PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Analiza przepisów ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw a także praktyki orzeczniczej sądów w zakresie kompensaty państwowej nasuwa jednoznaczne wnioski, że ustawa ta, wbrew założeniom nie przewiduje skutecznej pomocy dla osób pokrzywdzonych – ofiar przestępstw, zauważa RPO.
Uzasadniając powyższe stwierdzenie pragnę wskazać na wnioski z badań na temat działania w/w ustawy o państwowej kompensacie przeprowadzone przez dr Lidię Mazowiecką prokurator Prokuratury Generalnej pisze w swoim wystąpieniu do ministra sprawiedliwości Jarosława Gowina, prof., Irena Lipowicz.
Jak wynika z tych badań, które objęły wszystkie prawomocnie zakończone sprawy o kompensatę w okresie od 1 lipca 2005 r. do 31 grudnia 2009 r. (a było ich łącznie 481), średniorocznie w wymienionym okresie sądy rozpatrywały zaledwie 96 wniosków o przyznanie kompensaty, w tym w około 30 sprawach przyznawały kompensatę. Podkreślić należy natomiast, że projektodawcy omawianej ustawy przewidywali, że o kompensatę może skutecznie ubiegać się rocznie 12 800 osób, a obciążenie roczne Skarbu Państwa z tytułu wypłat kompensaty będzie wynosiło ok. 70 mln. złotych. Tymczasem w badanym okresie suma wszystkich zasądzonych kompensat wyniosła zaledwie 0,2 % przewidywanej sumy. Podczas omawianych badań ujawnione zostały liczne nieprawidłowości postępowań o przyznanie kompensaty państwowej.
Do tych najważniejszych w przekonaniu RPO należy zaliczyć przypadki, gdy sąd zobowiązywał ofiarę do ustalenia danych personalnych, adresów i stanu majątkowego sprawców przestępstwa, czy gdy uczestnikami postępowania, wbrew przepisom ustawy, byli sprawcy przestępstwa, którzy w postępowaniu korzystali z pomocy adwokata jako swojego pełnomocnika, podczas gdy sąd odmawiał przydzielenia pełnomocnika ofierze, a podkreślić w tym miejscu należy, że przygotowany wzór wniosku o przyznanie kompensaty w praktyce przysparza wiele kłopotów, albowiem jest bardzo niejasny. Co równie istotne, uczestnikiem postępowania jest prokurator.
Ustawa o państwowej kompensacie jest ustawą ?martwą”, z drugiej zaś częstokroć doprowadzającą do tzw. wtórnej wiktymizacji ofiar przestępstw, w moim przekonaniu powinny determinować po stronie ustawodawcy obowiązek ponownego uregulowania instytucji kompensaty państwowej na gruncie prawa polskiego. Ilość i waga zarzutów do obowiązującej ustawy powinna zaś skłaniać do uregulowania tej instytucji zupełnie nową ustawą. W przekonaniu RPO zweryfikowany powinien zostać tryb przyznawania kompensaty państwowej.
Należałoby rozważyć, czy nie mniej uciążliwym dla obywateli, tańszym i szybszym trybem przyznawania kompensaty byłby tryb administracyjny, w którym odpowiedni organ administracyjny mógłby przyznawać kompensatę państwową w formie decyzji.
