.
Pałac Krasińskich przed wojną
18 lipca 1917 r. Tymczasowa Rada Stanu Królestwa Polskiego (TRS) wydała przepisy tymczasowe o urządzaniu sądownictwa. Na ich podstawie na czele sądownictwa miał się znaleźć Sąd Najwyższy, jako sąd kasacyjny. Przepisy ogłoszone zostały 19 sierpnia 1917 r. w pierwszym numerze Dziennika Urzędowego Departamentu Sprawiedliwości. 25 sierpnia 1917 roku, na ostatnim posiedzeniu organizacyjnym Departamentu Sprawiedliwości TRS, zaprzysiężono przyszłych prezesów sądów i prokuratorów oraz wręczono im nominacje. Pośród tego grona znalazł się Stanisław Pomian-Srzednicki, wybitny cywilista, ostatni Polak w byłym zaborze rosyjskim, który pełnił funkcję wiceprezesa sądu (SO w Piotrkowie), któremu powierzono funkcję Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. W trakcie uroczystości inaugurujących działalność sądów królewsko-polskich w dniu 1 września 1917 r. po złożeniu przysięgi, której rotę odczytał Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, nominacje otrzymali dwaj sędziowie Sądu Najwyższego: Jan Jakub Litauer i Antoni Żydok. Znaczenie wydarzeń z 1917 r. było ogromne. Po raz pierwszy od wielu lat pojawił się na terenach Polski system sądów z polskim językiem urzędowym, obsadzonych w pełni przez sędziów Polaków. Szczególne znaczenie miało to w wypadku Sądu Najwyższego, który zaczął pełnić rolę organu centralnego, o dużym autorytecie, co pozwoliło mu wkrótce, już po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., w sposób niezakłócony rozszerzać zakres terytorialny jego działania i pełnić niemal symboliczną rolę jedynego wspólnego dla całego kraju organu sądowego w złożonej mozaice odziedziczonych po zaborcach systemów organizacji sądownictwa. W dniu 1 września 2017 r. w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim odbędą się uroczystości poświęcone pamięci Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Pana Stanisława Pomian-Srzednickiego w związku z 100 rocznicą powstania Sądu Najwyższego. W uroczystościach wezmą udział: Prezesi Sądu Najwyższego, przedstawiciele Sędziów i Pracowników Sądu Najwyższego. Relacja z tego wydarzenia zostanie umieszczona na stronie internetowej poświęconej 100-leciu Sądu Najwyższego.
