PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Rada Wykonawcza ENCJ jest niezmiernie zaniepokojona faktem, że w zeszłym tygodniu zarówno niższa, jak i wyższa izba polskiego parlamentu zatwierdziły dwie reformy, które w ubiegłym roku były przedmiotem ostrej krytyki. Ponadto w minionym tygodniu zgłoszony został do rozpatrzenia przez parlament projekt ustawy, która prowadzi do zmianw składzie Sądu Najwyższego.
Pierwszą ustawą, która została przegłosowana, jest reforma Krajowej Rady Sądownictwa. Reforma ta została przeanalizowana przez Radę Wykonawczą ENCJ w dniu 30 stycznia 2017 r.; wskazano wówczas, że: nie przeprowadzono znaczących konsultacji z polską Radą, reforma pociąga za sobą wygaszenie kadencji członków Krajowej Rady Sądownictwa, mianowanie sędziów – członków Krajowej Rady Sądownictwa przez Sejm jest niezgodne ze standardami ENCJ, oraz że ustanowienie w ramach KRS dwóch zgromadzeń (pierwszego, w którego skład wejdzie 15 sędziów nominowanych przez Parlament, oraz drugiego, składającego się z: sześciu członków parlamentu, Ministra Sprawiedliwości, przedstawiciela Prezydenta RP, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego), w połączeniu z wymogiem, by wszelkie uchwały Krajowej Rady Sądownictwa musiały zostać przyjęte oddzielnie przez oba zgromadzenia, daje znaczącą rolę politykom w procesie wyboru i powoływania sędziów. Druga z ustaw przegłosowanych przez parlament daje Ministrowi Sprawiedliwości prawo odwoływania prezesów sądów i wyznaczenia ich następców, w ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie nowej ustawy. Wspomniane ustawy pociągają za sobą nieuchronnie erozję w sferze niezależności sądownictwa, z równie nieuniknionym wpływem na stan praworządności.
To samo dotyczy projektu ustawy zgłoszonego 12 lipca, który polega na rozwiązaniu obecnego Sądu Najwyższego poprzez przeniesienie jego sędziów w stan spoczynku i upoważnienie Ministra Sprawiedliwości do wyznaczenia tych sędziów, którzy pozostaną w służbie czynnej. Zdaniem Rady Wykonawczej ENCJ sytuacja jest bardzo poważna. Już na ostatnim Zgromadzeniu Ogólnym ENCJ w czerwcu 2017 r. końcowa Deklaracja Paryska zawierała następujące stwierdzenie: ?Rozwój wydarzeń i planowane reformy sądownictwa w Polsce nadal budzą poważne obawy, ponieważ mogą poważnie zagrozić trójpodziałowi władz, co jest niezbędne dla utrzymania rządów prawa. ENCJ przypomina, że kluczowym wymogiem utrzymania i umacniania wzajemnego zaufania pomiędzy organami sądowymi w UE jako podstawy wzajemnego uznawania jest niezależność, jakość i efektywność każdego z poszczególnych systemów sądowych oraz poszanowanie dla zasady państwa prawa w każdym kraju.? Obawy o rozwój wydarzeń w Polsce są na tyle poważne, że ich echem stały się oświadczenia rad sądownictwa z całej Europy, wystosowane w ciągu ostatnich kilku miesięcy.
W szczególności należy odnotować stanowiska przedstawione przez: Najwyższa Rada Sprawiedliwości, Belgia Rada Sądownictwa, Holandia Wyższa Rada Sądownicza, Bułgaria Najwyższa Rada Sądownictwa, Portugalia Państwowa Rada Sądownictwa, Chorwacja Najwyższa Rada Sądownictwa, Rumunia Stowarzyszenie Sędziów Rady Stanu, Grecja Rada Sądownicza, Słowacja Stowarzyszenie Sędziów Irlandii Rada Sądownicza, Słowenia Najwyższa Rada Sądownictwa, Włochy Naczelna Rada Sądownictwa, Hiszpania Rada Sądownictwa, Łotwa Rada Sędziów Anglii i Walii Rada Sądownictwa, Litwa Rada Sędziów Szkocji Przestrzeganie przez rządy zasady niezależności sądownictwa jest niezbędne. System demokratyczny oparty na zasadzie praworządności może funkcjonować prawidłowo tylko wtedy, jeżeli zachowana jest niezawisłość sędziów. Ponadto, jak wyjaśniano w Deklaracji Paryskiej i we wcześniejszej deklaracji wydanej przez Radę Wykonawczą ENCJ w dniu 26 kwietnia 2017 r., niezależność sędziów i niezawisłość sędziów ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania i umacniania wzajemnego zaufania między organami sądowymi Unii Europejskiej. Niezawisłość sędziowska odgrywa również zasadniczą i niezbędną rolę w zapewnieniu poszanowania prawa UE. Bruksela, 17 lipca 2017 r.
