PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Zasady prokuratorskiej blokady środków na koncie bankowym budzą wątpliwości. Pismo Rzecznika do MS
- Przepisy polskich ustaw dotyczące blokady przez prokuratora środków na rachunku bankowym rodzą wątpliwości pod względem zgodności z gwarancjami wynikającymi z zasady prawidłowej legislacji
- Chodzi m.in. o brak spójności systemowej, nieprecyzyjność przesłanek stosowania blokady oraz fasadowość środków zaskarżenia
- Uwagi Rzecznika Praw Obywatelskich nie dotyczą samej potrzeby blokady środków – co przesądzono na poziomie Rady Europy i Unii Europejskie – lecz sposobu jej ujęcia w poszczególnych ustawach
RPO Marcin Wiącek pisze w tej sprawie do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry.
Analiza wniosków od obywateli ujawniła niespójność legislacyjną ustaw regulujących blokadę środków na rachunku. Rozwiązania poszczególnych ustaw rodzą wątpliwości pod względem ich zgodności z gwarancjami wynikającymi z zasady prawidłowej legislacji.
Brak spójności systemowej, nieprecyzyjność przesłanek jej zastosowania oraz fasadowość środków zaskarżenia powoduje naruszenie wymaganej przez art. 1 Protokołu Nr 1 do Konwencji Praw Człowieka równowagi pomiędzy ochroną interesu publicznego oraz interesu prywatnego. Sposób opisania tego środka narusza zasady prawidłowej legislacji. A brak precyzji przesłanek jego stosowania uniemożliwia danej osobie skorzystanie z formalnie przyznanego prawa do skutecznego środka zaskarżenia.
Postępowanie w takiej sprawie – wobec braku możliwości weryfikacji zasady subsydiarności, konieczności i proporcjonalności przez sąd – ma charakter czysto fasadowy.
Prawo europejskie
Pranie pieniędzy i powiązane z nim finansowanie terroryzmu i przestępczości zorganizowanej, to poważny problem na szczeblu państwowym i unijnym. Szkodzi integralności, stabilności i reputacji sektora finansowego oraz zagraża rynkowi wewnętrznemu, jak i bezpieczeństwu wewnętrznemu Polski i UE.
Polska 1 maja 2008 r. stała się stroną Konwencji Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu, sporządzonej w Warszawie 16 maja 2005 r. Jej art. 5 zobowiązuje strony do przyjęcia środków ustawodawczych i innych, koniecznych dla zapewnienia, że środki zamrażania, zajęcia i konfiskaty dotyczą również:
- mienia, na które dochody te zostały przekształcone lub zamienione;
- mienia uzyskanego z legalnych źródeł, jeżeli dochody zostały wymieszane, w całości bądź w części, z takim mieniem, do szacowanej wartości wymieszanych dochodów;
- dochodu lub innych zysków osiągniętych z dochodów, z mienia, na które dochody z przestępstwa zostały przekształcone lub zamienione, lub z mienia, z którym dochody z przestępstwa zostały wymieszane, do szacowanej wysokości wymieszanych dochodów, w taki sam sposób i w tym zakresie jak dochody.
Najnowsze prawodawstwo UE dotyczące problemu to m. in. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zabezpieczenia i konfiskaty narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii Europejskiej; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1673 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie zwalczania prania pieniędzy za pomocą środków prawnokarnych oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1805 z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie wzajemnego uznawania nakazów zabezpieczenia i nakazów konfiskaty.
Europejski Trybunał Praw Człowieka przesądził, że zastosowanie środków tymczasowych w kontekście postępowania sądowego, które mają na celu uprzedzenie ewentualnej konfiskaty mienia, leży w „ogólnym interesie” społeczeństwa. Choć każdy przypadek zajęcia lub konfiskaty pociąga za sobą szkodę, to aby zachować zgodność z art. 1 Protokołu Nr 1, rzeczywista poniesiona szkoda nie powinna być większa niż ta, która jest nieunikniona.
Więcej na stronie RPO
