PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Zgodnie z harmonogramem ustawodawczym 1 listopada weszła w życie ustawa o in vitro. Podczas prac w Sejmie posłowie PiS, będący w opozycji, krytykowali ją i wszyscy zgodnie głosowali przeciw jej uchwaleniu. Rzeczniczka PiS Elżbieta Witek zapowiadała, że jeśli wyborcy zaufają PiS, partia na pewno ustawę zmieni. Czy zatem ustawa rzeczywiście weszła w życie. Jak dotąd nie ma nawet przepisów przejsciowych, co RPO zaskarżył do TK.
Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar zaskarżył w czwartek do Trybunału Konstytucyjnego ustawę o in vitro w zakresie braku możliwości skorzystania przez samotne kobiety z wcześniej zamrożonych ich zarodków. W ustawie brak jest przepisów przejściowych w tej kwestii – wskazał. Na mocy ustawy powstać mają centra leczenia niepłodności, które poza prowadzeniem terapii mają m.in. rozwijać i popularyzować wiedzę na temat nowych metod diagnozowania i leczenia niepłodności, a także Rada do spraw Leczenia Niepłodności – jako organ doradczy i opiniodawczy ministra zdrowia.
Ustawa wprowadza też regulacje dotyczące znakowania, monitorowania, przechowywania, transportu i wywozu za granicę oraz kryteria bezpieczeństwa i jakości komórek rozrodczych i zarodków. Jej przepisy doprecyzowuje dziewięć rozporządzeń. Wszystkie z nich są już podpisane przez ministra zdrowia i wchodzą w życie razem z ustawą. Ustawa o leczeniu niepłodności, przygotowana przez ustępujący rząd, pozwala na korzystanie z procedury in vitro małżeństwom oraz osobom we wspólnym pożyciu, potwierdzonym zgodnym oświadczeniem.
Leczenie tą metodą może być podejmowane po wyczerpaniu innych metod leczenia prowadzonych przez okres co najmniej roku. Ustawa określa sposób i warunki leczenia niepłodności, jednak finansowanie określane ma być w odrębnych przepisach. Obecnie leczenie procedurą in vitro jest refundowane w ramach rządowego programu.
Na początku października premier Ewa Kopacz zapowiedziała przedłużenie go o kolejne trzy lata – do 2019 r. Decyzja ministra zdrowia Mariana Zembali w tej sprawie spodziewana jest w poniedziałek.
Leczenie niepłodności w drodze procedury in vitro może być podejmowane po wyczerpaniu innych metod leczenia prowadzonych przez okres co najmniej roku. Wcześniej, i bez wyczerpania innych metod, będzie można ją zastosować, jeżeli nie jest możliwe uzyskanie ciąży innym sposobem. W procedurze in vitro zapłodnionych będzie mogło zostać nie więcej niż sześć komórek jajowych. Więcej zarodków będzie można utworzyć, gdy kobieta poddająca się procedurze ma ponad 35 lat lub gdy będą ku temu wskazania – współistniejąca z niepłodnością inna choroba albo wcześniejsze dwukrotne, nieskuteczne leczenie metodą zapłodnienia pozaustrojowego. W przypadku dawstwa partnerskiego nie można zastosować komórek rozrodczych, jeśli dawca zmarł. Jednak zarodki powstałe w wyniku dawstwa partnerskiego mogą być przeniesione do organizmu biorczyni również po śmierci dawcy. Do dawstwa anonimowego będą przekazywane zarodki przechowywane w banku komórek rozrodczych i zarodków po 20 latach od ich przekazania do banku, a także te zarodki, których oboje dawcy zmarli. Warunkiem skorzystania z przekazanego zarodka będzie m.in. stwierdzenie – na podstawie danych fenotypowych – podobieństwa biorców zarodka z jego dawcami.
DZIECKO BĘDZIE MOGŁO POZNAĆ DANE DAWCóW
Po osiągnięciu pełnoletności dziecko z in vitro może poznać rok i miejsce urodzenia dawcy komórek rozrodczych lub dawców zarodka oraz informacje na temat ich stanu zdrowia: wyniki badań wykonanych przed pobraniem komórek lub utworzeniem zarodka. Z informacjami dotyczącymi stanu zdrowia dawcy ma prawo zapoznać się również przedstawiciel ustawowy dziecka, jeżeli mogą one przyczynić się do uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia dziecka. Diagnostykę można będzie przeprowadzać w medycznych laboratoriach diagnostycznych wyłącznie po to, by uniknąć ciężkiej, nieuleczalnej choroby dziedzicznej. W myśl nowych przepisów zarodki przechowywane w banku komórek rozrodczych i zarodków będą mogły być adoptowane po 20 latach. Do dawstwa anonimowego będą też przekazywane zarodki w przypadku śmierci obojga dawców. Osoby urodzone dzięki in vitro z wykorzystaniem komórek dawców anonimowych będą mogły po osiągnięciu pełnoletniości zapoznać się z informacjami o roku i miejscu urodzenia oraz stanie zdrowia dawcy.
Zgodnie z ustawą, Minister Zdrowia będzie tworzył Centra Leczenia Niepłodności, realizujące pełny i kompleksowy zakres świadczeń zdrowotnych umożliwiających leczenie niepłodności oraz prowadzące działalność dydaktyczną i badawczą. Ponadto szef resortu zdrowia będzie prowadził rejestr dawców komórek rozrodczych i zarodków. Dane zawarte w rejestrze będą objęte tajemnicą. Nowe regulacje wprowadzają też m.in. obowiązek przedstawiania co 5 lat Sejmowi przez Ministra Zdrowia sprawozdania z wykonywania ustawy.
Sejm VII kadencji uchwalił ustawę 25 czerwca 2015 r., a prezydent podpisał ją 22 lipca 2015 r.
