PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Komisja Europejska o polskiej praworządności, korupcji, wolności mediów i lex Tusk – w dorocznym raporcie o stanie rządów prawa w Unii
5 lipca Komisja Europejska opublikowała kolejny roczny o stanie praworządności w państwach Unii. Rozdział poświęcony Polsce omawia cztery grupy zagadnień: niezależność sądownictwa, przeciwdziałanie korupcji, wolność słowa i mediów oraz Lex Tusk. Przytaczamy streszczenie polskiej części Raportu oraz, w formacie PDF, cały „polski” rozdział.
Streszczenie
Utrzymują się poważne obawy związane z niezależnością polskiego sądownictwa. Polska przyjęła przepisy mające na celu podniesienie standardu niektórych aspektów niezależności sądownictwa i zaangażowała się w dalszą reformę systemu odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów. Trybunał Sprawiedliwości i Europejski Trybunał Praw Człowieka wydały orzeczenia potwierdzające istniejące obawy. Nadal nie podjęto działań w odpowiedzi na poważne zastrzeżenia dotyczące niezależności Krajowej Rady Sądownictwa. Zachodzą też poważne wątpliwości, czy niektórzy sędziowie Sądu Najwyższego spełniają wymóg sądu ustanowionego ustawą. Liczni sędziowie wciąż poddawani są dochodzeniom i postępowaniom dyscyplinarnym oraz przymusowym przeniesieniom. Komisja zaskarżyła Polskę do Trybunału Sprawiedliwości za naruszenia prawa UE przez Trybunał Konstytucyjny i jego orzecznictwo.
Podjęto pewne działania, aby zapewnić funkcjonalną niezależność prokuratury od rządu, ale nadal nie rozdzielono funkcji Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego. Cyfryzacja wymiaru sprawiedliwości przebiega sprawnie.
Zakończono program Przeciwdziałania Korupcji na lata 2018–2020 i nie wprowadzono żadnego nowego programu w tym obszarze. Nie podjęto dalszych działań w celu wzmocnienia przepisów regulujących lobbing i wprowadzenia standardowego systemu kontroli oświadczeń majątkowych. Nie podjęto też żadnych inicjatyw mających na celu umożliwienie skuteczniejszego prowadzenia postępowań w sprawach dotyczących korupcji na wysokim szczeblu, jako że utrzymują się wcześniej zidentyfikowane instytucjonalne i praktyczne bariery w przepisach prawa. Nadal występuje także ryzyko dla skutecznego ścigania w praktyce przestępstw korupcyjnych na wysokim szczeblu, w tym zagrożenie związane z wybiórczym stosowaniem prawa i bezkarnością, spowodowane odmiennym traktowaniem spraw o korupcję ze względów politycznych. Podobnie jak w poprzednich latach przyjęto nowe przepisy prowadzące do bezkarności, wprowadzając zwolnienie od odpowiedzialności karnej urzędników publicznych, co zwiększa ryzyko korupcji. W życie weszły nowe środki zwiększające przejrzystość finansów partii politycznych, ale utrzymują się obawy dotyczące darowizn dla partii politycznych oraz kampanii wyborczych.
Szereg gwarancji konstytucyjnych i środków ustawodawczych zapewnia ramy prawne korzystania z wolności słowa, w tym ochrony niezależności redakcyjnej. Choć istnieją gwarancje prawne w odniesieniu do organu regulacyjnego ds. mediów – Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, utrzymują się pewne obawy co do jej niezależności. Nie podjęto żadnych działań w celu poprawy niezależnego zarządzania i zwiększenia niezależności redakcyjnej w mediach publicznych, w sytuacji gdy istnieją wątpliwości co do niezależności doniesień rozpowszechnianych przez nadawców publicznych. Dotychczas nie wprowadzono środków mających zapewnić uczciwe procedury przyznawania podmiotom medialnym licencji na nadawanie. Zwiększył się poziom przejrzystości w zakresie własności mediów.
Dziennikarze w dalszym ciągu napotykali trudności w wykonywaniu swojej pracy i mogą mieć utrudniony dostęp do informacji publicznych. Brak solidnych mechanizmów samoregulacyjnych również niekorzystnie wpływa na środowisko dziennikarskie.
Poważne obawy budzi ustawa nadająca komisji administracyjnej uprawnienia do wydawania decyzji pozbawiających osoby fizyczne funkcji publicznych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres do 10 lat; do ustawy tej zgłoszono poprawki. Poprawiono ramy działania Rzecznika Praw Obywatelskich. Nie podjęto działań, aby zapewnić bardziej systematyczne działania następcze w związku z ustaleniami Najwyższej Izby Kontroli oraz aby doprowadzić do szybkiego powołania członków Kolegium Najwyższej Izby Kontroli, co zagraża skutecznemu funkcjonowaniu tego organu. W dalszym ciągu stosowana jest praktyka uchwalania ustaw w trybie niewymagającym przeprowadzenia odpowiednich konsultacji.
Zainteresowane podmioty wyrażają obawy dotyczące wprowadzenia szeregu nieproporcjonalnych sankcji do kodeksu karnego. Nie podjęto działań dla usprawnienia ram przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego, przy czym społeczeństwo obywatelskie jest nadal bardzo aktywne.
Źródło: monitorkonstytucyjny.ue
