PoPrawny Poznański serwis prawny
Powiązane artykuły
Sejm przyjął w ostatecznym kształcie nowelizację Prawa o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, której celem jest dalsze usprawnienie i podniesienie efektywności sądownictwa powszechnego. Nowe regulacje dotyczą m.in. zmiany zasad delegowania sędziów do sądu wyższego rzędu i ograniczenia do 5 lat czasu delegowania do Ministerstwa Sprawiedliwości sędziów i przedstawicieli innych grup zawodowych wymiaru sprawiedliwości, z możliwością przedłużenia w uzasadnionych przypadkach o kolejne 5 lat. Wśród nowych rozwiązań jest też np. wprowadzenie odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych lub zatajenie prawdziwych informacji w oświadczeniu majątkowym przez sędziów i prokuratorów. Jest także nowa kara dyscyplinarna dla sędziów – obniżenie wynagrodzenia zasadniczego od 5 do 15 proc. na okres od 6 miesięcy do 2 lat.
Nowelizacja modyfikuje również przepisy dotyczące odwoływania dyrektora sądu i zwracania przez ministra sprawiedliwości prezesowi sądu uwagi na piśmie. Te rozwiązania wykonują wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 listopada 2013 r. Wprowadzono też zmiany w zakresie zwrotu kosztów przejazdu sędziego z miejsca zamieszkania do siedziby sądu czy wydziału lub ośrodka zamiejscowego. Zwrot ma przysługiwać sędziemu, który awansował na wyższe stanowisko. Pieniędzy tych nie otrzyma jednak sędzia mieszkający w odległości mniejszej niż 20 km od siedziby sądu oraz taki, który został przeniesiony w wyniku kary dyscyplinarnej. Ponadto nowelizacja upoważnia ministra sprawiedliwości do określenia właściwości sądów powszechnych w sprawach z zakresu prawa: prasowego, autorskiego i praw pokrewnych, ksiąg wieczystych oraz zmian organizacji sądów. Nowelizacja przewiduje też, że minister sprawiedliwości, w uzasadnionych przypadkach, będzie mógł żądać akt spraw sądowych, co ma mu pozwolić efektywnie sprawować nadzór administracyjny nad działalnością sądów.
Ustawa przywraca też szefowi resortu sprawiedliwości prawo do przedstawiania Sądowi Najwyższemu wniosków o rozstrzygnięcie rozbieżności w orzecznictwie sądów: powszechnych, wojskowych lub Sądu Najwyższego. Nowelizacja zostanie przekazana prezydentowi do podpisu.
Sejm znowelizował Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Nowelizacja stanowi reformę systemu sądowej kontroli administracji publicznej podjętą po analizie 10 lat funkcjonowania sądownictwa administracyjnego w Polsce. Przyjęto rozwiązania, których celem jest m.in. uproszczenie i przyspieszenie postępowania przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi (WSA) i Naczelnym Sądem Administracyjnym (NSA). Zmiany dotyczą np. zwiększenia zakresu orzekania co do istoty sprawy przez NSA oraz wyposażenia WSA w uprawnienia merytorycznego orzekania w przypadku kontroli decyzji i postanowień administracyjnych. Ponadto wprowadzono uprawnienia samokontrolne sądu pierwszej instancji umożliwiające uwzględnianie skarg kasacyjnych. Rozszerzono także uprawnienia orzecznicze referendarzy sądowych. Określono tryb i sposób wydawania przez nich zarządzeń, co ma przyczynić się do zmniejszenia obciążenia sędziów, przy zapewnieniu należytego poziomu wykonywaniu zadań. Nowelizacja rozszerza też zakres spraw, które mogą być rozpoznawane w trybie uproszczonym. Ustawa uwzględnia także orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego oraz NSA w sprawach związanych z postępowaniem sądowoadministracyjnym. Zmierza również do wyeliminowania rozbieżności w wykładni przepisów o tym postępowaniu. Nowelizacja zmienia też zasady ustalania terminu na wniesienie skargi kasacyjnej do NSA oraz reguły wyznaczania pełnomocników z urzędu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Strona reprezentowana przez takiego pełnomocnika ma mieć na wniesienie skargi kasacyjnej 30 dni od dnia zawiadomienia go o wyznaczeniu do reprezentowania klienta. Strona, której odmówiono ustanowienia pełnomocnika z urzędu, będzie mogła wnieść skargę kasacyjną w terminie 30 dni od poinformowania jej o tym fakcie. Jeżeli na postanowienie odmawiające jej tzw. prawa pomocy wniesie zażalenie, termin na wniesienie kasacji będzie biegł dopiero od doręczenia jej postanowienia o odrzuceniu zażalenia. Strona, której pełnomocnik z urzędu sporządził opinię o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej, będzie mogła ją mimo to wnieść w terminie 30 dni od otrzymania tej ekspertyzy. Sąd, zwracając się do odpowiedniego organu samorządu zawodowego o wyznaczenie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego będzie doręczał temu organowi postanowienie o przyznaniu stronie tzw. prawa pomocy. Od tego momentu organy samorządu zawodowego będą miały 14 dni na wyznaczenie pełnomocnika i powiadomienie go o tym fakcie. Teraz nowelizacja będzie przedmiotem prac Senatu.
